Lüksemburg: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k →Dış bağlantılar: düzeltme AWB ile |
Khutuck Bot (mesaj | katkılar) k Kaynaklar ve referanslarda düzenleme |
||
157. satır:
[[Dosya:Luxemburg districts.svg|thumb|sol|upright|Lüksemburg'un illeri]]
Ülkede [[parlamenter]] [[temsilî demokrasi]] ile [[anayasal krallık]] sistemi vardır. 1868 Anayasası ışığında, yürütme gücü grandük ve çeşitli görevlere atanmış birkaç bakandan oluşan Bakanlar Kurulunun yükümlülüğündedir. Hükûmet başkanı, grandükün onayını aldığı sürece yasama konularında değişiklik yapma ya da yeni yasalar hazırlama yetkisine sahiptir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.legilux.public.lu/leg/textescoordonnes/recueils/constitution_droits_de_lhomme/CONST1.pdf | başlık = Constitution of Luxembourg | erişimtarihi =
Lüksemburg Ulusal Meclisinin temsilcileri, 5 yılda bir yenilenen seçimlerle işbaşına gelirler ve halk tarafından doğrudan seçilirler. 4 seçim bölgesinden toplam 60 milletvekili ülkenin tek meclisli parlamentosuna girer ve yasama yetkisini elinde bulundurur. ''Ülke Konseyi'' (''Conseil d'État'') adı verilen birim ise grandük tarafından atanan 21 sıradan vatandaştan oluşur ve bu üyeler,Temsilciler Meclisine görüş ve önerilerini sunma hakkına sahiptirler.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.ce.etat.lu/structure.htm | başlık = Structure of the Conseil d'Etat | erişimtarihi =
Ülkede, [[Esch-sur-Alzette]], [[Lüksemburg (şehir)|Lükemburg]] ve [[Diekirch]] şehirlerinde olmak üzere üç genel mahkeme; [[Lüksemburg (şehir)|Lükemburg]] ve [[Diekirch]]'da iki bölge mahkemesi, temyiz ve fesih mahkemelerinden oluşan Yüksek Adalet Divanı bulunmaktadır. Ayrıca idari mahkeme ve anayasa mahkemesi de kurulmuştur ve bu mahkemeler de başkentte yer alır.
178. satır:
Lüksemburg'un [[NATO]] görevlerine göndermek ve ülke içinde savunma gücünü sağlamak amacıyla oluşturduğu küçük bir ordusu vardır. Yaklaşık 900 kişiden oluşan ülke ordusuna katılım, [[1967]] yılından bu yana isteğe bağlıdır. Denize çıkışı olmayan Lüksemburg'un donanması da bulunmamaktadır.
Askerî havacılık kuvvetleri de olmayan Lüksemburg, buna karşın NATO'nun 17 adet savaş uçağının sahibi olarak kaydedilmiştir.<ref name="Aeroflight">{{Web kaynağı | url = http://www.aeroflight.co.uk/waf/lux/luxaf1.htm | başlık = Luxembourg | erişimtarihi =
== Coğrafya ve iklim ==
193. satır:
Lüksemburg-Almanya sınırı, üç akarsu ile belirlenir: [[Moselle Nehri]], [[Sauer Nehri]] ve [[Our Nehri]]. Ülkede yer alan diğer önemli akarsular [[Alzette Nehri]], [[Attert Nehri]], [[Clerve Nehri]] ve [[Wiltz Nehri]]'dir. Sauer ve Attert nehirlerinin vadiler Ösling ve Gutland arasındaki sınırı oluşturur.
Lüksemburg [[Köppen iklim sınıflandırması]]nda Cfb ile saınıflandırılan Batı Avrupa deniz iklimine sahiptir. Özellikle yaz sonlarında yoğun miktarda yağış alır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.stadtklima.de/webklima/CITIES/Europe/Lx/luxembourg/luxembourg.htm | başlık = Luxembourg | erişimtarihi =
== Nüfus bilgileri ==
=== Etnik yapı ===
Lüksemburg'un yerli halkı [[Keltler|Kelt]] kökenli, ancak Fransız-Alman ırkları ile karışıktır.<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/lu.html CIA World Factbook: Luxembourg] Retrieved 14 October 2007.</ref> 20. yüzyılda artan göç oranları ve göçmen sayısıyla [[Belçika]], [[Fransa]], [[Almanya]], [[İtalya]] ve büyük çoğunluğu da [[Portekiz]]'den olmak üzere binlerce kişi ülkeye giriş yapmıştır. 2001 nüfus sayımlarında ülkede Portekiz vatandaşlığına sahip 58.657 kişi yaşadığı belirtilmiştir.<ref name="2001 census timeline">{{Fra}} {{Web kaynağı | url = http://www.statistiques.public.lu/stat/TableViewer/tableView.aspx?ReportId=1075 | başlık = Population totale par nationalité 1875 - 2001 | erişimtarihi =1 Temmuz 2007
=== Diller ===
207. satır:
Ülkedeki resmî dillerin üçü de çeşitli alanlarda birinci dil olarak kullanılmaktadır. Lüksemburgca günlük hayatta konuşulan dil olma özelliğine sahiptir ancak yazılı dilde pek kullanılmamaktadır. Resmî yazışmaların büyük bölümü Fransızca yapılır ancak okullarda en çok öğretilen dil ise Almancadır. Basın-yayın organlarının büyük çoğunluğunun ve ülkedeki [[Katolik Kilisesi]]'nin de dili Almancadır.<ref>{{Fra}} {{Web kaynağı | url = http://www.eu2005.lu/fr/savoir_lux/lux_publications/a_propos_langues/a_propos_langues.pdf | başlık = À propos des langues | erişimtarihi = | yayımcı = Service Information et Presse | biçim = PDF | arşivurl = http://web.archive.org/web/20130927052425/http://www.eu2005.lu/fr/savoir_lux/lux_publications/a_propos_langues/a_propos_langues.pdf | arşivtarihi = 27 Eylül 2013}}</ref>
Lüksemburg'da eğitim de üç-dillidir. İlköğretimin ilk yılları Lüksemburgca yapılır. Daha sonra kullanılan dil Almanca olarak değişir. Ortaöğretimde ise öğretim dili Fransızcaya döner.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.unavarra.es/tel2l/eng/luxembourg.htm | başlık = The Trilingual Education system in Luxembourg | erişimtarihi =9 Haziran 2007
Ülkenin üç resmî dilinin yanı sıra, [[İngilizce]] de eğitim süresince öğretilmektedir. Bunun dışında, [[Portekizce]] ve [[İtalyanca]] ülkedeki en büyük azınlık dilleridir.
