1994 San Marino Grand Prix: Revizyonlar arasındaki fark

Yarış haftasında yaşanan kazalar yetkilileri, motor sporlarında sürekli olarak artan kazalar hakkında güvenlik önlemleri almaya itti. [[Grand Prix Sürücüler Birliği]] 12 yıl sonra yeniden kuruldu, Formula 1 araçlarında ve pistlerinde önemli değişikliklere gidildi. Yarıştan sonra birçok kural yeniden ele alındı ve [[Bahreyn Uluslararası Pisti]] gibi büyük [[kaçış alanı|kaçış alanları]] ile araçların bariyerlere çarpmadan önce yavaşlamasının sağlandığı yeni pistler inşa edildi. [[HANS sistemi]] (Kafa ve Boyun Destek Sistemi) adı verilen destek sistemleriyle sürücülerin başından darbe almasının engellenmesi amaçlandı.<ref name="HANS">{{Web kaynağı | url = http://atlasf1.autosport.com/2001/feb21/stonefeld.html | başlık = Helping Hans | yazar = Ross Stonefeld | tarih = 2001-02-21 Şubat 2001| iş = AtlasF1 | yayımcı = Haymarket | arşivurl = http://web.archive.org/web/20120210213711/http://atlasf1.autosport.com/2001/feb21/stonefeld.html | arşivtarihi = 10 Şubat 2012}}</ref>

San Marino'da hayatını kaybeden Senna, yaklaşık 500.000 kişinin katıldığı [[Devlet cenaze töreni|devlet töreni]] ile ülkesi Brezilya'da toprağa verildi. İtalyan savcılar altı kişi hakkında [[Ayrton Senna'nın ölümü]] ile ilgili olarak adam öldürmek suçundan dava açtı; fakat sonraları bu kişilerin beraatine karar verildi. Toplam 11 yıldan uzun süren temyiz süreci sonucunda, verilen beraat kararı onaylandı.<ref name="Temyiz">{{Haber kaynağı|başlık=Top designers acquitted on Senna |url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/motorsport/formula_one/4587195.stm |yayımcı=[[BBC Sport]] |tarih=2005-05-27 Mayıs 2005|erişimtarihi=2006-10-28 Ekim 2006}}</ref>

Pilotların yarışa başlayacakları sıralamayı belirleyecek turların 29 Nisan Cuma günü yapılan bölümünde<ref>{{Web kaynağı|ilk=Andrew |son=Longmore |başlık=Ayrton Senna: The Last Hours |url=http://www.cstudio.net/may194.html |iş=The Times |yayımcı=News International |tarih=1994-10-31 Ekim 1994|erişimtarihi=2006-10-28 Ekim 2006|arşivurl=http://web.archive.org/web/20090312061004/http://www.cstudio.net/may194.html |arşivtarihi=12 Mart 2009}}</ref> [[Jordan Grand Prix|Jordan]] pilotu [[Rubens Barrichello]] ''Variante Bassa'' virajında 225 [[Kilometre bölü saat|km/sa]] (140 [[Mil bölü saat|mil/sa]]) süratle, pisti sınırlayan bordürlere (''kerb'') çarpınca, otomobili havalandı.<ref name="hamiltonbook">{{Kitap kaynağı|yazar=Maurice Hamilton |başlık=Frank Williams |erişimtarihi= | editionbaskı = |tarih= |yayımcı=Macmillan |yer= |isbn=0-333-71716-3 |sayfa=232}}</ref> Araç, yere düşene kadar, havada birkaç kez takla attı. Brezilyalı pilot, lastik bariyerlerin üstüne düşen araçtan bilinci kapalı olarak çıkarıldı. Sağlık ekiplerinin olay yerinde müdahalesinin ardından hastaneye kaldırıldı. Barichello bir sonraki gün piste dönse de burnundaki kırık ve kolundaki alçı yarışmasına engeldi. Kazadan on yıl sonra, San Marino'da [[Williams Martini Racing|Williams-Renault]] takımıyla yer alan [[Damon Hill]] o anki duygularını ''"Hepimiz içimizdeki sesi dinlemeyerek yarışa devam ettik; kendimizi araçlarımızın tank gibi sağlam olduğuna, ufak sorunlar olsa da önemli bir şey olmayacağına inandırdık"'' şeklinde dile getirdi.<ref name="damonhill">{{Haber kaynağı|yazar=Damon Hill |başlık=Had Ayrton foreseen his death? |url=http://www.timesonline.co.uk/article/0,,12771-1077121,00.html |iş=The Times |yayımcı=News International |tarih=2004-04-17 Nisan 2004|erişimtarihi=2006-10-28 Ekim 2006| yer=Londra}}</ref>

