Tarım Mumyaları: Revizyonlar arasındaki fark

{{coordKoordinat|40.336453|88.672422|type:landmark|display=title}}

[[Dosya:Xinjiang_Uygur_Autonomous_Region_Museum_Urumqi_Xinjiang_China_新疆_乌鲁木齐_新疆维吾尔自治区博物馆_-_panoramio_(2).jpg|küçükresim|320x320pik| 'Xioahe prensesi' veya 'Loulan'ın Güzelliği', 3800 yıl öncesine uzanan en eski Tarım mumyasıdır. ]]

'''Tarım mumyaları,''' günümüzde [[Çin]]'in [[Sincan Uygur Özerk Bölgesi]]'nde yer alan [[Tarım Havzası]]'nda keşfedilmiş ve yaşları 3800 ile 2000 yıl arasında değişen bir dizi [[Mumya|mumyadırmumya]]dır.<ref name=":02">{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2008/11/19/world/asia/19mummy.html|title=The Dead Tell a Tale China Doesn’t Care to Listen To|last=Wong|first=Edward|date=2008-11-18|work=The New York Times|access-date=2019-05-10|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref><ref name="Mallory & Mair 2000, p. 237">Mallory & Mair (2000), p. 237.</ref><ref>{{cite news|first=Nicholas|last=Wade|title=A Host of Mummies, a Forest of Secrets|url=https://www.nytimes.com/2010/03/16/science/16archeo.html?pagewanted=1|publisher=[[The New York Times]]|date=2010-03-15|accessdate=2011-06-09}}</ref> Mumyalar, özellikle en yaşlı olanları, Tarım Havzası'nda [[Hint-Avrupa dil ailesi|Hint-Avrupa dil ailesine]]ne bağlı [[Tohar dilleri|Tohar dillerinin]]nin varlığı ile yakından ilişkilendirilmekle birlikte,<ref name="Baumer 2000, p. 282">Baumer (2000), p. 28.</ref> Tohar dilerinin tarihteki ilk yazılı kaynağı ile mumyalar arasında yüzyılların yer alması, bu kanıtların tamamiylen kesin olarak değerlendirilememesine yol açmaktadır.

Mumyaları incelemiş [[ Victor H. Mair |Victor H. Mair]] ve ekibi, mumyaların muhtemelen [[Toharlar]] gibi bir Hint-Avrupa dili konuştukları ve [[Kafkas ırkları|Kafkas ırklarına]]na ait oldukları sonucuna varmıştır.<ref name="Celtic2Celtic3">{{cite news|first=Clifford|last=Coonan|coauthors=|title=A meeting of civilisations: The mystery of China's celtic mummies|url=https://www.independent.co.uk/news/world/asia/a-meeting-of-civilisations-the-mystery-of-chinas-celtic-mummies-5330366.html|work=[[The Independent]]|date=August 28, 2006|accessdate=11 December 2018}}</ref><ref name="Celtic3">{{cite news|first=Clifford|last=Coonan|coauthors=|title=A meeting of civilisations: The mystery of China's celtic mummies|url=https://www.independent.co.uk/news/world/asia/a-meeting-of-civilisations-the-mystery-of-chinas-celtic-mummies-5330366.html|work=[[The Independent]]|date=August 28, 2006|accessdate=11 December 2018}}</ref>{{Rp|s. 40}}

20. yüzyılın başında, [[Sven Hedin]], [[Albert von Le Coq]] ve Sir [[Aurel Stein]] gibi Avrupalı kaşifler, [[Orta Asya|Orta Asya'da]] tarihi eser arayışları sırasında buldukları kurutulmuş insan bedenlerinden bahsetmiştir.<ref>Mallory & Mair (2000), p. 10.</ref> O zamandan beri, çok sayıda başka mumya keşfedilmiş ve analiz edilerek Sincan'da yer alan müzelerde sergilenmiştir. Bu mumyaların çoğu [[Tarım Havzası|Tarım Havzası'nın]] doğu ([[Turfan]], [[Loulan]] ve [[Kumul İli|Kumul]] yakınlarındaki[[Lop Nur]], Subeşi bölgesi) veya güney ([[Hotan (şehir)|Hotan]], Niya ve [[Çerçen İlçesi|Çerçen]]/[[Çerçen İlçesi|Kiemo]]) uçlarında bulunmuştur.

Qäwrighul'da bulunan ve M.Ö 1800'e tarihlenen en eski Tarım mumyaları, [[Tunç Çağı]]'nda Güney [[Sibirya]], [[Kazakistan]], Orta Asya ve [[İdil Nehri|Aşağı Volga'da]] yaşamış Kafkas ırkı kökenli halklar ile fiziksel açıdan yakınlık göstermektedir.<ref name="Mallory & Mair 2000, p. 237">Mallory & Mair (2000), p. 237.</ref>

Yanbulaq'da bulunan mezarlıkta yer alan ve MÖ 1100-500 yıllarına tarihlenen 29 mumyadan 21'i [[ Mongoloid |Mongoloid]], 8'i ise Qäwrighul'da bulunan daha eski mumyalar ile benzer şekilde Kafkas ırklarının fiziksel özelliklerine sahiptir.<ref name="Mallory & Mair 2000, p. 237">Mallory & Mair (2000), p. 237.</ref>

