Valens: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Yzkoc (mesaj | katkılar)
Yeni Üye (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
48. satır:
 
=== Gotlara karşı savaş ===
Kuzeydeki [[Gotlar]] Procopius'un Valens'e yönelik isyanını desteklemişlerdi ve Valens de Gotların kendi içlerinde bir ayaklanma planladıklarını öğrenmişti. Bu Gotlar, daha net söylemek gerekirse Tervingi o dönemde Athanaric'in liderliğindeydiler ve [[332]] yılında [[Büyük Konstantin]] tarafından yenilgiye uğratıldıklarından beri sessiz kalmışlardı. [[367]]'nin ilkbaharında Batı Roma imparatoru [[Gratianus]]'un yardımıyla Valens [[Tuna]]'yı geçti ve Athanaric'in Gotlarının üzerine yürüdü. Gotlar [[Karpatlar]]a kaçtılar ve Valens'in saldırısından kurtularak Valens'i yazın geri dönmek durumunda bıraktılar. Ertesi bahar Tuna'da yaşanan sel Valens'in nehri geçmesini engelledi. Bunun üzerine imparator askerlerini kaleler inşa etmkleetmekle görevlendirdi. 369'da Valens bir kere daha Noviodunum'dan nehri geçti ve Athanaric'in Trevingisi ile karşılaşıp onları yenmeden önce kuzeydoğudaki Got kabilesi Greuthungi'ye saldırdı. Athanaric antlaşma istedi ve Valens de memnuniyetle kabul etti. Antlaşma Gotlarla Romalılar arasındaki serbest ticaret ve asker değiş tokuşu dahil ilişkileri sona erdirmiştir. İlerleyen yıllarda Valens bu askerî insan gücü kaybını hissetmiştir.
 
=== Sasaniler ile mücadelesi ===
55. satır:
Gotlar anlaştıktan sonraki yaz Valens generali Arinthaeus'u Pap'ı yeniden Ermeni tahtına oturtması için gönderdi. Bu durum Şapur'u tahrik etti ve Ermenistan'ı işgal edip, yerle bir etti. Ancak Pap bir kere daha kaçtı ve 370 yılında çok daha büyük bir askerî güç eşliğinde ikinci defa tehta geçti. Ertesi baharda Terentius komutasında çok daha büyük kuvvetler İberya'yı yeniden ele geçirmek ve Npat dağı yanındaki Ermenistan'da garnizon kurmak üzere gönderildi. 371'de Şapur Ermenistan'a yönelik karşı saldırıya geçtiğinde Valens'in generalleri Traianus ve Vadomarius tarafından yenilgiye uğratıldı. Valens 363 yılında yapılan antlaşmayı çiğnemiş ve ardından yaptığı ihlali başarıyla savunmuştu. Zaferin ardından yapılan ateşkes sonraki beş yıl boyunca kısmî barış sağladı. Bu süre zarfında Şapur doğu sınırındaki [[Kuşan İmparatorluğu|Kuşan]] işgaliyle uğraşmak durumunda kalmıştı.
 
Bu arada çocuk kral Pap ile sorunlar yaşanmaya başlandı. Keyfi hareket etmeye başlayan Pap Ermeni psikoposu Narses'i idam ettirdiği gibi [[Şanlıurfa|Edessa]]'nın da bulunduğu bazı Roma şehirlerinin kontrolünü de talep etti. Generallerinin baskısı altında kalan ve Pap'ın Perslere ayanaşmasındanyanaşmasından endişe eden Valens Ermenistan'da kralı idam ettirdi. Yerine Roma'nın dostu olan Musel Mamikonean'ın vekilliğinde Varazdat getirildi.
 
375 yılında Valens'in ağabeyi Valentinianus kafatasında bir damar çatlaması geçirdi ve bunun sonucunda [[17 Kasım]] [[375]]'te öldü. Valentinianus'un iki oğlu ve Valens'in yeğenleri [[Gratianus]] ve [[II. Valentinianus]] Panonya'da [[Augustus (Unvan)|Augustus]]'luğa getirildiler.
69. satır:
Fritigern ve yandaşı Gotlar sınırı geçtiklerinde Valens'in seyyar güçleri doğuda Pers sınırında ve [[İsauria]]'daydılar. Bu Gotların yerleşimini denetlemek için yalnızca kıyı birliklerinin mevcut bulunması anlamına geliyordu. Az sayıdaki mevcut imparatorluk askerleri Romalıların önce bir grup Gotun, sonrasında da Hunlar ve [[Alanlar]]ın Tuna'yı geçişini durdurmalarını engelliyordu. Kontrollü bir yerleştirme olarak başlayan faaliyet büyük bir akına dönüştü ve vaziyet daha da kötüleşti. Kıyı komutanları sorumlulukları altındaki Vizigotları taciz etmeye başlayınca Gotlar 377'de ayaklandı ve Marcianopolis yakınlarında [[Trakya]]'daki Roma birliklerini [[Marcianopolis Muharebesi|yenilgiye uğrattılar]].
 
