Vikipedi

MacOS: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Nanahuatl (mesaj | katkılar)
Devriyeler
538.320 değişiklik
k düzeltme
Temizleme
1. satır:
{{İşletim sistemi bilgi kutusu
|logo = OS X El Capitan logoMacOS_wordmark_(2017).svg
|name = OS X
|screenshot =
30. satır:
|license = [[Sahipli yazılım]], ücretli
|updatemodel = [[Apple Software Update]] (10.8-e kadar) <br /> [[Mac App Store]] (10.8 ve sonrası
|preceded_by = [[Mac OS 9|Mac OS Classic]]
|website = {{URL|http://www.apple.com/macosx}}
|logo_size=100px}}
}}
'''macOS''', (eski adları '''"Mac OS X"''' ve '''"OS X"''') [[Mac OS|Macintosh işletim sistemi]] ailesinin son sürümüdür ve [[Apple|Apple Inc]]. tarafından [[Macintosh]] bilgisayarları için tasarlanmış bir işletim sistemidir.
 
Mac OS X aslen [[BSD]] ve [[Mach (çekirdek)|Mach mikroçekirdeğimikro çekirdeği]] üzerine kurulu, açık kaynak bir işletim sistemi olan [[Darwin (işletim sistemi)|Darwin]]'e dayanır. Apple bu sistemi kendi amaçlarına göre geliştirdikten sonra Mac OS X kullanıcı arabirimi olarak [[Aqua (kullanıcı arayüzü)|Aqua]]'yı geliştirmiştir.<ref>http://gs.statcounter.com/#all-os-ww-monthly-201109-201508</ref> Sistemin çekirdeği ve bazı bileşenleri açık kaynak olmasına rağmen, çoğu bileşeni açık kaynak değildir.
 
[[macOS Server]] ise her ne kadar mimari olarak masaüstü Mac OS X ile aynı olsa da, Apple sunucuları için hazırlanmış ayrı bir işletim sistemidir. Mac OS X'ten farklı olarak gelişmiş yönetim araçları içerir.
 
25 Temmuz 2012 yılında [[OS X Mountain Lion]]un tanıtımında [[Mac OS X]] ismi [[OS X]] ismine değiştirildi. 13 Haziran 2016 tarihinde yapılan Dünya Geliştiriciler Konferansında ([[Apple Worldwide Developers Conference|WWDC 2016]]) yeni [[macOS Sierra]]'nın tanıtımı zamanı OS X isminin, '''macOS''' olarak değiştirildiği duyuruldu.
 
== Tarihçe ==
Mac işletim sisteminin onuncu sürümü olmasına rağmen, Mac OS X'in gelişimi çoğu alanda klasik Mac OS'ten bağımsızdır. Sistemin altyapısını [[NextStep]]'ten alınmış ve daha sonra [[Darwin (işletim sistemi)|Darwin]] adı altında açık kaynak olarak sunulmuş [[Mach (çekirdek)|Mach mikro çekirdeği]] ve [[BSD]] oluşturur. Bu sebepten dolayı Mac OS X [[Unix]] tabanlı bir işletim sistemidir.
{{Daha fazla|macOS versiyon tarihi}}
Mac işletim sisteminin onuncu sürümü olmasına rağmen, Mac OS X'in gelişimi çoğu alanda klasik Mac OS'ten bağımsızdır. Sistemin altyapısını [[NextStep]]'ten alınmış ve daha sonra [[Darwin (işletim sistemi)|Darwin]] adı altında açık kaynak olarak sunulmuş [[Mach (çekirdek)|Mach mikroçekirdeği]] ve [[BSD]] oluşturur. Bu sebepten dolayı Mac OS X [[Unix]] tabanlı bir işletim sistemidir.
 
1985 yılında [[Apple]] "yeni nesil" bir işletim sistemi yaratmak için kolları sıvamıştı (bakınız: [[Taligent]] ve [[Copland (işletim sistemi)|Copland]]). Başarısızlıkla sonuçlanan girişimden sonra [[NeXT]]'in işletim sistemi —o(o zamanki adıyla [[OpenStep|OPENSTEP]]—) yeni Mac işletim sisteminin temeli olarak kararlaştırılmıştı. Bu kararı takiben NeXT Apple tarafından alındı ve [[Steve Jobs]] Apple'a geri dönmüş oldu.
 
