Golgi aygıtı: Revizyonlar arasındaki fark

'''Golgi aygıtı''' (ayrıca '''Golgi cisimciği''' veya '''Golgi kompleksi''') çoğu [[ökaryotik]] [[hücre]]de bulunan bir [[organel]]dir.<ref name="isbn3-211-76309-0">{{Kitap kaynağı| yazar = Pavelk M, Mironov AA | authorlink = | editoreditör = | othersdiğerleri = | başlık = The Golgi Apparatus: State of the art 110 years after Camillo Golgi's discovery | editionbaskı = | languagedil = İngilizce | yayıncı = Springer | location = Berlin | yearyıl = 2008 | origyearözgünyıl = | pagessayfalar = | quotealıntı = | isbn = 3-211-76309-0 | oclc = | doi = | url = | erişimtarihi = }}</ref> 1897'de, ''Golgi aygıtı'' isminin kaynağı olan, İtalyan tabip [[Camillo Golgi]] tarafından keşfedilmiştir.<ref name="pmid9865849">{{Dergi kaynağı| yazar = Fabene PF, Bentivoglio M | başlık = 1898–1998: Camillo Golgi and "the Golgi": one hundred years of terminological clones | journal = Brain Res. Bull. | volumecilt = 47 | issuesayı = 3 | pagessayfalar = 195–8 | yearyıl = 1998 | month = October | pmid = 9865849 | doi = 10.1016/S0361-9230(98)00079-3| url = | issn = }}</ref>

Oldukça büyük boyutundan dolayı, golgi aygıtı keşfedilip ayrıntılarıyla incelenen ilk organellerden biridir. Bu aygıt ilk defa 1897 yılında İtalyan [[tabip]] [[Camillo Golgi]] tarafından [[sinir sistemi]] üzerinde yapılan bir inceleme sonucu keşfedilmiştir.<ref name="pmid9865849"/> Bu organeli kendi [[Mikroskop|mikroskobunda]] ilk keşfinde yapıyı ''apparato reticolare interno'' ([[Türkçe]]: ''dahili ağsı aygıt'') olarak adlandırdı. Bu yapının adı, keşfinden 1 yıl sonra Camillo Golgi'nin soyadıyla yeniden adlandırıldı. Ancak bazıları ilk başlarda keşiften şüphe duydu, bu yapının aslında sadece Golgi'nin gözlem tekniğinden kaynaklanan bir optik yanılsama olduğu iddia edildi. 20. yüzyılda modern mikroskopların gelişmesiyle keşif doğrulandı.<ref name="url_molexpress">{{Web kaynağı | url = http://micro.magnet.fsu.edu/cells/golgi/golgiapparatus.html | başlık = The Golgi Apparatus | yazar = Davidson MW | authorlink = | coauthors = | tarih = 2004-12-13 Aralık 2004| formatbiçim = | eser = Molecular Expressions | yayıncı = Florida State University | pagessayfalar = | languagedil = | archiveurlarşivurl = | archivedatearşivtarihi = | quotealıntı = | erişimtarihi = 2010-09-20 Eylül 2010| arşivurl = http://web.archive.org/web/20150925150736/http://micro.magnet.fsu.edu/cells/golgi/golgiapparatus.html | arşivtarihi = 25 Eylül 2015}}</ref>