Sıralama turlarının bitimine yirmi dakika kala, [[Simtek]] ile yarışan [[Roland Ratzenberger]] Villeneuve virajını alamadı; neredeyse dik açıyla karşı bölümdeki beton bariyerlerle çarpan pilot ağır yaralandı. Aracın sürücü bölümü zarar görmemiş olsa da, çarpmanın etkisi [[bazal kafatası kırığı]]na neden oldu. Formula 1'de ilk sezonunu geçiren Ratzenberger'in, kazadan bir önceki turda ''Acque Minerali'' şikanında bordürlerden geçince, aracının ön kanadı hasar görmüştü. Olayın arkasından Avusturyalı pilot [[pit stop|pite]] girmek yerine turuna devam etti. 306&nbsp;km/sa (190 mil/sa) hıza ulaşan aracın [[Formula 1 aracı#Kanatlar|ön kanadındaki]] bu problem, pilotun kontrolü kaybetmesine yol açtı.<ref name="herald">{{Haber kaynağı|yazar=Brad last=Spurgeon |başlık=5 Years After Senna's Crash, Racing Is Safer&nbsp;– Some Say Too Safe: Imola Still Haunts Formula One |url=http://www.iht.com/articles/1999/04/30/prix.2.t_1.php |iş=International Herald Tribune |tarih=1999-04-30 Nisan 1999|erişimtarihi=2007-05-011 Mayıs 2007|arşivurl = http://web.archive.org/web/20070912064134/http://www.iht.com/articles/1999/04/30/prix.2.t_1.php|arşivtarihi =12 Eylül 2007-09-12}}</ref>

Doktorlar Ratzenberger'e müdahale ederken sıralama turları durduruldu. Yaklaşık 25 dakika sonra mücadele yeniden başladı ancak Williams ve Benetton'un da içinde olduğu takımlar sıralamalara devam etmedi.<ref>{{Video kaynağı|people=Kalff, Allard; [[John Watson (yarışçı)|John Watson]] (yorumcular)|date=1994-04-30|title=Eurosport|medium=Television production|publisher=[[Eurosport]]|location=[[Paris]]}}</ref> Olayların ardından hastaneden yapılan açıklamada Ratzenberger'in kazadaki yaralanmalara bağlı olarak hayatını kaybettiği duyuruldu. Böylece [[Riccardo Paletti]]'nin [[1982 Kanada Grand Prix]]'teki kazasından sonra, ilk kez ölümlü bir yarış haftası yaşandı. [[Elio de Angelis]]'in [[Paul Ricard Pisti]]'nde [[Brabham]]'la yaptığı test sürüşlerinde ölümünün üzerinden ise sekiz yıl geçmişti. O dönemde Formula 1 pist sağlık ekibinin başında olan Profesör [[Sid Watkins]] anılarında [[Ayrton Senna]]'nın, ölüm haberine tepkisini "Ayrton yıkılmıştı ve omuzumda ağladı." şeklinde aktardı.<ref name="Hamilton234">{{Kitap kaynağı|yazar=Hamilton Maurice |authorlink= |editoreditör= |othersdiğerleri= |başlık=Frank Williams |erişimtarihi= | editionbaskı = |tarih= |yayımcı=Macmillan |yer= |isbn=0-333-71716-3 |sayfa=234}}</ref> Watkins "Daha ne yapman lazım? Üç defa şampiyon oldun, açık farkla en hızlı sürücüsün. Hadi burada bırak ve balık tutmaya gidelim" diyerek Senna'yı yarışmamaya ikna etmeye çalıştığını; ancak onun "Sid, bizim kontrolümüzde olmayan şeyler var. Yarışı bırakamam, devam etmeliyim." şelinde karşılık verdiğini yazdı.<ref name="Hamilton234"/>