Jobs geri döndükten kısa bir süre sonra şirket başkanlığını geri aldı ve yeni işletim sistemi üzerindeki çalışmaları yoğunlaştırdı. OPENSTEP'i yavaş yavaş geliştirerek Mac OS X yapmayı amaç edinen bu projeye [[Rhapsody (İşletim sistemi)|Rhapsody]] adı verildi.
Satır 53 ⟶ 52:
Apple Mac OS X ismindeki X karakterini Roma rakamlarından seçmiştir. On sayısını temsil eden X, Mac OS 9'dan sonra gelen işletim sistemini göstermektedir. Bu sebepten dolayı sistemin Apple tarafından öngörülen doğru okunuşu "Mac OS ten" (Mek o-es ten) şeklindedir. Türkçede ise daha yaygın olarak (Mak os iks) olarak okunur. Sistemin aslında Unix tabanlı olması ve isminin AIX, HP-UX, IRIX, Linux, Minix, Ultrix, Xenix gibi diğer Unix sistemleri gibi X ile bitmesi ise hoş bir tesadüftür. OS kısmı ise bir kısaltmadır. İngilizcesi "Operating System" olan "[[İşletim Sistemi]]" tabirinden gelir ve "OS" olarak kısaltılır.
 
Mac OS X serisindeki işletim sistemleri isimlerini [[kedigiller]]den alır. 10.0 sürümünün kod adı Cheetah, 10.1 sürümünün kod adı Puma, 10.2 sürümünün kod adı Jaguar idi. Üç sürüm de [[Mac OS X 10.0]], [[Mac OS X 10.1]] ve [[Mac OS X 10.2]] olarak piyasaya sürülmüşlerdi. 10.3 sürümünden itibaren Apple işletim sistemlerini sürüm numaraları ile değil, kod adlarıyla piyasaya sürmeye başladı. Bunun sonucu olarak, Mac OS X 10.3 sürümü [[Mac OS X Panther]] ismiyle, Mac OS X 10.4 sürümü [[Mac OS X Tiger]] ismiyle, Mac OS X 10.5 sürümü [[Mac OS X Leopard]] ismiyle, Mac OS X 10.6 sürümü [[Mac OS X Snow Leopard]] ismiyle, Mac OS X 10.7 sürümü [[Mac OS X Lion]] ismiyle tanıtıltıtanıtıldı. 2012 yılında [[Mac OS X]] ismi [[OS X]] ismine değiştirildi, Mac OS X 10.8 sürümü [[OS X Mountain Lion]] ismiyle piyasaya sürüldü. Mac OS X 10.9 sürümüne ise [[OS X Mavericks]] ismi verildi ve bu sürümle birlikte Mac OS X serisine isimleri için ilham aldığı kedigillere veda etti. Ardından Apple Lynx ve Cougar markalarını da tescil etti. 10.10 sürümüne ise [[OS X Yosemite]] ismi verildi. Son olarak Apple 10.11 [[OS X El Capitan]] ismi ile yeni işletim sistemini ücretsiz olarak piyasaya çıkardı. 13 Haziran 2016 tarihinde yapılan Dünya Geliştiriciler Konferansında (WWDC 2016) Mac OS X ismi, '''macOS''' olarak değiştirildiği duyuruldu. Yeni 10.12 sürümü [[macOS Sierra]] oldu.
 
== Mimari ==
Satır 68 ⟶ 67:
 
