VII. Henry: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
kDeğişiklik özeti yok
Yeni Üye (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
37. satır:
=== Tahta Çıkışı ===
 
Eski İngiltere kralı olan Lancaster Hanedanından [[IV. Edward]]'ın taraftarlarının desteğini aldıktan sonra Henry Tudor Fransa'da topladığı daha çok Fransız ve İskoçyalı askerlerden oluşan bir ordu ile Galler'de bulunan Pembrokeshire'da "Mill Bay" adlı bir deniz kıyısı körfezine 7 Ağustos bir çıkartma yaptı. Karaya çıkan bu orduya amcası Jasper Tudor ve Oxford Kontu John De Vere kendi şahsi orduları ile katıldılar. Bu ordu başında Henry Tudor Galler ülkesinin içinden İngiltere'ye doğru yürüyüşe geçti. Galler ülkesındaülkesinde yaşıyanlaryaşayanlar geleneksel olarak Lancaster hanedanı yanlıları idiler. Bu yürüyüş sırasında birçok Galliler Henri Tudor'un ordusuna katıldılar ve bu ordunun mensubu asker sayısı 5.000'ıı aştı. Henry Tudor ordusuyla İngiltere'de kuzeye döndü.
 
Henry Tudor İngiltere tahtını eline geçirmek için tek fırsatının III. Richard ile hiç beklemeden hemen savaşa girişmek olduğunu anlamıştı. Henry Tudor'un çıkartmasının haberi Kral Richard'a dört gün sonra ulaşmıştı. Kral Richard hichiç vakit kaybetmeden ordusunu topladı ve Henry Tudor üzerine doğru Londra'dan yürüyüşe geçti. Fakat Kral Richard'ın beklediği takviye birliklerin hepsi onun ordusuna yetişemedi. Henry Tudor ordusu ile adanın içlerine doğru Doğu Midlands yöresine yürüyüşe geçip Doğu Midlands'da Nottingham ve Leicester yörelerine gelmişti. Henry Tudor'un komuta ettiği ordu sayıca tüm takviyelerini alamamış olan Kral Richard ordusundan yine de daha küçüktü. Henry Tudor ile III. Richard Leicestershire'da bulunan Market Bosworth köyünün güneyinde tarlalık meydan olan (Bosworth Field)'de [[Bosworth Muharebesi]]'ne girişti. Bu muharabeninmuharebenin nasıl geliştiğine dair çok az sayıda belge bulunmaktadır. Kral Richard'ın dayandığı önemli taraftarları, bunların başında William Northumberland Kontu ve Thomas Stanley de bulunmaktaydı, onun tarafından ayrılıp Henry Tudor tarafına geçtiler. Diğerleri savaş alanını terk ettiler. Kral Richard, kendi tarafını terkedenlerce arka cepheden ve Henry Tudor ordusu ile ön cepheden iki taraflı hücuma maruz kalıp kendini savunması gerekmişti. Kral Richard'ın şahsi muhafızları öldürüldü; komuta ettiği askeri birlikler dağılıp disiplinsizce kaçışmaya başlaşladılar ve Ricard'in ordusu tamamiyletamamıyla elimine edildi. Yalnız kalan III. Richard savaş meydanında öldürüldü. Bosworth Muharebesi İngiltere'de Lancaster Hanedanı ve York Hanedanı mensupları arasında yapılan [[Güller Savaşı]] adlı iç savaşın son muharebesi oldu ve yeni bir hanedan olan [[Tudor Hanedanı]] İngiltere Krallığı'nın yönetimine geçti. Muharebede galip gelen Henry Tudor o akşama doğru VII. Henry adını alarak kendini İngiltere Kralı olarak ilan etmiştir. Ama bu muharebe Bosworth Muharebesi VII. Henry'nin son savaşı olmamıştır.
 
=== Meşruluğunu artırma tedbirleri ve politikası ===
46. satır:
[[Dosya:Tudor Rose.svg|thumb|sağ|180px|Beyaz York gülü ile kırmızı Lancaster gülünü birleştiren Tudor Gülü]]
 
Kral ilan edildikten sonra VII. Henry önce İngiltere Krallığına meşru hakkı olduğunu sağlamak için hukuki ve politik yollara başvurakbaşvurarak meşruluğunu güçlendirme yolunu tuttu.
 
