Kondansatör: Revizyonlar arasındaki fark

==== Sabit kondansatörler ====

[[Dosya:Kutupsuz Kondansatör.png|thumb|225px|sağ|Sabit kondansatörlerin devre şemasında aldığı simgeler.]]

Sabit kondansatörlerin üretim aşamasında belli olan kapasiteleri sonradan kullanıcı eliyle değiştirilemediğinden devreye ince ayar yapma imkânı yoktur. Kullanıcı önceden ihtiyacı olan çalışma değerlerini belirler, ardından ona göre uygun bir kondansatör temin eder. Sabit kondansatör olarak üstteki beş örnek sayılabilir. Bu kondansatör çeşitlerinin daha ayrıntılı anlatımları ''[[yalıtkan]]larına göre kondansatörler'' bölümünde bulunabilir. Devrede gösteriliş şekilleri ise yandadır.

 

[[Dosya:Varyabl Kondansatör 2.png|thumb|224px|sağ|Ayarlanabilir kondansatör simgeleri]]

[[Dosya:Variable-capacitors.agr.jpg|thumb|sağ|224px|Ayarlanabilir kondansatör çeşitleri. Üstteki üç tanesi varyabl, alttaki dört tanesi trimer kondansatör çeşitleridir.]]

Kapasiteleri çeşitli yöntemlerle değiştirilebilen kondansatörlere ayarlanabilir kondansatör adı verilir. Bu halleriyle ince ayar yapmaya imkân tanırlar. Yandaki resim, devre üzerinde ayarlanabilir kondansatörlerin alabileceği simgelerdir. Üç çeşit ayarlanabilir kondansatörden bahsedilebilir.

 

==== Faz farkı ====

{{Ana|Faz farkı}}

[[alternatif akım|AC]] devrelerinde reaktif güç devreye girer ve hesabı için faz farkına ihtiyaç vardır. Kondansatör plakaları arasında depoladığı elektrik enerjisini kaynak kesildikten sonra devreye verdiğinden faz kayması oluşturur. Kapasitif devrelerde empedansın sanal kısmı negatif <math>\ (-)</math> değer alır, bu da empedansın faz değerinin negatif <math>\ (-)</math> olması anlamına gelir.

[[Dosya:Kapasitif faz farkı.jpg|thumb|250px|sağ|Kapasitif yük bağlı devrede<br />akım - gerilim grafiği. <br /><font color="red">Akım</font> - <font color="blue">Gerilim</font>]]

==== Reaktif güç ====

{{Ana|Reaktif güç}}

'''[[Reaktif güç]]''' elektriksel güçte görünür gcün bir bileşeni olup [[İş (fizik)|iş]] yapabilme ve işe dönüştürülebilme özelliği yoktur. Bu güç, kondansatörlerde plakalar arasında elektriksel alan olarak saklanır. Kaynak kapandığında ise devreye geri verilir. Anlık gücün yukarıda bulunan tanımında içinde <math>\ \sin( \phi)</math> faktörünün bulunduğu kısım bize [[reaktif güç]] değerini verir. Reaktif gücün frekansı da normal frekanstan farklıdır, iki katına çıkar.

 

[[Dosya:Filtre Kondansator 1.jpg|thumb|250px|sağ|none|Filtre kondansatörü doğrultucularda DC gerilime yakınlaşma sağlamaktadır.]]

[[Dosya:Filtre Kondansator 2.jpg|thumb|250px|sağ|none|Filtre kondansatörlerinin kapasitesi arttıkça dalgacık genliği düşer ve çıkış gerilimi DC gerilime yaklaşır.]]

Kondansatörler içlerinde biriktirdikleri enerjiyi yüke boşaltmak suretiyle [[doğrultucu]] devrelerinde de kullanılabilirler. En basit doğrultuculardan olan yarım dalga doğrultucuda yüke ulaşan gerilimin grafiği alttaki resimde görülür. Ancak [[Doğru Akım|DC]] gerilimle çalışan bir alet için elde edilen bu gerilim grafiği uygun değildir. Çünkü aletin istediği, bir [[pil]]den elde edilebilecek kadar düz ve pürüzsüz bir gerilimdir.

 

=== Yalıtkan malzeme ===

==== Dielektrik (yalıtkanlık) sabiti ====

Yalıtkan bir malzemenin içinde depolayabileceği yük miktarı o malzemenin bir karakteristiğidir, yani farklı malzemelerin aynı koşullarda depolayabilecekleri yük miktarı da farklı olur. Bir malzemenin üzerinde yük depolayabilme yeteneği '''yalıtkanlık (dielektrik) sabiti <math>\ \varepsilon</math>''' adı verilen katsayı ile ölçülür ve bu katsayı her malzemede farklı değer alır. Hesaplama kolaylığı açısından her malzemenin dielektrik katsayısı, boşluğun dielektrik katsayısına göre oranlanır ve ortaya çıkan yeni katsayıya '''bağıl dielektrik (yalıtkanlık) sabiti''' adı verilir, kısaca ''vakumun yalıtkanlığı temel alınarak diğer malzemelerin yalıtkanlığı buna göre kıyaslanır.'' <ref name="EMO - Teknik Bilgiler">[http://www.emo.org.tr/resimler/ekler/d0a9bd083154d3d_ek.pdf?tipi=34&turu=X&sube=0|Kondansatörler] EMO - Teknik Bilgiler İnternet Sitesi</ref> Bir yalıtkan malzeme bağıl dielektrik sabiti oranında, vakuma göre daha fazla yük depolar. Alttaki kutuda vakumun dielektrik sabiti verilmiştir.

 

 

==== Delinme gerilimi ====

Yalıtkan malzemelerin karakteristikleri arasında [[Gerilim (elektrik)|gerilime]] dayanıklılık da sayılmalıdır. Bir malzemenin yalıtkanlığını yitirip deforme olduğu [[Gerilim (elektrik)|gerilim]] değerine '''bozulma - delinme gerilimi''' adı verilir ve yalıtkanlar için önemli bir göstergedir. Kondansatörlere delinme gerilimlerinden büyük bir gerilim kesinlikle uygulanmamalıdır, çünkü bu şekilde kondansatör iletken haline gelir ve işlevsiz kalır.<ref name="EMO - Teknik Bilgiler"/>