== Sürüm Bilgileri ==
{{Daha fazla|macOS versiyon tarihi}}
{| class="wikitable"
|+Mac OS X sürüm bilgileri
!Sürüm
!Kod adı
Satır 82 ⟶ 81:
|DR2 (14 Mayıs 1998)
|-
|Mac[[mac OS X Server 1.0]]
|Hera
|
Satır 88 ⟶ 87:
|1.2v3 (27 Ocak 2000)
|-
|Mac[[mac OS X DeveloperPublic PreviewBeta]]
|
|11 Mayıs 1998
Satır 100 ⟶ 99:
|
|-
|[[Mac OS X 10.0]]
|Cheetah
|
Satır 106 ⟶ 105:
|10.0.4 (22 Haziran 2001)
|-
|[[Mac OS X 10.1]]
|Puma
|18 Temmuz 2001
Satır 112 ⟶ 111:
|10.1.5 (6 Haziran 2002)
|-
|[[Mac OS X 10.2]]
|Jaguar
|6 Mayıs 2002
Satır 118 ⟶ 117:
|10.2.8 (3 Ocak 2003)
|-
|[[Mac OS X Panther|Mac OS X 10.3]]
|Panther
|23 Haziran 2003
Satır 124 ⟶ 123:
|10.3.9 (15 Nisan 2005)
|-
|[[Mac OS X Tiger|Mac OS X 10.4]]
|Tiger
|4 Mayıs 2004
Satır 130 ⟶ 129:
|10.4.11 (14 Kasım 2007)
|-
|[[Mac OS X Leopard|Mac OS X 10.5]]
|Leopard
|26 Haziran 2006
Satır 136 ⟶ 135:
|10.5.8 (5 Ağustos 2009)
|-
|[[Mac OS X Snow Leopard|Mac OS X 10.6]]
|Snow Leopard
|9 Haziran 2008
Satır 142 ⟶ 141:
|10.6.8 v1.1 (25 Temmuz 2011)
|-
|[[Mac OS X Lion|Mac OS X 10.7]]
|Lion
|20 Ocak 2010
Satır 148 ⟶ 147:
|10.7.5 (19 Eylül 2012)
|-
|[[OS X Mountain Lion|OS X 10.8]]
|Mountain Lion
|16 Şubat 2012
Satır 154 ⟶ 153:
|10.8.5 (12F45) (3 Ocak 2013)
|-
|[[OS X Mavericks|OS X 10.9]]
|Mavericks
|10 Haziran 2013
Satır 160 ⟶ 159:
|10.9.5 (13F34) (17 Eylül 2014)
|-
|[[OS X Yosemite|OS X 10.10]]
|Yosemite
|2 Haziran 2014
Satır 166 ⟶ 165:
|10.10.5 (14F27) (13 Ağustos 2015)
|-
|[[OS X El Capitan|OS X 10.11]]
|El Capitan
|8 Haziran 2015
Satır 172 ⟶ 171:
|10.11.6 (15G31) (19 Temmuz 2016)
|-
|[[MacOS Sierra|macOS 10.12]]
|Sierra
|13 Haziran 2016
Satır 178 ⟶ 177:
|10.12.6 (16G29) (19 Temmuz 2017)
|-
|[[MacOS High Sierra|macOS 10.13]]
|High Sierra
|5 Haziran 2017
|25 Eylül 2017
|10.13.56 (17F7717G65) (19 Haziran 2018)
|}
 