Yarışın başlamasıyla birlikte motoru çalışmayan Benetton sürücüsü [[J.J. Lehto]] pist üzerinde kaldı. Arka bölümden kalkan [[Pedro Lamy]], görüş açışı diğer araçlar tarafından kapatılınca, Lehto'nun Benetton'unu göremeyerek arkadan çarptı. Çarpışmanın etkisiyle aracın lastikleri ve gövdeden parçalar koptu; seyircileri koruyan güvenlik bariyerini aşan bu cisimler dokuz kişide küçük yaralanmalara sebep oldu.<ref name="Times tragic">{{Haber kaynağı|başlık=A tragic weekend |url=http://www.timesonline.co.uk/article/0,,12771-1079325,00.html |iş=The Times |yayımcı=News International |tarih=2004-04-19 Nisan 2004|erişimtarihi=2006-10-28 Ekim 2006| yer=Londra}}</ref> Kazanın ardından [[güvenlik aracı]] piste girdi. Geçişlerin yasak olduğu güvenlik aracının pilotların önünde yer aldığı bu bölüm, pilotlar düşük hızda seyrettiğinden lastik sıcaklıklarının düşmesine yol açtı. Yarıştan önce pilotların basın toplantısında, Senna ve [[Gerhard Berger]] 1993 sezonunda Formula 1'e tekrar giren güvenlik aracının, lastiklerin sıcaklığını koruyacak hızla gitmediği için kaygılarını dile getirmişti.<ref name="Times tragic"/> Daha sonra parkurun temizlendiği uyarısıyla güvenlik aracı pistten çıktı ve mücadele yeniden başladı. İki tur sonra, Micheal Schumacher'in önünde yer alan Senna'nın aracı, [[Tamburello Dönemeci|''Tamburello'' virajında]] yoldan çıktı; hızı 306&nbsp;km/sa (190 mil/sa)'ten 211&nbsp;km/sa (131 mil/sa)'e kadar düşen Senna beton duvara çarparak durabildi.

Yerel saatle 14:17'de gerçekleşen kazadan sonra yarışan durduğunu gösteren kırmızı bayraklar sallandı ve Senna'nın tedavisi için, [[Sid Watkins]] olay yerine geldi. Bir yarışta kırmızı bayraklar sallandığında araçların yavaşlaması, pit alanına dönmesi ve yeni uyarıya kadar beklemesi gerekiyordu. Bu sağlık ekipleri ve diğer pist görevlilerinin kaza alanına rahat ulaşması ve güvenli bir şekilde çalışmalarını sağlıyordu. Senna'nın kazasında yaklaşık on dakika sonra [[Larrousse]] takımı yanlışlıkla<ref name="autosport">{{Web kaynağı | url = http://www.formulaonestuff.com/51.html | başlık = 1994 SAN MARINO F1 - IMOLA | erişimtarihi = 24 Nisan 2011 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20130925235755/http://www.formulaonestuff.com:80/51.html | arşivtarihi = 25 Eylül 2013}}</ref> pilotlarından [[Érik Comas]]'a, yarış halen kırmızı bayraklarla durdurulmuş durumdayken, piste çıkış izni verdi. Görevliler neredeyse son sürat kaza bölgesine yaklaşan sürücüyü durdurmak için öfkeyle müdahale etti.<ref name="Eurosport">{{Video kaynağı| people =Watson, John (Yorumcu) |date=1994 |title=Eurosport Live Grand Prix | medium = Television |yer= |publisher=Eurosport}}</ref> Eurosport yorumcusu [[John Watson (yarışçı)|John Watson]] durumu "Şu ana kadar hayatımda gördüğüm en saçma şey" sözleriyle aktardı.<ref name="Eurosport" /> Hiçbir kişiye veya araca çarpmayan Comas, kazayı gördükten sonra yarış alanını terk etti. Senna'nın tedavisi sırasında gösterilen (ana yayıncı [[RAI]] tarafından) sahneler durumu çok canlı olarak gösterince, BBC kendi kamerasını pit alanına çevirmeyi tercih etti.<ref>{{Haber kaynağı|yazar=Roger Horton |başlık=There's Something about Murray |url=http://atlasf1.autosport.com/2000/dec20/horton.html |iş=Autosport |yayımcı= |yearyıl=2000 |erişimtarihi=2006-10-28 Ekim 2006}}</ref> BBC yorumcusu [[Murray Walker]] sıkça, dünyaya canlı yayınlanan bu görüntüleri kesmeye çalışırken, bir yandan da izleyenlere aktarmak zorunda olmanın ne kadar üzücü olduğunu belirtti. Hurdaya dönen Williams'tan çıkarılan Senna havayolu ile [[Bologna]] yakınlarındaki Maggiore Hastanesi'ne kaldırıldı. Kazadan 37 dakika sonra, yerel zaman ile 14:55'te, yarış yeniden başladı.

