Afrika: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
düzeltme AWB ile
düzeltme AWB ile
117. satır:
Sahra'daki Berberi sülalesinden gelen [[Murabıtlar]] buradan yayılarak kuzeydoğu Afrika ve 11. yüzyılda İber Yarımada'sına kadar ulaşmıştılar.<ref>Glick, Thomas F. ''Islamic And Christian Spain in the Early Middle Ages''. (2005) Brill Academic Publishers page 37</ref> Ardından Banu Hilal ve Banu Malik gibi [[Araplar|Arap]] bedevileri, Arap yarımadasından Mısır'a göç etmişlerdir. 11. ve 13. yüzyıl arasında gerçekleşen bu olay sonucunda Arap'lar ve Berberi'ler yerel kültürleri Araplaştırarak<ref>"[http://countrystudies.us/mauritania/8.htm Mauritania – Arab invasions]". [[Library of Congress Country Studies|Library of Congress Country Studies <span class="CMY_Response">404</span>]].</ref> ve yerel kültürleri birleşik İslam kültürü ile emerek bölgede büyük değişikliklere yol açmışlardır.<ref>{{Dergi kaynağı|title=Genetic Evidence for the Expansion of Arabian Tribes into the Southern Levant and North Africa|publisher=Pubmedcentral.nih.gov|date=2010-04-01|pmc=379148|volume=70|issue=6|pmid=11992266|last1=Nebel|first1=A|last2=Landau-Tasseron|first2=E|last3=Filon|first3=D|last4=Oppenheim|first4=A|last5=Faerman|first5=M|pages=1594–6|doi=10.1086/340669|journal=American Journal of Human Genetics}}</ref>
 
[[Dosya:Great Zimbabwe Closeup.jpg|thumb|sol| Zimbabwe ulusal anıtınız kalıntıları]] (11.–15-15. yüzyıl)]]
Mali Krallığı'nın bozulmasını takip eden süreçte, Sonni Ali (1464-1492) adındaki yerel lider, Sahra ötesi ticaret ağını kontrol ederek [[Songhay İmparatorluğu]]'nu oluşturdu. Sonni Ali 1468'de [[Timbuktu]]'yu ve ardından 1473'te Djenne'yi kuşattı. Ticaret gelirleri ve Müslüman tüccarları örgütleyerek güçlü bir imparatorluk oluşturdu. Onun halefi [[Ture Muhammed]](1493-1528) İslamiyeti resmi din haline getirdi. 15. yüzyıla kadar, Hause Krallığı'na ait küçük şehirler bölgedeki ticaret ağında etkili olarak çeşitli taşımacılık ve üretim yaptılar.
 