== Mac OS X Build Sürümleri ==
 
*
{| class="wikitable"
!Public Beta Kodiak, Build 1H39
!
!
!
|-
|[[MacOS Mojave|macOS 10.14]]
|'''10.0''' Cheetah, Build 4K78
|Mojave
* '''10.0.1''' Build 4L13
|4 Haziran 2018
* '''10.0.2''' Build 4P12
|24 Eylül 2018
* '''10.0.3''' Build 4P13
|10.14.4 (18E226) (25 Mart 2019)
* '''10.0.4''' Build 4Q12
|'''10.1''' Puma, Build 5G64
* '''10.1.1''' Build 5M28
* '''10.1.2''' Build 5P48
* '''10.1.3''' Build 5Q45
* '''10.1.4''' Build 5Q125
* '''10.1.5''' Build 5S60
|'''10.2''' Jaguar, Build 6C115
* '''10.2.1''' Jaguar Red, Build 6D52
* '''10.2.2''' Jaguar Blue, Merlot, Build 6F21
* '''10.2.3''' Jaguar Green, Build 6G30
* '''10.2.4''' Jaguar Pink, Build 6I32
* '''10.2.5''' Jaguar Plaid, Build 6L29
* '''10.2.6''' Jaguar Black, Build 6L60
* '''10.2.7''' Build 6R65
* '''10.2.8''' (G4) Build 6R73
* '''10.2.8''' (G5) Build 6S90
|'''10.3''' Panther, Build 7B85
* '''10.3.1''' Build 7C107
* '''10.3.2''' Build 7D24
* '''10.3.3''' Build 7F44
* '''10.3.4''' Build 7H63
* '''10.3.5''' Build 7M34
* '''10.3.6''' Build 7R28
* '''10.3.7''' Build 7S215
* '''10.3.8''' Build 7U16
* '''10.3.9''' Build 7W98
|-
|'''10.4''' Tiger, Build 8A428
* '''10.4.1''' Build 8B15
* '''10.4.2''' Build 8C46
* '''10.4.3''' Build 8F46
* '''10.4.4''' Build 8G32 (Ilk Intel destekli Mac OS X Versiyonu)
* '''10.4.5''' (PowerPC) Build 8H14
* '''10.4.5''' (Intel) Build 8G1454
* '''10.4.6''' (PowerPC) Build 8I1119
* '''10.4.6''' (Intel) Build 7U16
* '''10.4.7''' (PowerPC) Build 8J135
* '''10.4.7''' (Intel) Build 8J2135
* '''10.4.8''' (PowerPC) Build 8L127
* '''10.4.8''' (Intel) Build 8L2127
* '''10.4.9''' (PowerPC) Build 8P135
* '''10.4.9''' (Intel) Build 8P2137
* '''10.4.10''' (PowerPC) Build 8R218
* '''10.4.10''' (Intel) Build 8R2218
* '''10.4.11''' (PowerPC) Build 8S165
* '''10.4.11''' (Intel) Build 8S2167
|'''10.5''' Leopard, Build 9A581
* '''10.5.1''' Build 9B18
* '''10.5.2''' Build 9С31
* '''10.5.3''' Build 9D34
* '''10.5.4''' Build 9E17
* '''10.5.5''' Build 9F33
* '''10.5.6''' Build 9G55
* '''10.5.7''' Build 9J61
* '''10.5.8''' Build 9L30
|'''10.6''' Snow Leopard, Build 10A432
* '''10.6.1''' Build 10B504
* '''10.6.2''' Build 10C540
* '''10.6.3''' Build 10D573
* '''10.6.4''' Build 10F569
* '''10.6.5''' Build 10H548
* '''10.6.6''' Build 10J567
* '''10.6.7''' Build 10J869
* '''10.6.8''' Build 10K540
|'''10.7''' Lion, Build 11A511
* '''10.7.1''' Build 11B211
* '''10.7.2''' Build 11C74
* '''10.7.3''' Build 11D50
* '''10.7.4''' Build 11E53
* '''10.7.5''' Build 11G56
|-
|'''10.8''' Mountain Lion, Build 12A269
* '''10.8.1''' Build 12B19
* '''10.8.2''' Build 12C54
* '''10.8.2''' Build 12C60
* '''10.8.3''' Build 12D78
* '''10.8.4''' Build 12E55
* '''10.8.5''' Build 12F37
|'''10.9''' Mavericks, Build 13A603
* '''10.9.1''' Build 13B42
* '''10.9.2''' Build 13C64
* '''10.9.3''' Build 13D65
* '''10.9.4''' Build 13E28
* '''10.9.5''' Build 13F34
|'''10.10''' Yosemite, Build 14A389
* '''10.10.1''' Build 14B25
* '''10.10.2''' Build 14C109
* '''10.10.3''' Build 14D131
|Mac OS X Server
* '''1.0'''
* '''10.0'''
* '''10.1'''
* '''10.2'''
* '''10.3'''
* '''10.4'''
* '''10.5'''
* '''10.6'''
* '''10.7'''
* '''10.8'''
* '''10.9'''
* '''10.10'''
|}
Görüldüğü üzere Apple 2001'den itibaren nerdeyse her sene bir işletim sistemi üretirken, şimdilerde daha yavaş bir tempoyla yeni sürüm çıkarmaktadır. 2000'den 2002'ye kadar olan hızın sebebi şirketin Mac OS 9'dan geçişi gerçekleştirmedeki kararlığıydı. 2004 yılında Steve Jobs'un Mac OS X'e geçişin tamamlandığını duyurması ile yeni işletim sistemleri daha uzun aralıklarla çıkmaya başlamıştır.
 