Yeniden başlayan mücadelede sonuç, durdurulan ilk yarış ve sonraki ikinci yarışın toplamına göre belirlenecekti. Başlangıçtan sonra liderliği alan Gerhard Berger olsa da, kazayla kesilen ilk bölümde Berger'den önde olan Schumacher, toplamda da birinci durumdaydı. Alman pilot 12. turda yarışta ilk sırayı ele geçirdi; bundan dört tur sonra aracında kontrol problemi yaşayan Berger yarış dışı kaldı. Daha sonra Schumacher [[Pit stop|pite girince]] geçici olarak yerini Larini aldı ancak onun da pite girmesiyle sıralama eski haline döndü.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.grandprix.com/gpe/rr551.html | başlık = Grand Prix Results: San Marino GP, 1994 | erişimtarihi = 2006-10-28 Ekim 2006| tarih = | iş = GP Encyclopedia | yayımcı = www.grandprix.com | arşivurl = http://web.archive.org/web/20130508232215/http://www.grandprix.com/gpe/rr551.html | arşivtarihi = 8 Mayıs 2013}}</ref>

Schumacher'in yarışı tamamlamasından iki saat yirmi dakika sonra, yerel saat ile 18:40'ta, Dr. Maria Teresa Fiandri Ayrton Senna'nın öldüğünü açıkladı. Senna'nın resmi ölüm saati 14:17 olarak duyuruldu; bu da sürücünün kaza anında hayatını kaybettiğini gösteriyordu.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.ayrton-senna.com/s-files/newsfle5.html | başlık = Secrets of Senna's black box | erişimtarihi =28 Ekim 2006-10-28 | tarih =18 Mart 1997-03-18 | iş = Senna Files | yayımcı = www.ayrton-senna.com | arşivurl = http://web.archive.org/web/20120509073724/http://www.ayrton-senna.com/s-files/newsfle5.html | arşivtarihi = 9 Mayıs 2012}}</ref> Yapılan otopside ölüme, aracın süspansiyonundan bir parçanın sürücünün kaskı ve kafatasını geçerek verdiği zararın yol açtığı tespit edildi.<ref>{{Haber kaynağı|firstad=Ian |lastsoyadı=Thomsen |başlık=Williams Says Italy May Cite Steering In Senna's Death |url=http://www.iht.com/articles/1995/02/11/prix_0.php |iş=International Herald Tribune |yayımcı= |tarih=11 Şubat 1995-|erişimtarihi=28 Ekim 2006|arşivurl = http://web.archive.org/web/20061123015308/http://www.iht.com/articles/1995/02-/11/prix_0.php|erişimtarihiarşivtarihi =23 Kasım 2006-10-28}}</ref>

