Mikroorganizma: Revizyonlar arasındaki fark

|doi=}}</ref> Mikrorganizmaların büyük kısmı '''tek hücreli''' olsa da, bu hepsine genellenemez çünkü bazı çok hücreli organizmalar mikroskobik olurken bazı tek hücreli protistler ve bakteriler, ''[[Thiomargarita namibiensis]]'' gibi makroskobiktir (çıplak gözle görülebilmektedir). Mikroorganizmalar, [[biyosfer]]'in akar su olan her yerinde, aynı zamanda [[okyanus]] tabanındaki sıcak su kaynaklarında, [[atmosfer]]in üst tabakalarında ve [[yerkabuğu]]nun iç kısımlarındaki kayaların derinliklerinde yaşamaktadır. Mikroorganizmalar, [[saprotrof]] olarak iş gördükleri için [[ekosistem]]lerin besin çemberinde çok önemlidirler. Bazı mikroorganizmalar [[azot]] tutabildikleri için, [[azot döngüsü]]nün en değerli parçalarıdır ve son çalışmalar havadaki mikroorganizmaların [[yağış]] ve [[hava]]nın oluşumunda etkili olabileceğini göstermektedir.<ref>{{Dergi kaynağı|authoryazar=Christner BC, Morris CE, Foreman CM, Cai R, Sands DC |titlebaşlık=Ubiquity of biological ice nucleators in snowfall |journal=Science |volumecilt=319 |issuesayı=5867 |pagessayfalar=1214 |yearyıl=2008 |pmid=18309078 | doi = 10.1126/science.1149757 <!--Retrieved from CrossRef by DOI bot-->}}</ref>

Tek hücreli mikroorganizmalar, yeryüzünde yaklaşık olarak 3-4 milyar yıl önce oluşmuş [[Abiyogenez|ilk canlı biçimleridir]].<ref>{{Dergi kaynağı|authoryazar=Schopf J |başlık=Fossil evidence of Archaean life |url=http://www.journals.royalsoc.ac.uk/content/g38537726r273422/fulltext.pdf |journas R Soc Lond B Biol Sci |volumecilt=361 |issuesayı=1470 |pagessayfalar=869–85 |yearyıl=2006 |pmid=16754604 |doi=10.1098/rstb.2006.1834}}</ref><ref>{{Dergi kaynağı|authoryazar=Altermann W, Kazmierczak J |başlık=Archean microfossils: a reappraisal of early life on Earth |journal=Res Microbiol |volumecilt=154 |issuesayı=9 |pagessayfalar=611–7 |yearyıl=2003 |pmid=14596897 | doi = 10.1016/j.resmic.2003.08.006 <!--Retrieved from CrossRef by DOI bot-->}}</ref><ref>{{Dergi kaynağı|authoryazar=Cavalier-Smith T |titlebaşlık=Cell evolution and Earth history: stasis and revolution |url=http://www.journals.royalsoc.ac.uk/content/0164755512w92302/fulltext.pdf |journal=Philos Trans R Soc Lond B Biol Sci |volumecilt=361 |issuesayı=1470 |pagessayfalar=969–1006 |yearyıl=2006 |pmid=16754610 |doi=10.1098/rstb.2006.1842}}</ref> Daha sonraki evrim süreci yavaştı<ref>{{Dergi kaynağı| yazar = Schopf J | başlık = Disparate rates, differing fates: tempo and mode of evolution changed from the Precambrian to the Phanerozoic | url=http://www.pubmedcentral.nih.gov/picrender.fcgi?artid=44277&blobtype=pdf | journal = Proc Natl Acad Sci USA | volumecilt = 91 | issuesayı = 15 | pagessayfalar = 6735–42 | yearyıl = 1994 | pmid = 8041691 | doi = 10.1073/pnas.91.15.6735 <!--Retrieved from CrossRef by DOI bot-->}}</ref> ve yaklaşık olarak 3 milyar yıl boyunca [[Kambriyen öncesi]] [[Jeolojik devirler|devirde]] tüm canlılar mikroskobikti.<ref>{{Dergi kaynağı|authoryazar=Stanley S |başlık=An Ecological Theory for the Sudden Origin of Multicellular Life in the Late Precambrian |url=http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pubmed&pubmedid=16592084 |journal=Proc Natl Acad Sci USA |volumecilt=70 |issuesayı=5 |pagessayfalar=1486–1489 |yearyıl=1973 |pmid=16592084 | doi = 10.1073/pnas.70.5.1486 <!--Retrieved from CrossRef by DOI bot-->}}</ref> Yani, dünya tarihinin büyük bir kısmında tek canlı biçimi mikroorganizmalardı.<ref>{{Dergi kaynağı| yazar = DeLong E, Pace N | başlık = Environmental diversity of bacteria and archaea | journal = Syst Biol | volumecilt = 50 | issuesayı = 4 | pagessayfalar = 470–8 | yearyıl = 2001|pmid = 12116647 | doi = 10.1080/106351501750435040 <!--Retrieved from CrossRef by DOI bot-->}}</ref> [[Trias]] döneminden beri mikroorganizmaların morfolojilerinin çok az değiştiğini gösterecek şekilde 220 milyon yıllık bir [[kehribar]]ın içinde bakteri, algler ve mantarlar bulunmuştur.<ref>{{Dergi kaynağı| yazar = Schmidt A, Ragazzi E, Coppellotti O, Roghi G | titlebaşlık = A microworld in Triassic amber | journal = Nature | volumecilt = 444 | issuesayı = 7121 | pagessayfalar = 835 | yearyıl = 2006 | pmid = 17167469 | doi = 10.1038/444835a <!--Retrieved from CrossRef by DOI bot-->}}</ref>

