Tok Pisin: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Gogolplex (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
By erdo can (mesaj | katkılar)
k düzenleme AWB ile
10. satır:
|aile1 =[[Kreyol|İngilizce bazlı kreyol dili]]
|alfabe = [[Latin alfabesi]]
|ulus ={{flagcountryBayrakülke|Papua New Guinea}}
 
|iso2=tpi
 
|iso3=tpi
 
|lingua = 52-ABB-cc
 
|glotto=tokp1240
 
|glottorefname=Tok Pisin
}}
'''Tok Pisin''', [[Papua Yeni Gine]]'nin en çok kullanılan ve resmi [[Kreolce|kreol dildir]]. Ancak, Batı, Körfez, Merkez, Oro Eyaleti ve Milne Körfezi İllerinin bazı bölgelerinde, Tok Pisin kullanımı daha kısa bir tarihe sahiptir ve özellikle yaşlı insanlar arasında daha az yaygındır. Muhtemelen ticaret amaçlı bir [[Pidgin (dil)|pidgin]] olarak gelişmesine rağmen, Tok Pisin kendi başına ayrı bir dil haline gelmiştir. Dil, genellikle İngilizce konuşurları tarafından "'''Yeni Gine Pidgini'''" veya "Pidgin İngilizce" olarak adlandırılır.
 
Beş ila altı milyon arasında insan bir dereceye kadar Tok Pisin'i kullanmakta, ancak hepsi iyi konuşmamaktadır. Günümüzde özellikle aslen farklı yerel dilleri konuşan ebeveynlerin (örneğin, [[Madang|Madang'dan]] bir anne ve [[Rabaul|Rabaul'dan]] bir baba) çocukları dili anadilleri olarak öğrenmektedir. Kentlerde yaşayan aileler ile [[polis]] ve savunma kuvvetleri kendi aralarında iletişim kurmak için genellikle Tok Pisin kullanırlar. Bir milyon insanın günümüzde Tok Pisin'i birincil dilleri olarak kullandığı tahmin edilmektedir. Tok Pisin, Papua Yeni Gine'nin diğer dillerinin yavaş yavaş yerine geçmektedir.<ref>{{cite news|author1=A.V.|title=Papua New Guinea’s incredible linguistic diversity|url=https://www.economist.com/blogs/economist-explains/2017/07/economist-explains-14|accessdate=20 July 2017|work=[[The Economist]]|date=24 July 2017}}</ref>
 
== Etimoloji ==
[[Dosya:F._Mihatlic_SVD_The_Jacaranda_Dictionary_and_Grammar_of_Melanesian_Pidgin.jpg|sağ|küçükresim|181x181pik| Tok Pisin hakkında 1971 referans kitabı (''Melanesian Pidgin'' dilin eski adıdır). ]]
{{Dil|tpi|Tok}}, İngilizce'de konuşmak manasına gelen ''"talk"'' kelimesinden türemiştir, ancak dilde bu kelime aynı zamanda "sözcük", "söylem" veya "dil" anlamında da kullanılmaktadır. {{Dil|tpi|Pisin}} ise İngilizce olan "''[[Pidgin (dil)|pidgin]]"'' kelimesinden türemiştir.
 
İngilizce'de dil Yeni Gine Pidgini<ref>E.g. [[Tok Pisin#ntbbjk|Nupela Testamen bilong Bikpela Jisas Kraist]], 1969.</ref> olarak da adlandırılır. Papua Yeni Gine'deki İngilizce konuşurları hemen hemen her zaman dile Tok Pisin yerine "Pidgin" olarak hitap etmektedir.<ref>The published court reports of Papua New Guinea refer to Tok Pisin as "Pidgin": see for example ''Schubert v The State'' [1979] PNGLR 66.</ref> Ancak, profesyonel dilbilimciler dili İngilizce'den ayrı olarak kabul ettiklerinden ''Tok Pisin'' terimini kullanmayı tercih ederler.<ref>See the [http://glottolog.org/resource/languoid/id/tokp1240 ''Glottolog'' entry for Tok Pisin] (itself evidence that the linguistic community considers it a language in its own right, and prefers to name it ''Tok Pisin''), as well as numerous references therein.</ref> Dil günümüzde, diğer dillerin konuşmacıları ile iletişimi kolaylaştırmak için oluşmuş basit bir ''[[lingua franca]]'' olarak görülmediğinden ötürü [[Pidgin (dil)|pidgin]] olarak kabul edilemez ve birçok insanın ilk ve anadili olma konumundadır.
 