1981'de yapılan<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.gpracing.net192.com/circuits/45.cfm|başlık=Autodromo Enzo e Dino Ferrari - Imola|erişimtarihi=2006-10-28 Ekim 2006|tarih= |iş= |yayımcı=www.gpracing.net192.com| arşivurl = http://web.archive.org/web/20061026040948/http://www.gpracing.net192.com/circuits/45.cfm| arşivtarihi = 26 Ekim 2006}}</ref> 1994 Imola parkuru bir daha Formula 1 yarışlarına ev sahipliği yapamadı. Pistte yarıştan sonra büyük değişiklikler yapılmıştı. Bunlar arasında [[Gerhard Berger]] ([[1989 San Marino Grand Prix|1989]]), [[Nelson Piquet]] ([[1987 San Marino Grand Prix|1987]]) ve son olarak Ayrton Senna kazalarının yaşandığı, hızlı dönüşten sonra yavaş şikandan oluşan [[Tamburello virajı]] da bulunmaktaydı. Bunun yanında FIA Formula 1 aracının özelliklerini belirleyen kurallarını yeniden yapılandırdı; 1995'te tüm takımlara 1994 sezonundaki araçlardan tamamen farklı yeni otomobiller tasarlamaları zorunluluğu getirildi.<ref>{{Haber kaynağı|firstad=Peter |lastsoyadı=Wright |başlık=Preview of 1995 Formula1 Cars |url=http://www.grandprix.com/ft/ft00180.html |iş= |yayımcı=www.grandprix.com |yearyıl=1995 |erişimtarihi=2006-10-28 Ekim 2006}}</ref> Yarış sabahı Senna ve Berger'in dillendirdiği endişeler, [[Grand Prix Sürücüler Birliği]]'ni (GPDA) bir sonraki yarış olan [[1994 Monako Grand Prix|Monako Grand Prix]]'te yeniden oluşuma yöneltti. İlk olarak 1961'de kurulan GPDA, 1982 yılında dağılmıştı. Imola'daki kazaların ardından tekrar ortaya çıkışın amacı, standartların yükseltilmesi için sürücülerin fikirlerinin ortaya konmasına imkân tanımaktı. 1994 Monako Grand Prix'te başlama çizgisindeki ilk iki yer Brezilya ve Avusturya bayraklarının renkleriyle boyandı ve hayatın kaybeden iki pilotun anısına boş bırakıldı. Williams ve Simtek takımları Monako'ya tek araçla katıldı. Ayrıca yarış öncesi bir dakikalık saygı duruşunda bulunuldu.

Senna için 5 Mayıs 1994'te [[Brezilya]]'nın [[São Paulo]] kentinde [[Devlet cenaze töreni|devlet töreni]] düzenlendi. Yaklaşık 500.000 kişi caddelerde tabutun geçişini takip etti.<ref name="BBConthisday"/> Senna'nın rakiplerinden [[Alain Prost]], tabutunu taşıyanlar arasındaydı.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.gpracing.net192.com/drivers/prost-senna.cfm|başlık=Open Warfare|erişimtarihi=2006-10-28 Ekim 2006|tarih= |iş= |yayımcı=www.gpracing.net192.com| arşivurl = http://web.archive.org/web/20061026111820/http://www.gpracing.net192.com/drivers/prost-senna.cfm| arşivtarihi = 26 Ekim 2006}}</ref> Formula 1 çevrelerinin büyük bölümü cenazeye katılırken, Formula 1'in yönetim teşkilatı FIA'nın başkanı [[Max Mosley]] ise 7 Mayıs 1994'te [[Avusturya]]'nın [[Salzburg]] kentinde Ratzenberger için yapılan törene katıldı.<ref>{{Haber kaynağı|başlık=Track Topics |authoryazar=David Tremayne, Mark Skewis, Stuart Williams, Paul Fearnley |iş=Motoring News |yayımcı=News Publications Ltd. |tarih=5 Nisan 1994-04-05}}</ref> 10 yıl sonraki bir basın toplantısında Mosley "Ben onun törenine gittim çünkü herkes Senna'nın cenazesine katıldı. Oraya da birilerinin gitmesinin önemli olduğunu düşündüm." diye açıklamıştı.<ref>{{Haber kaynağı|başlık=Max went to Roland's funeral |url=http://www.gpupdate.net/en/f1-news/48657/max-went-to-roland-s-funeral/ |iş= |yayımcı=GPUpdate.net |tarih=2004-04-23 Nisan 2004|erişimtarihi=1 Şubat 2011-02-01}}</ref>