Hem bitkisel hem hayvansal hücrelerde bulunan golgi, [[sisterna]] olarak bilinen kıvrımlı zar kümelerinden oluşur. Özellikle bitki hücrelerinde bulunan diktozom adlı ([[Yunanca]], ''dictyon'': ağ + ''soma'': cisim<ref name="url_Dictyosome">{{Web kaynağı | url = http://dictionary.reference.com/browse/dictyosome | başlık = Diktozom | yazar = | authorlink = | coauthors = | tarih = | formatbiçim = | eser = | yayıncı = Dictionary.com | pagessayfalar = | languagedil = | archiveurlarşivurl = | archivedatearşivtarihi = | quotealıntı = | erişimtarihi = 2010-09-20 Eylül 2010| arşivurl = http://web.archive.org/web/20150909044908/http://dictionary.reference.com/browse/dictyosome | arşivtarihi = 9 Eylül 2015}}</ref>) özgün bir küme bulunur<ref name="wolfe">{{Kitap kaynağı| yazar = Wolfe SA | authorlink = | editoreditör = | othersdiğerleri = | başlık = Molecular and Cellular Biology | editionbaskı = | languagedil = İngilizce | yayıncı = Wadsworth Pub. Co | location = Belmont, CA | yearyıl = 1993 | origyearözgünyıl = | sayfa = 828 | quotealıntı = | isbn = 0-534-12408-9 | oclc = | doi = | url = | erişimtarihi = }}</ref>. Bir memeli hücresinde genellikle 40'tan 100'e kadar küme gözlenir.<ref name="pmid18385516">{{Dergi kaynağı| yazar = Duran JM, Kinseth M, Bossard C, Rose DW, Polishchuk R, Wu CC, Yates J, Zimmerman T, Malhotra V | başlık = The role of GRASP55 in Golgi fragmentation and entry of cells into mitosis | journal = Mol. Biol. Cell | volumecilt = 19 | issuesayı = 6 | pagessayfalar = 2579–87 | yearyıl = 2008 | month = June | pmid = 18385516 | pmc = 2397314 | doi = 10.1091/mbc.E07-10-0998 | url = | issn = }}</ref> Bir kümede genellikle dört veya sekiz sisterna bulunur.; ancak bazı [[Protistler|Protista]]larda sisternaların altmışa kadar çıktığı gözlenmiştir.<ref name="url_molexpress"/> Her sisterna, onu boydan boya geçen kargo proteinlerine yardım eden veya onlara yardım eden özel golgi enzimlerini içeren yassı, etrafı zarlarla çevrili disklerden oluşur.<ref name="becker">{{Kitap kaynağı| yazar = Becker, Kleinsmith, Hardin, Bertoni | authorlink = | editoreditör = | othersdiğerleri = | başlık = the World of the Cell | editionbaskı = | languagedil = İngilizce | yayıncı = Pearson Benjamin Cummings | location = San Francisco, CA | yıl = 2009 | origyearözgünyıl = | sayfa = 333, 339 | quotealıntı = | isbn = 0-321-55418-3 | oclc = | doi = | url = | erişimtarihi = }}</ref>

Sisterna kümesinin dört işlevsel bölgesi vardır: cis golgi ağı, medial golgi, endo golgi ve trans golgi ağı. [[Endoplazmik retikulum]]den [[veziküler tübüler küme]] aracılığıyla gelen veziküller, ağ örgüsüyle kaynaşır ve daha sonra paketlenip hedef noktalara gönderildikleri trans golgi ağı boyunca işlenir. Her bölge, bulundukları yere göre içerikleri seçici olarak modifiye eden farklı enzimler içerir.<ref name="lodish">{{Kitap kaynağı| yazar = Krieger M, Scott MP, Matsudaira PT, Lodish HF, Darnell JE. Lawrence Z, Kaiser C, Arnold B | authorlink = | editoreditör = | othersdiğerleri = | başlık = Molecular cell biology | editionbaskı = 5th edn | languagedil = İngilizce | yayıncı = W.H. Freeman and CO | location = New York | yıl = 2004 | origyearözgünyıl = | pagessayfalar = | quotealıntı = | isbn = 0-7167-4366-3 | oclc = | doi = | url = | erişimtarihi = }}</ref> Sisternalar aynı zamanda kendi onarımları için gereken yapısal proteinler taşır.<ref>[http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18323775?dopt=Abstract ZFPL1, a novel ring finger protein required for cis-Golgi integrity and efficient ER-to-Golgi transport.]</ref>