Birçok mikroorganizma, hızlıca yenilenebilir ve bakteriler gibi mikroplar da çok farklı türler arasında [[Bakteriyel konjugasyon|konjugasyon]],[[Transformasyon]] ve [[Transdüksiyon]] ile serbestçe gen transferi yapabilir.<ref>{{Dergi kaynağı| yazar = Wolska K | başlık = Horizontal DNA transfer between bacteria in the environment | journal = Acta Microbiol Pol | volumecilt = 52 | issuesayı = 3 | pagessayfalar = 233–43 | yearyıl = 2003|pmid = 14743976}}</ref>

Yüksek bir [[mutasyon]] oranı ve [[Bakteri|gen çeşitlemesinin]] birçok başka yoluyla bitiştirilmiş olan bu [[yatay gen transferi]], mikroorganizmaların hızla, yeni ortamlarda yaşayabilmelerine ve ortam baskılarına karşı direnmelerine ([[doğal seçilim]] yoluyla) [[Evrimsel biyoloji|evrim]] ile olanak sağlamaktadır. Bu hızlı evrim tıp açısından önemlidir, çünkü bu özellik mikroorganizmalarda [[antibiyotik direnci]] ve modern [[antibiyotikler]]e karşı direnç geliştiren [[patojen]]ik [[bakteri]]ler geliştirmektedir.<ref>{{Dergi kaynağı| yazar = Enright M, Robinson D, Randle G, Feil E, Grundmann H, Spratt B | başlık = The evolutionary history of methicillin-resistant Staphylococcus aureus (MRSA) | url=http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pubmed&pubmedid=12032344 | journal = Proc Natl Acad Sci USA | volumecilt = 99 | issuesayı = 11 | pagessayfalar = 7687–92 | yearyıl = 2002 | pmid = 12032344 | doi = 10.1073/pnas.122108599 <!--Retrieved from CrossRef by DOI bot-->}}</ref>

