Türkiye: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Aybeg (mesaj | katkılar)
kDeğişiklik özeti yok
Kekibec (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
111. satır:
'''Türkiye''' ya da resmî adıyla '''Türkiye Cumhuriyeti''', topraklarının büyük bölümü [[Anadolu]]'ya, küçük bir bölümü ise [[Balkanlar]]'ın uzantısı olan [[Trakya]]'ya yayılmış bir ülke. Kuzeybatıda [[Bulgaristan]], batıda [[Yunanistan]], kuzeydoğuda [[Gürcistan]], doğuda [[Ermenistan]], [[İran]] ve [[Azerbaycan]]'ın [[Anklav ve eksklav|ekslav]] toprağı [[Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti|Nahçıvan]], güneydoğuda ise [[Irak]] ve [[Suriye]] komşusudur. Güneyini [[Akdeniz]], batısını [[Ege Denizi]] ve kuzeyini [[Karadeniz]] çevreler. [[Marmara Denizi]] ise [[İstanbul Boğazı]] ve [[Çanakkale Boğazı]] ile birlikte Anadolu'yu Trakya'dan yani Asya'yı Avrupa'dan ayırır. Türkiye, Avrupa ve Asya'nın kavşak noktasında yer alması sayesinde [[bölgesel güç|önemli bir jeostratejik güce]] sahiptir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.economist.com/node/21536647 | title = The Economist: "Turkey in the Balkans: The good old days?" | accessdate = 5 Kasım 2011 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160405031214/http://www.economist.com/node/21536647 | arşivtarihi = 5 Nisan 2016}}</ref>
 
Türkiye toprakları üzerindeki ilk yerleşmeler [[Eski Taş Çağı|Yontma Taş Devri]]'nde başlar.<ref>{{Dergi kaynağı|last=Stiner|first=Mary C.|author2=Kuhn, Steven L. |author3=Güleç, Erksin |title=Early Upper Paleolithic shell beads at Üçağızlı Cave I (Turkey): Technology and the socioeconomic context of ornament life-histories|journal=Journal of Human Evolution|volume=64|issue=5|pages=380–398|doi=10.1016/j.jhevol.2013.01.008 |issn=0047-2484|pmid=23481346}}</ref><ref name="Howard">{{Kitap kaynağı|author=Douglas Arthur Howard|title=The History of Turkey|url=http://books.google.com/books?id=Ay-IkMqrTp4C|accessdate=2 Nisan 2013|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0-313-30708-9|pages=xiv–xx}}</ref><ref name="SteadmanMcMahon2011">{{Kitap kaynağı|author1=Sharon R. Steadman|author2=Gregory McMahon|title=The Oxford Handbook of Ancient Anatolia: (10,000-323 BCE)|url=http://books.google.com/books?id=7ND_CE9If3kC|accessdate=23 Mart 2013|date=15 Eylül 2011|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-537614-2|pages=3-11, 37}}</ref><ref name="MET">{{Dergi kaynağı|last=Casson|first=Lionel|title=The Thracians|journal=The Metropolitan Museum of Art Bulletin|year=1977|volume=35|issue=1|pages=2–6|doi=10.2307/3258667|url=http://www.metmuseum.org/pubs/bulletins/1/pdf/3258667.pdf.bannered.pdf}}</ref> Doğu Trakya'da [[Traklar]] olmak üzere, [[Hititler]], [[Frigler]], [[Lidyalılar]] ve Dor istilası sonucu Yunanistan'dan kaçan Akalar tarafından kurulan [[İyonya|İyon]] medeniyeti gibi çeşitli [[Eski Anadolulular|Eskieski Anadolu]] medeniyetlerinin ardından [[III. Aleksandros]] egemenliğiyle birlikte [[Helenistik dönem]] geldi. Daha sonra sırasıyla [[Roma İmparatorluğu|Roma]] ve Anadolu'nun [[Hristiyanlık|Hristiyanlaştığı]] [[Bizans İmparatorluğu|Bizans]] dönemleri yaşandı.<ref name="SteadmanMcMahon2011"/><ref name="FreedmanMyers2000">{{Kitap kaynağı|author1=David Noel Freedman|author2=Allen C. Myers|author3=Astrid Biles Beck|title=Eerdmans Dictionary of the Bible|url={{Google Kitaplar |plainurl=yes |id=P9sYIRXZZ2MC |page=61 }} |accessdate=24 Mart 2013|year=2000|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing|isbn=978-0-8028-2400-4|page=61}}</ref> 11. yüzyılda [[Abbâsîler|Abbasi]] hilafetini siyasi hakimiyeti altına alan ve Orta Doğu'da büyük bir güç konumuna gelen [[Selçuklular]]ın 1071 yılında Bizans'a karşı kazandığı [[Malazgirt Muharebesi]] sonrasında Anadolu'daki Bizans üstünlüğünün büyük ölçüde kırılmasıyla, Anadolu kısa süre içerisinde Selçuklulara bağlı Türk beyleri tarafından fethedildi ve Anadolu topraklar üzerinde [[İslamlaşma]] ve [[Türkleştirme|Türkleşme]] başladı.