=== İnançlar ===
Lüksemburg laik bir devlet olmasına karşın, devlet bazı inançları resmî olarak tanır. Böylece devlet dinî işlerde yönetimde söz sahibi olur ve din adamlarının atanmasında rol oynar. Bunun karşılığında, dinî kurumların giderleri ve din adamlarının ücretleri ödenir. Günümüzde Lüksemburg'da tanınmış inançlar Katolik Kilisesi, [[Rum Ortodoks Kilisesi]], [[Rus Ortodoks Kilisesi]], [[Yahudilik]], [[Anglikanizm]], [[Protestanlık]] ve [[İslam]]'dır.<ref>{{Fra}} {{Web kaynağı | url = http://www.wort.lu/articles/5957651.html | başlık = D'Wort article (German) | erişimtarihi =
Lüksemburg'da 1980 yılından beri devletin dinî inançlara ve eylemlere ilişkin istatistiksel bilgi toplaması yasaklanmıştır.<ref>{{Fra}} {{Web kaynağı | url = http://www.legilux.public.lu/leg/a/archives/1979/0291104/0291104.pdf#page=2 | başlık = Mémorial A, 1979, No. 29 | erişimtarihi =1
[[CIA]]'in 2000 yılı için yaptığı tahminlere göre Lüksemburg halkının %87'si Katolik Kilisesi'ne bağlı iken kalan %13'ü de Protestanlık, Rum Ortodoks, Yahudilik ve İslam inançlarına mensup ya da dinsizdir.<ref name="CIA World Factbook">{{Web kaynağı | url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/lu.html | başlık = World Factbook - Luxembourg | erişimtarihi =
Lüksemburg'da inançlar konusunda en güncel istatistik sonuçları [[Avrobarometre]]'nin 2005 yılında yürüttüğü çalışmalar sonucu elde edilenlerdir. Buna göre, Lüksemburg vatandaşlarının %44'ü tanrının varlığına inandığını, %22'si bir özel ruh ya da yaşam kaynağının olduğunu düşündüğünü, %22'si de herhangi bir tanrı ya da kutsal varlığa inanmadığını belirtmiştir.<ref name=EUROBAROMETER>{{Web kaynağı | url = http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_225_report_en.pdf | başlık = Eurobarometer on Social Values, Science and technology 2005 - page 11 | erişimtarihi =5
== Ekonomi ==
225. satır:
Bununla birlikte Lüksemburg hükûmeti son dönemlerde bir internet hamlesi gerçekleştirmiş ve bunun üzerine Skype, eBay ve Jajah gibi tanınmış internet şirketleri yerel ya da uluslararası genel merkezlerini Lüksemburg'a taşımışlardır.
Ülkede tarım çok küçük oranda genelde ailelerin işlettiği çiftliklerde yapılmaktadır. Lüksemburg özellikle Benelüks Birliği'nin diğer iki üyesi Belçika ve Hollanda ile sıkı ticari ve ekonomik ilişkiler geliştirmiştir. Avrupa Birliği'nin de üyesi olan ülke Avrupa Birliği'nin ortak pazar uygulamasından da yararlanmaktadır. [[Ülkelerin kişi başına GSYİH’ya (nominal) göre sıralanışı|kişibaşına düşen yıllık millî gelir]] ortalamasında dünyada birinci sıradadır.<ref name="CIA World Factbook"/> [[Ülkelere göre yaşam kalitesi sıralaması]]nda 4. sıradadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.economist.com/media/pdf/QUALITY_OF_LIFE.pdf | başlık = World Life Quality Index 2005 | erişimtarihi =23 Temmuz 2006
=== Ulaşım ===
| |||