VII. Henry'nin krallığa geçtikten aldığı ilk politik karar krallığının Boşworth Muharebesi'nden bir gün önce başladığını ilan etmek oldu. Böylece kendine karşı Boşworth'de savaşan III. Richard'ın hukuken vatan haini olduğu ortaya çıktı ve vatan hainlerinin mülklerinin devletleştirilmesi caiz olduğu için III. Richard'ın tüm mülklerini devlet eline aldı. Yorkist kraliçe Margaret Plantagenet'i sahsina ait olarak Salisbury Kontesi olarak ilan etti. Resmen dinsel törenle taç giymesine kadar asillere karşı bir politik tedbir almaktan ve vergi salmak için yeni bir Parlamento toplamaktan çekindi. 20 Ekim 1485'te Westminster Abbey'de dinsel taç giyme töreni yapıldı. Bu tarihten hemen sonra bir beyanname yayınlayarak kendisine biat eden her gentilmeninin, daha önce her ne türlü kendine karşı faaliyet yapmış olursa yapmış olsun, şahsının ve mülkünün devlet tarafından korunacağını ilan etti. Örneğin III. Richard'ın ölümü ile veraset kurallarına göre Yorklular hanedanı varisi olan John de La Pole, Lincoln Markızı'nın mal ve şahsına hiç dokunmadı.
 
Boşworth Muharebesis'nden hemen sonra VII. Henry Leicester'de iken kendi hükümetine karşı isyanları önlemek için tedbirler almaya başladı. Rovery Willoughy adlı yakın yandaşını Yorkshire'da Sheriff Hutton malikenesindemalikanesinde yaşamakta olan 10 yasında olan Edward, Warwick Kontu'nu Londra Kulesi'ne götürüp gözaltına almaya memur etti Edward Clearance Dükü George'nun oğlu idi ve bundan dolayı yeni Tudor hanedanına büyük bir tehdit arzetmekteydi.
 
Fakat hükümmethükümet döneminin başıunmdanbaşlamadan itibaren obenli birkaç istyanlaisyanla karşılaştı ve bunlaraibunlara bertaraf etmek için epeyce çaba göstermek zorunda kaldı. İlk isyan 1436'da Stafford kardeşler ve Vizikont Lovell'in isyanı oldu. Bu isyan daha pek aşkeriaskeri çatışnmaçatışma ortaya çıkmadan sona erdi.
 
VII. Henry [[III. Richard]]'in Aralık 1493'te kardeşinin kızı [[Yorklu Elizabeth]] ile evlenmek için bir söz vermişti. 18 Ocak 1486'da VII. Henry ile Yorklu Elizabeth [[Westminster Abbey]]'de törenle evlendiler. Her ikisi de [[John Gauntlu]]'nun büyük-büyük-torunları idi ve üçüncü derece kuzen olarak akraba idiler. Bu evlilik ile yeni Tudor Hanedanı'nda Lancaster ve York hanedanını birleştirmiş oldu. Böylece VII. Henry arması olarak "Tudor Gülü"'nü koydu ve bu gül beyaz York gülü ile kırmızı Lancaster gülünü birleştiren bir karışık arma gül şeklince idi. Bu evlenme ile VII. Henry kendi varislerinin meşruiyet nedenlerini daha da pekiştirmekte olmakta idi.
58. satır:
Bunun yanında VII. Henry 1463'te İngiltere Parlamentosu'nun çıkartmış olduğu "Titulus Regius (Kralın Unvanı)" adli kanunu ortadan kaldırttı. Bu kanuna göre İV. Edward Elisabeth Woodville'le evlendiği zaman Lady Eleanor Butler ile bir nikah anlaşması imzalamış olduğu ve kilise kurallarına göre birden fazla evlilik yasak olduğu için V. Edward'ın Elizabeth Woodville ile evliği gayrimeşru idi ve bu evlilikten olan çocuklar (özellikle genç V. Edward) gayrimeşru idi. Bu nedenle V. Edward'ın krallığı gayrimeşru idi. Böylece bu kanun babalarının ölümünden sonra hayatta kalan Edward'ın çocukların hepsini gayrimeşru olduklarını kabul ve ilan etmiştir. Kral VII. Henry Tudor bir isyandan sonra Kral III. Richard'ı tahttan indirdikten hemen sonra bu "Titülüs Regius (Kralın Unvanı" adli kanunu geri aldırmış ve hayattya kalan Edward'ın çocuklarının hepsinin meşru olduğunu kabul ettirmiştir. VII. Henry, Richard'ın Parlamento'ya çıkarttırdığı bu kanunu hukuksal olarak ortadan kaldırmakla yetinmemiş bu kanunun metnini de ortadan kaldırmak hedefiyle kanunun her kopyasının tahrip edilmesini ve elinde bir kopya bulundurmayı ve hatta bu kanunun ismini ağzına almayı da hukuken ceza gerektiren bir suç saydırmıştır.
 