229. satır:
Afrika Birliği, [[Fas]] hariç tüm Afrika'daki 54 ülkeyi bünyesinde barındıran dünyanın önemli uluslararası örgütlerinden biridir. Örgütün merkezi [[Etiyopya]]'nın başkenti [[Addis Ababa]]'da bulunmaktadır. Burası aynı zamanda Afrika Birliği'nin de başkenti olarak kabul edilir. Birlik, 26 Haziran 2001 yılında genel merkezini açmıştır ancak birliğin resmen kuruluş tarihi 9 Temmuz 2002'dir.<ref name="African Union 2002">{{Web kaynağı | url = http://www.africa-union.org/official_documents/Speeches_&_Statements/HE_Thabo_Mbiki/Launch%20of%20the%20African%20Union,%209%20July%202002.htm | başlık = Launch of the African Union, 9 July 2002: Address by the chairperson of the AU, President Thabo Mbeki | yazar = Thabo Mbeki | tarih = 9 July 2002 | yayıncı = africa-union.org | yer = ABSA Stadium, Durban, South Africa | erişimtarihi = 2009-02-08 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20130722173449/http://www.africa-union.org/official_documents/Speeches_&_Statements/HE_Thabo_Mbiki/Launch%20of%20the%20African%20Union,%209%20July%202002.htm | arşivtarihi = 22 Temmuz 2013}}</ref> Afrika Birliği, kendisinden önce gelen [[Afrika Birliği Örgütü]]'nün yerine oluşturulmuş ve bundan daha geniş ve kapsamlı bir yapısı olması amaçlanmıştır. Temmuz 2004'te, Afrika Birliği'nin Pan-Afrika parlamentosu Güney Amerika'da Mitrand'a taşınmıştır. Fakat İnsan ve Halkların Hakları Komisyonu Addis Ababa'da kalmıştır. Bu düzenlemelerin sebebi birliğin merkezi bir yapılanma yerine, daha dağıtılmış ve diğer ülkelerde paylaşılmış bir biçimde olmasını amaçlamasından kaynaklanmaktadır. Afrika Birliği kendi içinde bir anayasal anlaşmaya tabiidir. Bu anayasal metin Afrika Ekonomi Birliği'ni dönüştürerek, federalize bir milletler topluluğu oluşturmayı amaçlamaktadır. Afrika Birliği, kendisine ait yasama, yürütme ve yargı organlarından meydana gelir. Pan-Afrika Parlamento'su başkanı aynı zamanda Afrika Birliği'nin başı ve temsilcisidir. Bu başkan, parlamento tarafından çoğunluğun desteğini alarak seçilir. Yetki ve görevleri Birlik anayasal metninde ve meclis iç tüzüklerinde belirtilmesinin yanı sıra, devralınan [[Afrika Birliği Örgütü]]'nün öngördüğü eski sözleşme ve anlaşmalarca da belirlenir. Afrika Birliği Hükümeti, tüm birliğin bölgesel, devletsel ve yerel otoritelerin yanı sıra kurumun iletişim halinde olduğu yüzlerce örgütle olan ilişkilerini de sürdürmekle görevlidir.
 
Afrika Birliği, kıtanın kendi içinde ve dışında uygulamak ve sürdürmek istediği istikrarı ve ekonomik işbirliğini geliştirmeyi amaçlamaktadır. Özellikle halen Afrika'nın çeşitli bölgelerinde görülen yüksek insan hakları ihlallerine karşı da önlemler almaktadır. Özellikle [[Kongo Demokratik Cumhuriyeti|Kongo CumhuriyetiDC]], [[Sierra Leone]], [[Liberya]], [[Sudan]], [[Zimbabve]],ve [[Fildişi Sahili]]'nde rapor edilen birçok insan hakları ihlali birlik bünyesinde çözülmeye çalışılmaktadır.
 
[[Dosya:African Union conference center and office complex, AUCC.jpg|thumb|250px|[[Addis Ababa]]'daki Afrika Birliği genel merkezi.]]
253. satır:
2005 yılında yapılan araştırmaya göre Afrika'da yaklaşık 380 milyon insan kıtlık çekmektedir. 1973'ten 2003'e kadar geçen zamanda Sahra altı Afrika'da yaşayan insanların ortalama günlük kazancı 70 cent olarak kalmıştır.<ref>[http://www.un.org/Depts/rcnyo/newsletter/survs/ecasurv2004.doc Economic report on Africa 2004: unlocking Africa's potential in the global economy], (Substantive session 28 June-23 July 2004) [[United Nations|United Nations <span class="CMY_Response">404</span>]]</ref> Bu konudaki bazı raporlar dış yatırımların başarısız liberalleşme sebebiyle arttığını belirtse de, bazı kaynaklar bunların yerel idarede yaşanan başarısızlıklardan kaynaklandığını göstermektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.globalpolitician.com/21498-africa-malawi-poverty | başlık = Neo-Liberalism and the Economic and Political Future of Africa | yayıncı = Globalpolitician.com | tarih = 2005-12-19 | erişimtarihi = 2010-05-18 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20121105160429/http://www.globalpolitician.com/21498-africa-malawi-poverty | arşivtarihi = 5 Kasım 2012}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=http://science.jrank.org/pages/8526/Capitalism-Africa-Neoliberalism-Structural-Adjustment-African-Reaction.html|başlık=Capitalism – Africa – Neoliberalism, Structural Adjustment, And The African Reaction|yayıncı=Science.jrank.org|erişimtarihi=2010-05-18|arşivurl=http://web.archive.org/web/20100420101742/http://science.jrank.org/pages/8526/Capitalism-Africa-Neoliberalism-Structural-Adjustment-African-Reaction.html|arşivtarihi=20 April 2010|ölüurl=no}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://www.turkishweekly.net/news.php?id=58925 | başlık = The Number of the Poor Increasing Worldwide while Sub-Saharan Africa is the Worst of All | yayıncı = Turkish Weekly | tarih = 2008-08-29 | erişimtarihi = 2011-11-07 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20130730170432/http://www.turkishweekly.net/news.php?id=58925 | arşivtarihi = 30 Temmuz 2013}}</ref>
 
