İtalyan faşizmi: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
→‎Tarihçe: düzeltme AWB ile
Aybeg (mesaj | katkılar)
4. satır:
 
=== Tarihçe ===
[[Benito Mussolini|Mussolini]], İtalyan Sosyalist Partisi’nin sendikalist kanadından geliyordu. Parti gazetesi ''L’Avanti''’nin redaktörleri arasındaydı. [[1915]] yılında Mussolini kendisi sosyalist partinin savaş karşıtı manifestosunu imzalamış olmasına rağmen ''Fasci d’azione rivoluzionaria'' örgütünü kurdu. Bu örgüt [[I. Dünya Savaşı]] sırasında İtalya’nın savaşa katılımı yolunda faaliyet gösterdi. Mussolini halen [[Avusturya-Macaristan İmparatorluğu]]’nun idaresinde bulunan [[Adriyatik Denizi]]’nin doğu yakasını İtalya’ya dâhil etme amacının propagandasını yapıyordu. Bu faaliyetinin sonucunda sosyalist partiden çıkartıldı. Bu tarihten sonra sosyalist ve komünist hareketlerle onlara yakın işçi hareketlerine karşı şiddetli bir mücadeleye girişti. [[1919]]’da [[Milano]]’da [[Faşist Mücadele Birliklerinin İttifakı]] (''Fascio di Combattimento'') kuruldu. Örgüt [[otorite]]r bir düzen ve [[Versailles Barış Antlaşması]]'nın’nın İtalya lehine düzeltilmesini talep ediyordu. [[1919]]’da I. Dünya Savaşı’nda savaş pilotluğu yapmış olan yazar Gabriele D’Annunzio’nun [[Fiume]]’de (bugünkü [[Rijeka]]) ele geçirmesiyle [[korporatizm|korporatif]] bir sisteme, kitle gösterilerine ve faşizm tarafından devralınan sembolizme dayanan ilk ön-faşist rejim kurulmuş oldu. [[1920]]’den itibaren faşist hareket bir kitle hareketine dönüştü. Taraftarları arasında toprak sahipleri, küçük burjuvalar ve orta sınıf burjuvalar vardı. Politik karşıtlar ''Squadri'' adı verilen çetelerin terör eylemleri sonucu saf dışı bırakıldı. 1921 yılında Faşist Mücadele Birliklerinin İttifakı'nın yerine [[Ulusal Faşist Parti]] kuruldu. Partiyi destekleyenler arasında bürokrasi, kilise ve ordu bulunuyordu. Roma Yürüyüşü sonucu kral [[III. Vittorio Emanuele]], [[Benito Mussolini|Mussolini]]’yi [[31 Ekim]] [[1922]]’de başbakan ilan etti.
[[Dosya:Fiume cheering D'Annunzio.jpg|thumb|270px|İtalyan faşistlerin gösterisi (1920)]]
[[Dosya:Mussd.jpg|thumb|270px|Mussolini ve İtalyan faşistler (1922)]]
Mussolini [[1925]]’te Sosyalist Parti’yi ve antifaşist örgütleri yasakladı ve kendi lider kültüyle diğer faşist diktatörlükler için bir model kurdu. Kendini ''[[Duce]]'' (lider) olarak adlandırıyordu. Ona göre Duce üniforması ve savaşçı görünümüyle bir halk adamı, bir işçi, bir baba, bir sporcu, kadınların bir kahramanı ve bir askerdi. Antik Roma’nın dünya imparatorluğu idealinden devralınan bir büyük devlet iddiası İtalyan faşizminin temel düşüncesiydi ve [[1935]]’te [[Etiyopya]]’nın yağmasına yol açtı. [[1938]] sonrası faşizm resmi olarak antisemitist bir politika sürdürdü.
 
[[1932]]’de Mussolini ''Dottrina del fascismo'' ile ilk defa İtalyan faşist ideolojisinin bir taslağını yayınladıyayımladı. Bu eserinde Mussolini [[Friedrich Nietzsche]]’nin “iktidar isteği” düşüncesiyle ilişkili olarak ve [[Vilfredo Pareto]]’ya dayanarak “büyük adamların” otoriter rejiminin meşruluğu üzerine tezler ortaya atıyordu. Georges Sorel’den esinlenerek siyasi olanın yaratıcı şekillendirme ilkesi için doğrudan eylem ilan ediyordu. Mussolini’nin anlayışında [[sendikalizm]]e dayanan korporatist bir ekonomik sistemle sınıf karşıtlıklarının aşılacağı düşünülüyor ve birçok kaynaktan beslenen bir milliyetçilikle İtalya [[Akdeniz]] imparatorluğunun merkezi olarak görülüyordu.
 
Peş peşe gelen askeri başarısızlıklar sonucu [[1943]]’te Mussolini faşist devletin en yüksek yürütme organı olan Büyük Meclis tarafından görevinden alındı ve tutuklandı. Ancak Alman [[Waffen-SS]] kuvvetleri Mussolini’yi hapisten kurtardı. Mussolini Kuzey İtalya’da [[İtalyan Sosyal Cumhuriyeti]]’ni (''Repubblica Sociale Italiana'') ilan etti. Ancak başarılı olamadı. Daha sonra 28 Nisan 1945'te1945’te İtalyan komünistler tarafından idam edildi. Sonraki yıllarda ideolojisi İtalyan halkı tarafından utanç kaynağı olarak nitelendirilmiştir.
 
=== İtalyan Faşizminin Temel Özellikleri ===