[[İbn-i Sina]], [[El-Kanun fi't-Tıb]] (1020) isimli eserinde vücut salgılarının enfekte olmadan önce vücut dışından kirli organizmalar tarafından kirletildiğini ifade etmiştir.<ref name="Syed">{{Dergi kaynağı|lastsoyadı=Syed |firstad=Ibrahim B. |authorlink= |coauthors= |yearyıl=2002 |month= |başlık=Islamic Medicine: 1000 years ahead of its times |journal=[[Journal of the Islamic Medical Association]] |volumecilt=2 |issuesayı= |pagessayfalar=2–9 |id= |url= |accessdateerişimtarihi= |quotealıntı= }}</ref> Aynı zamanda [[tüberküloz]] ve diğer hastalıkların bulaşıcı olabileceğini savundu, bunların [[enfeksiyöz hastalık]] olduğunu söyledi ve yayılmalarını engellemek için [[karantina]] uygulattı.<ref>{{Dergi kaynağı|lastsoyadı=Tschanz |firstad=David W. |authorlink= |coauthors= |yearyıl= |month= |titlebaşlık=Arab Roots of European Medicine |journal=Heart Views |volumecilt=4 |issuesayı=2 |pagessayfalar= |id= |url= |accessdateerişimtarihi= |quotealıntı= }}</ref>

Leeuwenhoek'un 1675'te mikroorganizmaları keşfinden önce, [[üzüm]]lerin nasıl [[şarap]] olduğu, [[süt]]ün nasıl [[peynir]] olduğu ve besinlerin neden çürüdüğü bir gizemdi. Leeuwenhoek, bu süreçler ve mikroorganizmalar arasındaki ilişkiyi tespit etmedi ancak mikroskobu kullanarak, çıplak gözle görülemeyecek yaşam biçimleri olduğunu kanıtladı.<ref>{{Dergi kaynağı| yazar = Leeuwenhoek A | başlık = Part of a Letter from Mr Antony van Leeuwenhoek, concerning the Worms in Sheeps Livers, Gnats, and Animalcula in the Excrements of Frogs | url=http://www.journals.royalsoc.ac.uk/link.asp?id=4j53731651310230 | journal = Philosophical Transactions (1683–1775) | volumecilt = 22 | pagessayfalar = 509–18 | yearyıl = 1753 | doi = 10.1098/rstl.1700.0013}} Accessed 30 November 2006</ref><ref>{{Dergi kaynağı| yazar = Leeuwenhoek A | başlık = Part of a Letter from Mr Antony van Leeuwenhoek, F. R. S. concerning Green Weeds Growing in Water, and Some Animalcula Found about Them | url=http://www.journals.royalsoc.ac.uk/link.asp?id=fl73121jk4150280 | journal = Philosophical Transactions (1683–1775) | volumecilt = 23 | pagessayfalar = 1304–11|yearyıl = 1753 | doi = 10.1098/rstl.1702.0042}} Accessed 30 November 2006</ref> Leeuwenhoek'un keşfi, [[Lazzaro Spallanzani]] ve [[Louis Pasteur]]'ün gözlemleri ile beraber uzun süredir egemen olan canlı olmayan maddelerin çürümesi sırasında [[Abiyogenez|yaşamın kendiliğinden oluştuğu inancın]]ı yıktı.

1876'da [[Robert Koch]] mikropların hastalık yapabileceğini ortaya koydu. Bunu şarbon hastalığına yakalanmış sığırların kanında çok miktarda ''[[Bacillus anthracis]]''i tespit etmesiyle bulguladı. Koch aynı zamanda hastalık bulaşmış hayvandan aldığı küçük bir miktar kanı sağlıklı hayvana vererek şarbonun sağlıklı hayvanın hastalanmasını sağladığını gösterdi. Aynı zamanda bir besiyerinde bakteri üretebileceğini, bunu sağlıklı bir hayvana verebileceğini ve onun hastalanmasını sağlayabileceğini kanıtladı. Deneylerine dayanarak, bir mikrop ve hastalık arasında mantıksal bir bağ kuran, bugün [[Koch postülatları]] olarak bildiğimiz ilişki sürecini geliştirdi<ref>[http://nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/1905/ The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1905] Nobelprize.org Accessed November 22, 2006.</ref> Bu postülalar her vaka için geçerli olmasa da bilimsel gelişmenin tarihinde önemli bir yer tutmaktadır ve bugün hala kullanılabilmektedir.<ref>{{Dergi kaynağı| yazar = O'Brien S, Goedert J | titlebaşlık = HIV causes AIDS: Koch's postulates fulfilled | journal = Curr Opin Immunol | volumecilt = 8 | issuesayı = 5 | pagessayfalar = 613–18 | yearyıl = 1996 | pmid = 8902385 | doi = 10.1016/S0952-7915(96)80075-6 <!--Retrieved from CrossRef by DOI bot-->}}</ref>

