Türkler: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k →Etimoloji: İçerik genişletildi |
k İçerik genişletildi |
||
103. satır:
Türk adı, ilk dönemlerde belirli bir toplumun kavmî ismi olmak yerine siyasi mensubiyeti belirleyen bir isim olarak ortaya çıkar. Bu kelimenin "türe-" eyleminden, "töre" isminden türetildiği ve türeyen, töreli, tüzüklü(kanunlu) anlamına geldiği düşünülmektedir.<ref>http://kisi.deu.edu.tr/sadik.acar/dosyalar/TS.pdf</ref> Kelime zamanla güçlü, kuvvetli ve güzel anlamlarına da gelmiştir.<ref>Genel Türk Tarihi, 1 Cilt, (Hasan Celâl Güzel, Ali Birinci), Yeni Türkiye Yayınları, 2002</ref><ref>S. Frederick Starr, Xinjiang: China's Muslim Borderland, M.E. Sharpe, 2004</ref> Türkî-i Çeşm (Güzel Göz), Türkî-i çin (güzel güneş) terkiplerinde de gördüğümüz Türk kelimesi özellikle [[Fars]] ve [[Araplar|Arap]] şiirlerinde ortaya çıkar. Bir görüşe göre de Türk kelimesi hakanlar sülalesi olan Aşinaaoğulları'nın unvanıdır ve bu sülaleye mensubiyet Türklükle anılır. Türk kelimesi ilk olarak [[Göktürk Devleti]] vasıtasıyla bir devletin adı olur ve bu devlete mensubiyeti bildirir.<ref>Sadi BAYRAM, Tarihte Türk Adı Ne Zaman Ortaya Çıktı, Millî Kültür Dergisi, S. 5, Mayıs 1977</ref>
6. yüzyıldaki ilk yazılı belge Bugut Yazıtı'dır. Eserin dili [[Soğutça]]dır ve yazıtın yüzeyinde dişi kurttan süt emen kolları kesilmiş bir çocuk canlandırılır. Anıt, 6. yüzyılın olaylarını anlatır ve [[Ergenekon destanı]]nı canlandırır. Anıttaki anlatılar, ayrıca bir Türk büyüğünün Çinli ''Han kayıtçısı''na anlatısına göre Çin belgelerinde de yer alır.<ref>{{Kitap kaynağı | url = https://www.academia.edu/38139471/T%C3%9CRKLER%C4%B0N_D%C4%B0L%C4%B0_D%C4%B0N%C4%B0_TAR%C4%B0H%C4%B0_EDEB%C4%B0YATI_.pdf_._T%C3%BCrklerin_Dili_Fuat_Bozkurt_%C3%96zet_ | yayımcı = | başlık = Türklerin Dili, Dini, Tarihi, Edebiyatı | ad = Fuat | soyadı = Bozkurt | sayfa = | tarih = 2013 | erişimtarihi = 15 Temmuz 2019 }}</ref>▼
== Tarihçe ==
Satır 119 ⟶ 117:
[[Göktürk Kağanlığı]], Gök Türkler veya Kök Türkler<ref name="Tuna">Osman Nedim Tuna, "Ekin Ara İdi Oksuz Kök Türk Anca Olurur Ermiş (KT; D; 2-3) İbaresi Üzerine", Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1993, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1995 s. 77-81.</ref> , [[Kül Tigin Yazıtı|Kül Tigin]] ve [[Bilge Kağan Yazıtı|Bilge Kağan]] yazıtlarında [[Dosya:Old Turkic letter UK.svg|10px]][[Dosya:Old Turkic letter R2.svg|10px]][[Dosya:Old Turkic letter U.svg|10px]][[Dosya:Old Turkic letter T2.svg|10px]](Türük) veya [[Dosya:Old Turkic letter K.svg|10px]][[Dosya:Old Turkic letter R2.svg|10px]][[Dosya:Old Turkic letter U.svg|10px]][[Dosya:Old Turkic letter T2.svg|10px]](Türk)<ref name="ref402" /><ref name="ref120" /> veya [[Dosya:Old Turkic letter UK.svg|10px]][[Dosya:Old Turkic letter R2.svg|10px]][[Dosya:Old Turkic letter U.svg|10px]][[Dosya:Old Turkic letter T2.svg|10px]] [[Dosya:Old Turkic letter K.svg|10px]][[Dosya:Old Turkic letter U.svg|10px]][[Dosya:Old Turkic letter UK.svg|10px]] (Kök Türük<ref name="ref246" /><ref name="ref687" /> veya bazı yabancı kaynaklarda Türk) şeklinde geçer ([[Çince]]: 突厥 [[Pinyin]]: Tūjué; [[Wade-Giles]]: T'u-chüeh, [[Guangyun]]: dʰuət-kĭwɐt), 552-744 yılları arasında [[Orta Asya]] ve [[Çin]]'de hükümdarlık sürdüren [[kağan]]lık.