<ref>{{Kitap kaynağı |year=1996 |chapter=Turkish Origins |chapterurl=http://countrystudies.us/turkey/5.htm |editor1-last=Metz |editor1-first=Helen Chapin |title=Turkey: A Country Study |series=Area handbook series |edition=fifth |location=Washington DC |publisher=[[United States Government Publishing Office]] for the [[Federal Research Division|Federal Research Division of the Library of Congress]] |isbn=0-8444-0864-6 |lccn=95049612}}</ref> Bu süreç esnasında 1075 yılında Selçuklu hanedanına mensup [[I. Süleyman Şah]] tarafından [[İznik]]'te kurularak kısa sürede diğer Türk beylikleri üzerinde ve tüm Anadolu'da hakimiyet kuran ancak 1097 yılındaki [[I. Haçlı Seferi]]nden sonra İznik'in elden çıkmasıyla başkenti [[Konya]]'ya taşımak zorunda kalan [[Anadolu Selçuklu Devleti|Anadolu Selçuklu Sultanlığı]], Anadolu'yu 1243'teki [[Moğol istilaları|Moğol istilasına]] kadar yönetti. İstila sonrasında Anadolu'da pek çok küçük [[Anadolu beylikleri|Türk beyliği]] ortaya çıktı.<ref name=mfk&gl>{{Kitap kaynağı|last1=Mehmet Fuat Köprülü&Gary Leiser|title=The origins of the Ottoman Empire|page=33|accessdate=10 Eylül 2014}}</ref>
 
13. yüzyılın sonundan itibaren Batı Anadolu'daki Türk beyliklerinden biri olarak öne çıkan [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlılar]], 14. yüzyılda [[Balkanlar]]'da gerçekleştiriği fetihlerle büyük bir güç haline geldi ve Anadolu'daki diğer Türk beylikleri üzerinde de hakimiyet kurdu. Osmanlılar, 1453 yılında [[II. Mehmed|Fatih Sultan Mehmed]]'in [[İstanbul]]'u fethederek Bizans İmparatorluğuna son vermesiyle büyük bir imparatorluk haline geldi. İmparatorluk 1516-1517'de [[I. Selim|Yavuz Sultan Selim]]'in [[Suriye]] ve [[Mısır]]'ı fethedip [[Mekke]] ve [[Medine]]'yi de hakimiyeti altına almasıyla İslam dünyasındaki en büyük güç haline geldi ve islami hilafetin de tek temsilcisi oldu. İmparatorluk zirvesini [[Orta Doğu]] ve [[Kuzey Afrika]]'dan [[Macaristan]]'a kadar hakimiyet kurduğu 15. ve 17. yüzyıllar arasında, özelikle [[I. Süleyman|Kanuni Sultan Süleyman]] döneminde yaşadı. 1683 [[II. Viyana Kuşatması]] sonrasında gelen bozgun ve 15 sene süren [[Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşları|Kutsal İttifak Savaşları]] neticesinde 1699'da [[Osmanlı İmparatorluğu]]'nun Avrupa'ya karşı üstünlüğü sona erdi. 19. yüzyıla gelindiğinde imparatorluk, [[Tanzimat]] adı verilen ciddi bir modernleşme sürecine girdi. 1876 yılında anayasanın ilan edilip meclisin açılmasıyla başlayan [[Birinci Meşrutiyet|I. Meşrutiyet]] devri, Sultan [[II. Abdülhamid]]'in 1878 yılında [[93 Harbi|Osmanlı-Rus Savaşını]] gerekçe göstererek anayasayı askıya alıp meclisi kapatması ile kısa sürse de, 1908 yılında [[İkinci Meşrutiyet|Meşrutiyet]] tekrardan ilan edilerek anayasa yürürlüğe girdi. Ancak reformlar [[Osmanlı İmparatorluğu dağılma dönemi|dağılmayı]] engelleyemedi. Bu süreçte bağımsızlığını kazanarak imparatorluktan ayrılan Balkan devletlerinin birleşerek Osmanlı İmparatorluğuna savaş açması ile başlayan [[Balkan Savaşları|1912-1913 Balkan Savaşı]] ile Osmanlı İmparatorluğu, Balkanlar'daki tüm topraklarını kaybetti. Balkan bozgunundan bir sene sonra da [[I. Dünya Savaşı]]'na (1914-18) [[İttifak Devletleri]]'nin yanında giren imparatorluk Orta Doğu'daki tüm topraklarını kaybetti ve savaş sonucunda yenik düşerek [[İtilaf Devletleri]]'nin işgaline uğradı.<ref name=OttoTurkVis>{{Web kaynağı | title = Ottoman/Turkish Visions of the Nation, 1860–1950 | url = {{Google Kitaplar |plainurl=yes |id=qejRAQAAQBAJ |page=180 }} | accessdate = 18 Şubat 2015 | arşivengelli = evet}}</ref> 16 Mart 1920'de İtilaf Devletlerinin İstanbul'u işgal edip milletvekillerini tutuklayıp sürgüne göndermesinden sonra Meclis-i Mebusan'ın kapanmasıyla [[Mustafa Kemal Atatürk]] önderliğinde 23 Nisan 1920 tarihinde Ankara'da [[Türkiye Büyük Millet Meclisi]] kuruldu. [[Mustafa Kemal Atatürk]] önderliğinde İşgalci kuvvetlere karşı yapılan [[Türk Kurtuluş Savaşı|Kurtuluş Savaşı]] (1919-22) başarıya ulaşıp 1 Kasım 1922 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından saltanatın kaldırılmasıyla Osmanlı monarşisi tarihe karıştı. 29 Ekim 1923'te Cumhuriyetin ilan edilip 3 Mart 1924'te hilafetin kaldırılıp Osmanlı hanedanının yurt dışına sürgün edilmesinden sonra bugünkü modern Türkiye'nin oluşumunda önemli yer tutacak olan bir dizi devrim gerçekleştirildi.
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Türkiye" sayfasından alınmıştır