Bu tedbirlere rağmen VII. Henry aleyhinde iç isyanlar sona ermemiştir. III. Richard'ın Lancaster Hanedanı'ndan resmen varisi olabilecek Lıncoln Markisi John de La Pole Bosworth Muharebesi'ne katılmadığı için vatan haini ilan edilmemiş ve affedilmişti. İki yıl sonra 1487'de Lincoln Markısı VII. Henry'ye karşı isyan edip Lambert Simnel adlı bir gencin 17. Warwick Kontu Edward Plantagenet olduğunu ilan ederek onun İngiltere Kralı olduğunu ilan etti. Fakat 16 Haziran 1487'de yapılan "Stoke Muharebesi"'nde Lincoln Markisi VII. Henry'nin askerıaskeri güçlerine yenilip bu muharebede öldürüldü.
 
VII. Henry'ye karşı ikinci bir düzmece kral olma isyanı Perkin Warbeck isyanı oldu. Perkin Warbeck kendini Londra Kulesi'nde V. Edward'ın ikinci oğlu olan ağabeyi genç [[V. Edward]] ile birlikte amcası [[III. Richard|Richard, Gloucester Dükü]] tarafından [[Londra Kulesi]]'ne hapsedilmiş olan ve III. Richard krallığını ilan ettikten sonra kaybolan York Dükü Richard Shrewsburyli olarak ilan etti. VII. Henry ve İngiltere yöneticileri Perkin Warbeck'in iddialarını hiç kabul etmeyip, devamlidevamlı olarak, onun düzmece olduğunu ilan ettiler. Parkin Warbeck 1483-1490 döneminde York taraftaralarıtaraftarları tarafından sağlanan finansman ile Avrupa'da yaşadı. 1490'da ilk defa Burgundi sarayında iken İngiltere Krallığına meşru hakkı olduğunu ilan etti. Sonra İralandaİrlanda, İskoçya ve kıta Avrupasında bu hakkını korumak için devamlı çabalar gösterdi. 3 Temmuz 1495'da ilk defa AvrupalilarAvrupalılar tarafındnatarafından sağlanan askerlerle İngiltere topraklarına başarısız kalan bir çıkartma yapmayı denedi. Sonra İskoçya krallığı onun adına İngiltere Krallığı ile savaşa girmek için 1496'de büyük savaş hazırlıkları yaptı ve hatta İskoç ordusu birkaç km sınırdan içeri girdi. Ama "Ayton Antlaşması" ile bu savaş önlendi. 1497'de İrlanda'da [[Waterford]] kalesini hiç başarısızca kuşattı. 7 Eylül 1497'de güneybatıudagüneybatıda [[Cornwall]]'a çıkartma yaptı.
 
Perkin Warbeck 4 Ekim 1497'de [[Taunton]]'da yakalandı. Londra'ya getirilip hapse atıldı. Düzmece olduğunu itiraf edince hapisten çıkartıldı. VII. Henry sarayında iyi muamele görerek göz hapsinde kaldı. Saraydan kaçmaya kalkınca yakalanıp Londra Kulesi'nde hapsedildi. Buradan da kaçmayı planlarken yakalandı. 23 Kasım 1499 Londra'da yargılanıp idam edildi. İdam edilmesidenedilmesinden önce bir Flandralı düzmece kişi olduğunu itiraf etti. Perkin Warbeck'in IV. Edward'da çok benzediği bildirilmiştir. Bazı tarihçiler, delil olabilecek belge vermeden, Warbeck'in hüviyeti gizli kalmış IV. Edward'ın bir başka gayrimeşru çocuğu olduğunu iddia etmişlerdir. Perkin Warbeck isyanını bastırmak için VII. Henry'nin yaptığı finansman harcamaların 13,000 sterlini geçtiği hesaplanmıştır.
 
VII. Henry bu düzmece muhtemel taht gasıpçılaragaspçılara gayet ciddiye almıştı ve bunları ve destekçilerini bastırmak için İngiliz asilleininasillerinin hürriyetlerini kısmış ve gayet yüksek devlet harcamaları yapmıştır. İngiliz aslilleriniasillerini hürriyetlerinden biri olan kendilerini savunma için özel askeri birlikler kurup ve eğitmeleri VII. Henry tarafından yasaklandı. Hatta asillerin hizmetliler ve uşaklarının büyük bir kısmının asilin ismini gösterir işaretleri taşıyan bir örnek üniformalar giymelerini bile bunların özel bir orduya nüve olabileceklerini düşünerek yasakladı.
 