Türk adı ilk ortaya çıktığında günümüzdeki gibi bir ırk kavramını karşılamıyordu. Türk adı, t’ou-kiue biçiminde çevrilerek ilk olarak 6. yüzyıl Çin kaynaklarında görülür. Bunun aslının [[Moğolca]] çoğul biçiminde "Türk-üt" olduğu kabul edilir Türkçedeki karşılığı ''ana kök güç''tür. [[Divan-ü Lügat-it Türk]]'te, olgunluk zamanı, olgunluk, gençlik çağının ortasındaki genç, sert ve cesur anlamlarına gelen türküt kelimesidir.<ref name="Fuat_Bozkurt">{{Kitap kaynağı | url = https://www.academia.edu/38139471/T%C3%9CRKLER%C4%B0N_D%C4%B0L%C4%B0_D%C4%B0N%C4%B0_TAR%C4%B0H%C4%B0_EDEB%C4%B0YATI_.pdf_._T%C3%BCrklerin_Dili_Fuat_Bozkurt_%C3%96zet_ | yayımcı = | başlık = Türklerin Dili, Dini, Tarihi, Edebiyatı | ad = Fuat | soyadı = Bozkurt | sayfa = | tarih = 2013 | erişimtarihi = 15 Temmuz 2019 }}</ref>
Türk adı bugün kullandığımız şekli ile ilk kez Göktürkler dönemine ait [[Orhun Yazıtları]]'nda geçmektedir. "Türk" adıyla kurulmuş ilk ve Türk adını resmî devlet ismi şekliyle kullanan ilk Türk devletidir.<ref>Ahmet Taşağıl, Göktürkler, C. 1, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Basımevi, 1995</ref><ref>Prof. Dr. İbrahim Kafesoğlu, Türk Millî Kültürü, Ötüken Neşriyat, İstanbul 1977, s. 27.</ref> Devletin kurucusu ilk önderi [[Bumin Kağan]]'dır. Bumin Kağan'ın kardeşi [[İstemi Kağan]] ülkenin batı kanadını yönetirdi. [[Göktürkler]] komşuları olan [[Çin]], [[Sasani]] ([[İran]]) ve [[Bizans İmparatorluğu]] ile askeri, siyasi ve ekonomik ilişkiler kurdular▼
▲6. yüzyıldaki ilk yazılı belge Bugut Yazıtı'dır. Eserin dili [[Soğutça]]dır ve yazıtın yüzeyinde dişi kurttan süt emen kolları kesilmiş bir çocuk canlandırılır. Anıt, 6. yüzyılın olaylarını anlatır ve [[Ergenekon destanı]]nı canlandırır. Anıttaki anlatılar, ayrıca bir Türk büyüğünün Çinli ''Han kayıtçısı''na anlatısına göre Çin belgelerinde de yer alır.<ref
▲Türk adı bugün kullandığımız şekli ile ilk kez 8. yüzyılda Göktürkler dönemine ait [[Orhun Yazıtları]]'nda geçmektedir. "Türk" adıyla kurulmuş ilk
Batı dünyasında ise 6. yüzyılda Yunan çevirisi ile ''Menandros Protekor''da "tourkus" olarak geçmiştir.<ref name="Fuat_Bozkurt"/>
Oğuzlar, [[Oğuz Kağan Destanı]]'na göre 24 boydan ve [[Kaşgarlı Mahmud]]'un ''[[Divânu Lügati't-Türk]]'' eserine göre 22 boydan oluşan en kalabalık Türk boyu. Günümüzde Türk nüfusunun çoğunluğu Oğuz boyundandır. [[Osmanlı İmparatorluğu]]'nu kuran Türk boyu Oğuzlardır.
| |||