Hücreler büyük miktarlarda değişik makromolekül sentezler. Golgi aygıtı bu makromoleküllerin hücre sekresyonu<ref>{{Web kaynağı | url = http://vcell.ndsu.edu/animations/regulatedsecretion/movie-flash.htm | başlık = Regulated Secretion (Golgi): The Movie | yazar = | authorlink = | coauthors = | tarih = | formatbiçim = | eser = | yayımcı = North Dakota State University | pagessayfalar = | dil = İngilizce | archiveurlarşivurl = | archivedatearşivtarihi = | quotealıntı = | erişimtarihi = 2010-11-14 Kasım 2010| arşivurl = http://web.archive.org/web/20141009155800/http://vcell.ndsu.edu:80/animations/regulatedsecretion/movie-flash.htm | arşivtarihi = 9 Ekim 2014}}</ref> ([[Ekzositoz]]) veya hücre içi kullanım<ref name="Campbell">{{Kitap kaynağı| firstad = Neil A | lastsoyadı = Campbell | authorlink = | editoreditör = | othersdiğerleri = | başlık = Biology | editionbaskı = 4| dil = İngilizce | yayımcı = Benjamin/Cummings | location = Menlo Park, CA| yearyıl = 1996 | origyearözgünyıl = | sayfa = 122, 123| quotealıntı = | isbn = 0805319573| oclc = | doi = | url = | erişimtarihi = }}</ref> için paketlenmesinde, türlerine göre ayrılmasında ve modifiye edilmesinde bütünleyici bir göreve sahiptir. Golgi aygıtı öncelikli olarak [[granüllü endoplazmik retikulum]]dan gelen proteinleri modifiye eder ve aynı zamanda [[lipit]]lerin hücre içinde taşınmasını ve [[lizozom]]un oluşumunda görev alır.<ref name="Campbell"/> Bu bakımdan postaneye benzetilebilir; daha sonradan hücrenin çeşitli yerlerine yollayacağı materyalleri paketler ve etiketler.

Sisternada bulunan enzimler karbonhidrat ([[Glikozilasyon]]) <ref name="Flynne2008">{{Kitap kaynağı|yazar=William G. Flynne|başlık=Biotechnology and Bioengineering|url=http://books.google.com/books?id=WEBBP5IYqJQC&pg=PA45|accessdateerişimtarihi=13 NovemberKasım 2010|yearyıl=2008|yayımcı=Nova Publishers|isbn=9781604560671|pagessayfalar=45–}}</ref> veya fosfat ([[Fosforilasyon]]) ilavesi ile proteinleri modifiye edebilir. Bunu yapabilmek için [[sitozol]]den nükleotid şekerler gibi materyalleri içe aktarır. Bu modifikasyonlar aynı zamanda proteinin son varış noktasını belirleyecek olan [[Protein hedeflemesi|sinyal sekansın]]ı oluşturabilir. Örneğin golgi aygıtı, [[lizozom]]lara gidecek olan proteinleri [[Mannoz|mannoz-6-fosfat]] ile etiketler

Hayvan hücrelerinde, [[mitoz]]un başlangıcından sonra ayrışır ve kaybolur. Mitozun [[telofaz]] evresi esnasında tekrar ortaya çıkar; ancak bunun nasıl olduğu konusunda hala kesin bir kanıya varılamamıştır.<ref name="urlThe Golgi Apparatus">{{Web kaynağı | url = http://users.rcn.com/jkimball.ma.ultranet/BiologyPages/G/Golgi.html | başlık = The Golgi Apparatus | yazar = Kimball JW | authorlink = | coauthors = | tarih =9 2009-12-09Aralık 2009| formatbiçim = | eser = Kimball's Biology Pages | yayıncı = | pagessayfalar = | dil = İngilizce | archiveurlarşivurl = | archivedatearşivtarihi = | quotealıntı = | erişimtarihi = 2010-09-20 Eylül 2010| arşivurl = http://web.archive.org/web/20150530142126/http://users.rcn.com:80/jkimball.ma.ultranet/BiologyPages/G/Golgi.html | arşivtarihi = 30 Mayıs 2015}}</ref>

* {{Web kaynağı | url = http://www.biologyreference.com/Fo-Gr/Golgi.html | başlık = Golgi | yazar = Harris E, Cardelli J | authorlink = | coauthors = | tarih = | formatbiçim = | çalışma = Biyoloji Ansiklopedisi | yayıncı = | pagessayfalar = | dil = İngilizce | archiveurlarşivurl = | archivedatearşivtarihi = | quotealıntı = | erişimtarihi = | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150910164902/http://www.biologyreference.com/Fo-Gr/Golgi.html | arşivtarihi = 10 Eylül 2015}}