Çıkartılmış önemli mumyalara; "[[Çerçen adamı]]" veya "Ur-David" (MÖ 1000) olarak adlandırılan uzun boylu, kızıl saçlı mumya; bu mumyanın oğlu olan 1 yaşındaki kahverengi saçlı, başında kırmızı ve mavi keçeden örülmüş bir şapka ile gömülmüş bir bebek; Kızılcaqa'da bulunmuş "kızıl saçlı güzellik" olarak tanımlanan "Hami Mumya" lakaplı kadın ve "Subeşi'nin Cadıları" ismi verilmiş düz kenarlı, siyah keçeden koni şeklinde şapkalar giyerek gömülmüş mumyalar örnek verilebilir. Subeşi'de aynı zamanda karnında cerrahi işlem izleri olan bir adam bulunmuştur ve kesi at kılından yapılmış dikişlerle dikilmiştir.<ref>[http://discovermagazine.com/1994/apr/themummiesofxinj359 "The Mummies of Xinjiang"] [[Discover (magazine)|Discover]] April 1, 1994</ref>

Mumyaların çoğu, çölün kuraklığının cesetlerde yol açtığı kuruma nedeniyle çok iyi durumda saklanmıştır. Mumyalar birçok Kafkas ırkı kökenli vücut özelliğini paylaşır (uzun gövdeler, açılı yüzler, gömülü gözler) ve çoğu sarışından kırmızıya, kırmızıdan koyu kahverengiye kadar değişen, genelde uzun, kıvırcık ve örgülü saçlarla bulunmuştur.

Giysiler ve [[Tekstil|tekstil ürünleri]], Hint-Avrupa [[Cilalı Taş Devri|neolitik]] kıyafet teknikleriyle ortak bir kökene veya ortak bir düşük seviye tekstil teknolojisine işaret eder. Çerçen adamı kırmızı renkli kabartma çizgili kumaştan tunik ve [[tartan]] desenli pantalon giyerek bulunmuştur. Tartan tarzı kumaşı inceleyen tekstil uzmanı Elizabeth Wayland Barber, [[Hallstatt kültürü|Hallstatt kültürüyle]]yle ilişkili tuz madenlerinden çıkartılmış kalıntılar ile aralarındaki benzerlikleri öne sürmüştür.<ref>Christopher P. Thornton and Theodore G. Schurr, "Genes, language, and culture: an example from the Tarim Basin", in: ''Oxford Journal of Archaeology'', Volume 23 Issue 1, pp 83–106, 2004</ref>

[[Dosya:Xinjiang_Uygur_Autonomous_Region_Museum_Urumqi_Xinjiang_China_新疆_乌鲁木齐_新疆维吾尔自治区博物馆_-_panoramio.jpg|küçükresim| Loulan'ın Güzelliği ]]

[[Mitokondriyal DNA]] analizi, Xiaohe'deki insanlar tarafından taşınan anne soylarının şu anda Batı Avrasya'da yaygın olan H, K, U5, U7, U2e, T ve R* mtDNA haplogruplarını içerdiğini gösterdi. Ayrıca Doğu Asya'daki modern popülasyonlarda yaygın olan B5, D ve G2a gibi haplogruplar da vardı. Orta Asya ya da Sibirya popülasyonlarında günümüzde yaygın olan C4 ve C5 haplogrupları ile tipik olarak Güney Asyalı kabul edilen M5 ve M* haplogrupları da bulunmuştur.<ref name="genetics22">{{cite journal|author=Chunxiang Li, Chao Ning, Erika Hagelberg, Hongjie Li, Yongbin Zhao, Wenying Li, Idelisi Abuduresule, Hong Zhu and Hui Zhou|title=Analysis of ancient human mitochondrial DNA from the Xiaohe cemetery: insights into prehistoric population movements in the Tarim Basin, China|journal=BMC Genet.|volume=16|issue=78|pages=|year=2015|pmid=26153446|pmc=4495690|doi=10.1186/s12863-015-0237-5}}</ref>

Neredeyse tüm bireylerin, 12'den 11'inin, Batı Avrasya'daki en yaygın [[İnsan Y-DNA haplogrubu|Y-DNA haplogruplarından]] biri olan [[Haplogrup R1a (Y-DNA)|R1a1'e]] sahip olduğu bulunmuştur. Bir bireyin ise çok nadir bulunan paragrup K * (M9) 'a ait olduğu ortaya konmuştur.<ref>[http://cdmd.cnki.com.cn/Article/CDMD-10183-1012365432.htm Zhōngguó běifāng gǔdài rénqún Y rǎnsètǐ yíchuán duōyàng xìng yánjiū--“jílín dàxué”2012 nián bóshì lùnwén.]</ref> R1a1, bu popülasyonun [[Andronovo kültürü]] ve erken [[Hint-Avrupa dil ailesi|Hint-Avrupalılar]] ile yakınlığını göstermektedir.<ref>Clémence Hollard et al., New genetic evidence of affinities and discontinuities between bronze age Siberian populations, American Journal of Physical Anthropology, 14 June 2018 https://doi.org/10.1002/ajpa.23607 .</ref>

* [[Karadeniz-Hazar stepleri]]

* [https://web.archive.org/web/20080728125250/http://www.meshrep.com/PicOfDay/mummies/mummies.htm Tohar mumyalarının resimleri] - Bir sanatçının yeniden inşa ettiği "Loulan Güzelliği" nin yüzünü içerir.