=== Ekonomik ve diplomatik politikaları===
72. satır:
VII. Henry tahta çıktığında daha önceki İngiltere Kralları'ndan değişik olarak bir devletin malı yönetimine benzer olan bir büyük malikanenin mali yönetimi hakkında hiçbir şahsi tecrübesi bulunmamakta idi.
 
VII. Henry İngiltere Krallığı hazinesini tamtakır bulmuştu. Buna neden -[[İV. Edward]]'in karısı olan Elizabeth Woodville'in ailesinin İV. Edwarad öldükten sonra III. Ricahrad devleteidevleti ve krallaikkrallık tacını eline geçerinceye kadar dönemde yaptıkları büyük israflar, harcamalar ve vergi toplamada gösterdikleri zafiyettir. VII. Henry'nin devlet harcamalarında büyük cimrilik yaptığı ve bu cimri tutumlarının dönemi ilerledikçe gittikçe daha ciddileştiği belirtilmektedir. VII. Henry devlet vergileme sistemini de reformu için çabalar vermiştir. Bu çabalarında devlet ve saray maliye işlerine bakan şansölye Canterbury Başpiskoposu John Merton tarafından gayet kabiliyetelikabiliyetli ve başarılı destek almıştır. Bunlar vergi toplama prensiplerinin tespiti için vergi mükeleflerininmükelleflerinin yaptıkları şahsi harcamaların büyüklüğünün incelenmesine önem vermekte idiler. Yüksek harcamalar yapan bir asilin yüksek vergi vermesi gerekmekte idi ve vermezse bu gerçeğin vergi kaçırmasına bir gösterge olduğu kabul edilmekte idi. Az harcayan az vergi, çok harcayan çok vergi vermesi prensibi kabul edilmişti ve buna "Merton'ın çatalı" adı verilmişti.
 
Devlet maliyesine devamlı olarak balta vuran asiller bir Kral Konseyi tarafından kontrol altında tutulmaya çalışlmaktaçalışılmakta idi.
 
VII. Henry'nin siyasi stratejisi hem barışı sağlamak hem de ülkesi içinde yatırımları artırıp refahı devamlı sağlamak olmuştu.
80. satır:
VII. Henry Avrupa krallıkları arasında yeniden Müslümanların ülkeden atıp ülkenin parçalarını birleştirip yeniden kurulmuş olan İspanya'nın politik önemini anlayanların başında gelmekte idi. 1489'da İspanya ile [[Medina del Campo Antlaşması]]'ni imzaladı. Bu anlaşma ile VII Henry yeni İspanya krallığının yöneticileri olan [[Kastilya]] ve [[Aragon]] Kraliçesi [[I. İsabel]] ile Aragon Kralı [[II. Fernando]]'nun kızı olan [[Aragonlu Catherine]] ile oğlu ve veliahtı Arthur Tudor'u evlendirmek için İspanya ile anlaşma yapmıştır.
 
VII. Henry askeri sonuçlarla fazla ilgili değildi. Bu nedenle İngiltere'nin daha önceki İngiltere kralları dönemlerinde [[Manş Denizi]]'nin karşısındaki batı ve kuzeybatı Fransa'da bulunan ve eskiden İngiltere Krallığı'na ait olmuş olan arazilerin Fransa eline geçmiş olmasını hiç önemsemez olmuştu. Ama Henry Brotenya ile yakından ilgilenemekteilgilenmekte idi. Henry Fransa'nın Bretonya'yanın işlerine karışmasını önlemek için askeri seferler düzenlemesi gerekti. Kasım 1492'de Henry Brötanya üzerine nisbten küçük sefer yaptı. Bu askeri sefer İngiltere Hazinesi'nden harcamalara neden oldu ve başarı sağlayamadı. Sonra İspanya ile bir müteffiklikmültefitlik antlaşması imzalandı, Brotenya'nın Fransa Krallığı eline geçmesini önlemek için 7,000 kişilik bir güç hazırlatiphazırlatıp bu askeri guclegüçle Brotenya meselesini çözümlemeye çalıştı. Henry bundan sonra Brotenya'ya karşı, gıttikcegittikçe maliyetelermaliyetler artan ve hiç görülür başarı sağlamayan daha 3 büyük sefer de yapmak zorundnazorunda kaldı. Bu seferler için İngiltere hazinesinden yaklaşık 24,000£ sarfetmek zorunda kaldı. Tam bu sırada Fransa dış politikası İtalya üzerine dönüştü ve Fransa Brotenya üzerinde isteklerinden vazgeçmek zoorundazorunda kaldı. Bunu bir firsatfırsat olarak gören Henri 3 Kasım 1492'de FranasaFransa Krallığı ile [[Etaples Antlaşması]]'ni imzaladı. Bu anlaşma İngiltere Kraliyet Hazinesine ekstra gelirler getirdi ve Perkin Warbeck gibi düzmece krallık adaylarına Fransa'nin destek vermesini de önledi.
 