Ancak 1995'ten 2005'e kadar Afrika'nın ekonomik büyümesi ortalama %5'tir. Özellikle [[Angola]], [[Sudan]] ve [[Ekvator Ginesi]] gibi petrol kaynakları açısından zengin olan ülkeler halen daha yüksek büyüme oranları göstermektedir. Kaldı ki kıta, dünya [[kobalt]] ve [[platin]] rezervlerinin %90'ına, [[altın]] rezervlerinin %50'sine, [[krom]] rezevlerinin %98'ine, tantelit rezevlerinin %70'ine, manganez rezevlerinin %64'üne ve uranyum rezevlerinin üçte ikisine sahiptir.<ref>"[http://allafrica.com/stories/200802070635.html Africa: Developed Countries' Leverage On the Continent]". AllAfrica.com. February 7, 2008.</ref><ref>"[http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/africa/article3319909.ece Africa, China's new frontier]". Times Online. February 10, 2008.</ref> [[Kongo Demokratik Cumhuriyeti|Kongo CumhuriyetiDC]] cep telefonlarının yapımında kullanılan Koltan mineralinin %70'ine ve ayrıca dünyanın [[elmas]] rezervlerinin %30'una sahiptir.<ref>"[http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/5209428.stm DR Congo poll crucial for Africa]". BBC News. November 16, 2006.</ref> [[Gine]] dünyanın en büyük [[boksit]] ihracatçısıdır. Ancak bu kaynaklara rağmen, Afrika'nın tarım ve üretimde olan niteliği ileriye doğru beklenen hızda gitmemektedir. Ayrıca 2008'de yaşanan Küresel Mali Kriz bölgenin gelişmesine ket vurmuştur. Bu kriz sonrasında yaklaşık 100 milyon insan, [[Afrika'da açlık|açlık]] konusunda etkilenmiştir.<ref>"[http://www.strategicforesight.com/african_decade.htm The African Decade?]". Ilmas Futehally. Strategic Foresight Group</ref>
 
Ancak özellikle son yıllarda Çin Halk Cumhuriyet'inin bölgeye yaptığı yatırımlar sebebiyle ekonomik hareketlenme artmıştır. Sadece 2007, yılında Çin'li yatırımcılar bölgeya 1 Milyar dolar yatırım yapmışlardır.<ref name="Africa">"[http://www.migrationinformation.org/Feature/display.cfm?id=690 China and Africa: Stronger Economic Ties Mean More Migration]". By Malia Politzer, ''Migration Information Source''. August 2008.</ref>
433. satır:
| [[Brazavil]]
|-
| {{bayraksimge|Demokratik Kongo Cumhuriyeti}} [[Kongo Demokratik Cumhuriyeti|Kongo DC]]
| align="right" | 2,345,410
| align="right" | 55,225,478
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Afrika" sayfasından alınmıştır