== Sınıflandırma ==
Tok Pisin dili, Queensland ve çeşitli adalara tarımsal işgücü sağlamaları açısında gönderilmiş, çok sayıda farklı dil konuşan Pasifik Adalıların birbirleri ile karışmasının bir sonucudur. Bu tarım işçileri başta İngilizce olmak üzere, [[Almanca]], [[Malayca]], [[Portekizce]] ve yerel [[Avustronezya dilleri|Avustronezya dillerinden]]nden bir pidgin geliştirmeye başlamıştır.
 
Bu İngilizce kökenli pidgin, Alman kreolu [[Unserdeutsch language|Unserdeutsch'un]] da konuşulduğu [[Alman Yeni Ginesi|Alman Yeni Ginesi'nde]] Tok Pisin'e dönüştü. Yaygın kullanılan bir lingua franca olan dil, yöneticiler ve yönetenler ile ortak bir yerel dili paylaşmayan halkların kendileri arasındaki iletişimi sağladı. Tok Pisin ve paralel olarak gelişmiş [[Vanuatu]]'daki [[Bislama]] ile [[Solomon Adaları]]'ndaki [[Pijin|Pijin dilleri]], geleneksel olarak, tek bir Melanezya Pidgin İngilizcesinin veya "Neo-Melanezyaca" dilinin çeşitleri olarak ele alınmıştır.
 
== Resmi statü ==
[[İngilizce]] ve [[Hiri Motu]] ile birlikte Tok Pisin, Papua Yeni Gine'nin üç resmi dilinden biridir. Ulusal parlamentoda sık sık tartışma dili olarak kullanılır. Hükümet belgelerinin çoğu İngilizce olarak üretilir, ancak kamu bilgilendirme kampanyaları genellikle kısmen veya tamamen Tok Pisin dilinde yapılır Eğitim sisteminde İngilizce ana dil olsa da, bazı okullar ilköğretimin ilk üç yılında okuryazarlığı geliştirmek için Tok Pisin'i kullanır.
 
== Alfabe ==
Tok Pisin alfabesi, beşi [[Ünlü (dilbilim)|ünlü]] olmak üzere toplam 22 [[harf]] ve dört [[digraf]] içerir.<ref>{{cite journal|journal=Melanesian Pidgin and Tok Pisin: Proceedings of the First International Conference on Pidgins and Creoles in Melanesia|p=372|last=Mundhenk|first=Norm|title=Linguistic Decisions in the Tok Pisin Bible|year=1990}}</ref> Harfler şu şekilde listelenebilir (ünlüler '''kalın''' harflerle yazılmıştır):
 
: '''a''', b, d, '''e''', f, g, h, h, '''i''', j, k, l, m, n, '''o''', p, r, s, t, '''u''', h
 
Dört digraf ise şöyledir:
 
: ⟨'''ai'''⟩, ⟨'''au'''⟩, ⟨'''oi'''⟩ ve ⟨ng⟩
 
== Tok Pisin örneği ==
{|
| Tok Pisin dilinde [[Babamız|Babamız duası]]:
 
: {{Dil|tpi|Papa bilong mipela}}
Satır 96 ⟶ 91:
== Okuma listesi ==
 
* Tim Flannery - ''Throwim Way Leg''
 
== Dış bağlantılar ==
Satır 103 ⟶ 98:
* [[wikivoyage:Main Page|Wikivoyage'da]] [[wikivoyage:Tok Pisin phrasebook|Tok Pisin cümleler]]
* [https://www.youtube.com/channel/UCau_6QfTRE_VFd0lZVgjZmA Youtube'daki Tok Pisin Radyo]
* Rosetta Projesi'nden [[iarchive:rosettaproject_tpi_swadeshrosettaproject tpi swadesh-1|Tok Pisin Swadesh Listesi]]
 
[[Kategori:Latin kaynaklı alfabeler]]
[[Kategori:Papua Yeni Gine'deki diller]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Tok_Pisin" sayfasından alınmıştır