'''Bakteriler''' tek hücreli mikroorganizma grubudur. Tipik olarak birkaç [[mikrometre]] uzunluğunda olan bakterilerin çeşitli şekilleri vardır; kimi [[küre]]sel, kimi spiral şekilli, kimi çubuksu olabilir. Yeryüzündeki her ortamda bakteriler mevcuttur. Toprakta, deniz suyunda, okyanusun derinliklerinde, yer kabuğunda, deride, hayvanların bağırsaklarında, asitli sıcak su kaynaklarında, [[radyoaktif atık]]larda<ref>{{Dergi kaynağı|authoryazar=Fredrickson J, Zachara J, Balkwill D, ''et al'' |titlebaşlık=Geomicrobiology of high-level nuclear waste-contaminated vadose sediments at the Hanford site, Washington state | url=http://aem.asm.org/cgi/content/full/70/7/4230?view=long&pmid=15240306 |journal=Appl Environ Microbiol |volumecilt=70 |issuesayı=7 |pagessayfalar=4230–41 |yearyıl=2004 |pmid=15240306 |doi=10.1128/AEM.70.7.4230-4241.2004}}</ref> büyüyebilen tipleri vardır. Tipik olarak bir gram toprakta bulunan bakteri [[hücre]]lerinin sayısı 40 milyon, bir mililitre tatlı suda ise bir milyondur; toplu olarak dünyada beş [[nonilyon]] (5×10³⁰) bakteri bulunmaktadır,<ref>{{Dergi kaynağı|authoryazar=Whitman W, Coleman D, Wiebe W |titlebaşlık=Prokaryotes: the unseen majority | url=http://www.pnas.org/cgi/content/full/95/12/6578 |journal=Proc Natl Acad Sci U S a |volumecilt=95 |issuesayı=12 |pagessayfalar=6578–83 |yearyıl=1998|pmid = 9618454 |doi=10.1073/pnas.95.12.6578}}</ref> bunlar dünyadan [[biyokütle]]nin çoğunu oluşturur.<ref>{{Dergi kaynağı|authoryazar=Whitman W, Coleman D, Wiebe W |titlebaşlık=Prokaryotes: the unseen majority |url=http://www.pnas.org/cgi/content/full/95/12/6578 |journal=Proc Natl Acad Sci U S a |volumecilt=95 |issuesayı=12 |pagessayfalar=6578–83 |yearyıl=1998|pmid=9618454 |doi=10.1073/pnas.95.12.6578}}</ref> Bakteriler gıdaların geri dönüşümü için hayati bir öneme sahiptirler ve [[gıda döngüsü|gıda döngülerindeki]] çoğu önemli adım, [[atmosfer]]den [[azot fiksasyonu]] gibi, bakterilere bağlıdır. Ancak bu bakterilerin çoğu henüz tanımlanmamıştır ve bakteri [[Şube (biyoloji)|şubelerinin]] sadece yaklaşık yarısı [[laboratuvar]]da [[Kültür (biyoloji)|kültürlenebilen]] türlere sahiptir.<ref name=Rappe>{{Dergi kaynağı|authoryazar=Rappé MS, Giovannoni SJ |titlebaşlık=The uncultured microbial majority |journal=Annu. Rev. Microbiol. |volumecilt=57 |issuesayı= |pagessayfalar=369–94 |yearyıl=2003 |pmid=14527284 |doi=10.1146/annurev.micro.57.030502.090759}}</ref> Bakterilerin araştırıldığı bilim [[bakteriyoloji]]dir; bu, [[mikrobiyoloji]]nin bir dalıdır.