Öbür yandan Apple'ın IBM tarafından üretilen G5 ve Motorola/Freescale tarafından üretilen G4 serisi PowerPC işlemcilerini terkederek Intel'in CISC tabanlı mimarisine geçmeye karar vermesinin işletim sistemi üzerinde radikal bir değişikliğe yol açacağı ve ardı ardına işletim sistemi güncellemelerinin ortaya çıkacağı öngörülebilir. Esas ilginç beklenti, herhangi bir x86 PC üzerine Mac OS işletim sisteminin yüklenebilme olasılığıdır. Bu olasılık Apple tarafından reddedilmekte, Mac OS X'in Intel mimarisi için derlenen sürümlerinin yalnızca Apple'ın ürettiği makinelerde çalışacağı vurgulanmaktadır.
 
Ancak bazı ileri düzey kullanıcıların uğraşları ile günümüzde X86 tabanlı Apple harici bilgisayarlarda da Mac OS X çalıştırılabilmektedir. Uzun uğraşlar ve çeşitli yollarla yapılan bu işlemler, Apple bilgisayarlar üzerinde çalışan Mac OS X sistemleri kadar başarılı olmasa da meraklı kullanıcıların mevcut sistemlerinde Mac OS X işletim sistemini denemelerine imkân vermektedir. Fakat çeşitli stabilite sorunları ve veri kayıplarının olma ihtimali vardır. Ayrıca her sisteme Mac OS X işletim sisteminin yüklenemiyor oluşu da bir gerçektir. Apple bu konuda Mac OS X için kısıtlayıcıdır. Apple harici bilgisayarlara Mac OS X yüklenmesi kanuna aykırıdır.
 
== Belli başlı özellikler ==
Liste için Leopard sürümü baz alınmıştır.
* [[Portable Document Format|PDF]] ve [[Quartz (grafik katmanı)|Quartz]] teknolojilerini kullanarak sistem çapında vektörel grafikler sunar.
* 512x512 [[piksel]]epiksele kadar çıkabilen yüksek renkte, yeniden boyutlandırılabilen simge kullanımına destekler.
* Sistemdeki tüm metin alanları yazım kılavuzu, imlâimla düzeltme, sözlük, değişik seçim şekilleri, otomatik tamamlama, sürükle-bırak ve sistem servisleri ile uyumludur. Kısacası, kullandığınız her metin kutusunda sayılan özellikleri kullanmak mümkündür, yazılımcının özel bir çaba sarfetmesi gerekmez.
* Yüksek kalitede görüntü yumuşatma ve gölgelendirme.
* Açık uygulama pencerelerini hem uygulamaya göre erişime, hem ekranda görülen sıraya göre erişime açmıştır.
Satır 318 ⟶ 201:
* Exposé veya [[Mission Control (macOS)|Mission Control]] adlı özellik sayesinde tek tuş ya da fare hareketi ile tüm açık pencereler, öndeki uygulama pencereleri ya da masaüstü ekrana gelir.
* Sistemdeki uygulamaların çok büyük bir kısmı [[Unicode]] desteklidir.
* Yerelleştirme ve tercümeyi kolaylaştıran bir mimari sunar. Çoğu yazılım için yazıımınyazılımın kendisi, kullanıcı arabirimi ve arabirimde kullanılan dil birbirinden tamamen bağımsızdır.
* [[FileVault]] özelliği [[Gelişmiş Şifreleme Standardı|AES-128]] kullanarak kullanıcı verisini şifreler.
* ''Widget'' denilen ufak yazılımları barındıran [[Dashboard]] katmanı sayesinde ufak işleri halleden yazılımcıklar el altından tek tuşla çağırılıp hemen saklanabilir. [[Safari (web tarayıcısı)|Safari]] tarayıcısında açılan herhangi sayfadan sadece fare kullanılarak bu ufak yazılımcıklar yaratılabilir.
"https://tr.wikipedia.org/wiki/MacOS" sayfasından alınmıştır