Karahıtaylar: Revizyonlar arasındaki fark

{{Eski ülke bilgi kutusu

|kendi_dilindeki_adı = 西遼 / Xī Liáo<br/>قرا ختاى / Qarā Khitā'ī

|yaygın_adı =

|statü =

}}

{{Moğol tarihi}}

 

Tarih sahnesine ilk defa 4. yüzyılda çıkan ve Orhun kitabelerinde “doğudaki Türk düşmanı kavim” şeklinde tanıtılan Moğol asıllı Hıtaylar’ın (Kıtaylar-K’itan) anavatanları [[Mançurya]]’nın güneyidir. 10. yüzyılın başında [[Yehlü Apaochi]] (Apaoki) adlı Hıtay reisi, kavminin bütün boylarını itaat altına alarak Moğolistan’ın büyük bir kısmına hakim oldu ve [[916]] yılında kendini hükümdar ilan etti. Onun oğlu [[Te Kuang]] (926-947) Kuzey Çin’in bir kısmını ele geçirerek orada Çinliler’in [[Liao]] hanedanı dedikleri devleti kurdu. Kuzey Çin’de iki yüzyıldan fazla hüküm süren [[Liao İmparatorluğu]]’nun güney sınırları Chili eyaletinin kuzeyinden şimdiki Pekin dahil- Shanhsi’ye kadar uzanıyordu; ayrıca bütün Moğolistan ve Mançurya halkları, hatta Kırgızlar da bu devlete bağlanmıştı. Hıtaylar 1009’da batıya yöneldiler ve Uygurlar’la Karahanlılar’ı tehdit etmeye başladılar. Fakat Karahanlılar tarafından [[Balasagun]] yakınlarında bozguna uğratılarak (1016) batıya ilerleyişleri bir yüzyıl geciktirildi. Liao hanedanının yıkılışından sonra [[Hıtaylar]]’ın büyük bir kısmı [[Tunguz]] kavmine mensup olan [[Curcenler]]’in hakimiyetini kabul ederken [[Liao İmparatorluğu]]’nun kurucusu Apaochi’nin sekizinci göbekten torunu olan Prens Yehlü Taşi (Çince: 耶律大石 yélǜ dàshí), yönetimi altındaki küçük bir grup ve Batı Moğolistan’daki birçok kavmin desteğini sağladıktan sonra Türkistan’a doğru ileri harekata geçti.<ref name= "Karahitaylar" >http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php?idno=d240415</ref>