İtalyan savcılar [[Ayrton Senna'nın ölümü|Senna'nın ölümü]] ile ilişkili olarak altı kişi hakkında yasal işlem başlattı. Bu isimler [[Williams Martini Racing|Williams]] takımından [[Frank Williams]], [[Patrick Head]] ve [[Adrian Newey]]; Autodromo Enzo e Dino Ferrari pistinin sahiplerini temsilen Fedrico Bendinelli; pist direktörü Giorgio Poggi ve yarış direktörü [[Roland Bruynseraede]]'ydi.<ref>{{Kitap kaynağı|yazar=Hamilton Maurice |authorlink= |editoreditör= |othersdiğerleri= |başlık=Frank Williams |erişimtarihi= | editionbaskı = |tarih= |yayımcı=Macmillan |yer= |isbn=0-333-71716-3 |sayfa=276}}</ref> 16 Aralık 1997'deki mahkeme kararı bu altı kişinin, ölüme sebebiyet suçlamasından, beraatine hükmetti.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.ayrton-senna.com/s-files/newsfl10.html | başlık = All six cleared in Senna trial | erişimtarihi =28 Ekim 2006-10-28 | tarih =16 Aralık 1997-12-16 | iş = Senna Files | yayımcı = www.ayrton-senna.com | arşivurl = http://web.archive.org/web/20120509073756/http://www.ayrton-senna.com/s-files/newsfl10.html | arşivtarihi = 9 Mayıs 2012}}</ref> Mahkemede pilotun ölüm sebebi, aracın ön bölümünde yapılan değişiklik olarak belirtildi.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.ayrton-senna.com/s-files/trialidx.html | başlık = Faulty Steering Caused Crash! | erişimtarihi =28 Ekim 2006-10-28 | tarih = | iş = Senna Files | yayımcı = www.ayrton-senna.com | arşivurl = http://web.archive.org/web/20130322034935/http://www.ayrton-senna.com:80/s-files/trialidx.html | arşivtarihi = 22 Mart 2013}}</ref> Aracın bu kısmı Senna'nın isteğiyle parçalanmış ve daha rahat edebileceği şekilde [[Kaynak (imalat)|kaynaklanmıştı]].

Mahkeme kararının ardından, savcı Patrick Head ve Adrian Newey için temyize başvurdu. 22 Kasım 1999'da ortaya çıkan yeni bir kanıt olmadığı için yapılan başvuru reddedildi. İtalyan Ceza Kanunu'nun 530. maddesi gereğince suçlamalar "oluşmamış fiil" olarak nitelendi.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.ayrton-senna.com/s-files/apelindx.html | başlık = Appeal absolves Head and Newey | erişimtarihi =28 Ekim 2006-10-28 | tarih = | iş = Senna Files | yayımcı = www.ayrton-senna.com | arşivurl = http://web.archive.org/web/20131101004218/http://www.ayrton-senna.com:80/s-files/apelindx.html | arşivtarihi = 1 Kasım 2013}}</ref> Bu karar Ocak 2003'te [[Corte Suprema di Cassazione|İtalyan Yargıtayı]] tarafından 530. maddenin yanlış yorumlandığına hükmedilerek bozuldu<ref>{{Haber kaynağı|başlık=Senna death case back in court |url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/motorsport/formula_one/2701713.stm |iş= |yayımcı=BBC Sport |tarih=2003-01-28 Ocak 2003|erişimtarihi=2006-10-28 Ekim 2006}}</ref> ve yeniden yargılama istendi. Son olarak 27 Mayıs 2005 tarihinde Head ve Newey suçsuz bulundu.<ref name="Temyiz"/>

|colspan="7"|{{Ortala|{{Küçük|''Kaynak:<ref>{{Kitap kaynağı| yazar=Alan Henry (ed.)| authorlink =Alan Henry| başlık =[[AUTOCOURSE]] 1994-95| yayımcı =Hazleton Publishing Ltd| yearyıl =1994| sayfalar =128–129| id =ISBN 1-874557-95-0}}</ref>''}}}}