Ostrogotlar, ardından da Hunlar ve Alanlar ile güçlerini birleştiren barbar grubu doğu ve batıdan gönderilen imparatorluk askerleri ile karşılaşana kadar ilerledi. Ad Salices yakınlarında yapılan bir savaşta Gotlar bir kere daha zafer kazandılar ve [[Koca Balkan Dağları|Balkan dağlarının]] güneyinde kalan Trakya'nın yönetimini ellerine geçirdiler. 378'e gelindiğinde Valens doğudaki üssü Antakya'dan batıya ilerleme imkânı buldu. İskelet bir güç dışında bazıları Gotlardan oluşan tüm güçlerini doğudan batıya çekerek 30 Mayıs 378'de Konstantinopolis'e vardı. Bu arada Valens'in danışmanı Richomeres ve generalleri Frigerid, Sebastian ve Victor Valens'i uyardılar ve kendisini Gratianus'un Galya'dan gelecek muzaffer lejyonlarını beklemesi konusunda ikna etmeye çalıştılar. Sonrasında yaşananlar sonuçları ilerkiileri yıllarda hissedilmeye devam edecek aşırı bir gururun örneğidir. Yeğeni Gratianus'un başarısını kıskanan Valens zaferi kendi başına kazanmak istediğine karar verdi.
 
=== Hadrianapolis Muharebesi ve Valens'in ölümü ===
79. satır:
Bu arada Fritigern bir kere daha bir barış elçisi gönderdi. Son gecikme savaş alanında bulunan Romalıların sıcağa dayanamadıkları anlamına geliyordu. Roma okçularının yanlış zamanlamalı bir saldırısı başladığında ordunun kaynakları daha da tükendi ve bu da Valens'i elçiyi geri çağırmak durumunda bıraktı. Okçular yenilmiş ve utanç içinde geri çekilmişlerdi.
 
Bunun ardından Altaheus ve Saphrax komutasındaki Got süvarileri saldırıya geçtiler ve Roma süvarisi kaçmaya başladı. Bu muhtemelen savaşın en belirleyici olayıydı. Bu noktada Ammianus Valens'in ölmüneölümüne dair iikilk anlatımda bulunur. İlk anlatımda Ammianus Valens "bir okla ölümcül şekilde yaralandığını ve kısa bir süre sonra son nefesini verdiğini" belirtir. (XXXI.12) Cesedi hiçbir zaman bulunamamış ve düzgün bir şekilde gömülmemiştir. İkinci anlatımında Ammianus Roma piyadelerinin terk edildiğini, çevrelerinin sarıldığını ve kılıçtan geçirildiğini belirtir. Valens yaralanır ve ahşap bir kulübeye taşınır. Kulübe Gotlar tarafından içindeki ödülden bihaber bir şekilde ateşe verilir. Ammianus'a göre Valens bu şekilde yok olmuştur.(XXXI.13.14-6)
 
Savaş sona erdiğinde doğu ordusunun üçte ikisi ölmüştü. En iyi subaylarının çoğu yokolmuştu. Valens'in ordusundan geriye kalanlar Comes Richomer ve General Victor tarafından gece karanlığında savaş alanından ayrılmıştır.
91. satır:
Valens'in kariyerindeki en önemli olaydı. [[Edirne Savaşı]]'nın savaş sanatının evrimi bakımından da bir önemi vardı. O zamana kadar Roma piyadesi yanilmez kabul edilirdi ve bunun kanıtı da oldukça fazlaydı. Ancak Got piyadeleri bütün bunları tamamen değiştirdi. J.B. Burry 5. yüzyıl için kayıtların yetersiz olduğunu söylese de [[4. yüzyıl|4.]] ve [[6. yüzyıl]]ların tamamında tarih süvarilerin Romalıların karadki başlıca silah gücü haline geldiğini göstermektedir.
 
A.H.M. Jones, "Valens tamamen sıradan ancak yine de hiçbir askerî yeteneği olmayan bir hamiydi: entrikalar konusundaki tedirginlikleri ve hain olduğu iddia edilenlerin zalimce cezalandırmasıyla şuuruna ihanet etmiştir," diye yazar. Ancak Jones Valens'in "alt sınıfların çıkarları konusunda dikkatli, vicdan sahibi bir yönetici," olduğunu teslim eder. "Kardeşi gibi o da içten bir Hıristiyan'dı."<ref>Jones, Arnold Hugh Martin, ''The Later Roman Empire, 284-602: A Social, Economic and Administrative Survey'' (Baltimore: Johns Hopkins University, 1986), s. 139.</ref> Bu kadar hezimetle sonuçlanan bir savaşta ölmesi talihsiz bir kariyerin en alt noktası olarak kabul edilmiştir. Bu Valens'in yenilgisinin derin sonuçları düşünüldüğünde özellikle doğrudur. Edirne, imparatorluğun son döneminde Roma'nın toprak bütünlüğünün sona erişinin başlangıcı olmuş ve bu gerçek çağdaşarıçağdaşları tarafından bile fark edilmiştir. Ammianus bu savaşın Cannae Savaşı'ndan sonra Roma tarihindeki en kötü yenilgi olduğunu anlamış, Rufinus ise savaş için "Roma İmparatorluğu için tüm kötülüklerin başlangıcı" demiştir.
 
Valens aynı zamanda Roma devletinin kısa bir tarihinin yazımını da emretmiştir. Valens'in kâtibi Eutropius tarafından hazırlanan bu çalışma Breviarium ab Urbe condita adıyla bilinir ve kuruluşundan itibaren Roma'nın hikâyesini anlatır. Bazı tarihçilere göre Valens Roma tarihini öğrenmenin gerekliliğiyle motive olmuştu. Böylece kendisii kraliyet ailesi ve atadıkları Roma Senato sınıfı ile daha kolay kaynaşacaktı.<ref>Eutropius, ''Breviarium'', ed. H. W. Bird, Liverpool University Press, 1993, s. xix.</ref>
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Valens" sayfasından alınmıştır