Henry daha İngiltere Krallığı tahtını eline geçirmeden hayatının büyük bir kısmında İngiltere'nin mali ve politik işlerine girmemeisgirmemiş ve bunları kendine problem edinmemişti. Ama tahta geçtikten sonra devlet harcamalarını gayet akıllı bir şekilde ülkesinin gücünü artırmak için kullanmaya koyuldu. İngiltere'eeye gemi yapımının artırılması için subvansiyon sağlamaya başladı. 1485'te [[Portmouth]]'da Ab=vrupa'nın ilk kuru gemi doku kurulmasını sağladı. Bu gemi yapımı ile İngiltere'nin denizaşırı ticaretine girme firsetlarınıfırsatlarını kullanımasıkullanması için büyük destek sağladı. Devlet hazinesi gibi kendi şahsi saray hazinesini de doldurmak için kararlar aldı. Şahsi mali tutumunda Henry'nin gayet cimri olduğu ve yıllar ilerledikçe cimriliğinin artığı gözümlenmiştir. Öldüğü zaman yapılan mali sayımlara göre VII. Henry'nin şahsi servetinin değeri 1.6 milyon sterlini aşmıştı.
 
1489'da İngiltere Krallığı'nda VII. Henry'nin krallık döneminde İngiltere için ilk defa olarak "Sövereign ([[İngiliz Altını]])" adli bir altın sıkkesikke bastırıldı. Bu altın sıkkesikke o zamandan günümüze kadar İngiltere darphanesinde basılmaya devam etmiştir.
 
24 Ocak 1502'de iki yüzyıldan beri ilk defa olarak, VII. Henry İskoçya Krallığı ile İngiltere Krallığı arasında "Devamlı Barış Antlaşması" ni imzaladı. Bu anlaşmanın bir şartına göre VII. Henry'nin kızı [[Mary Tuşor]] İskoçya Kralı [[V. James]] ile evlendi.
 
[[Kutsal Roma İmpatorluğu]] imparatoru [[I. Maksimillan]] (1493-1519) ile İngiltere Krallığı arasında bir müteffiklikmültefitlik kurulamsikurulması için yeni bir antlaşma imzalandı.
 
VII. Henry Papalık ile yakın ilişkilerini devam ettirmiştir. Papa [[VIII. İnnocentius]] döneminde papadan İngiltere Krallığı tahtına düzmece olarak hak iddia edeceklerin Papalık tarafından [[aforoz]] edilmesini sağlayan bir söz alınmıştır.
94. satır:
=== Son dönemleri ve ölümü ===
 
VII. Henry'nin varisi ve valiahtı olarak Galler Prensi unvanı taşıyan büyük oğlu [[Arthur Tudor]]'un 1502'de ölümü üzerine VII. Henry'nin varisleri hakkında planları beklemediği şekilde değişti. Arthur Tudor, [[Kastilya]] ve [[Aragon]] Kraliçesi [[I. Isabel]] ile Aragon Kralı [[II. Fernando]]'nun kızı olan [[Aragonlu Catherine]] 1501'de evlenmişti. Galler sınırına vali olarak gönderilen Artur Tudor [[Ludlow]] kalesinde bulunan merkezinde 5 ay kadar kaldiktankaldıktan sonra bir salgın virüs hastalığa kapılarak öldü. VII. Henry hanedanı ve İspanya ile ittifikanıittifakını devam ettirmek için Aragonlu Catherine'nin ölen kocasının küçük kardeşi olan ve İngiltere Krallığı veliahtı olarak ilan edilen [[VIII. Henry|Henry Tudor]] ile evlenmesini istedi. Bu tip evlilik Katolik Kilisesi kurallarına göre uygunsuzdu ve onun için bu evliliğinin yapılabilmesi için papa'nın şahsi izini gerekmekte idi. VII. Henry özel elçilerle Roma'da uzun süren müzakerelerden sonra Papa [[II. Jules]]'dan bu izini almayı başardı. Ama bu evlilik nikah merasimi, Papa evlenme izini geldiğinde Prens Henry daha 14 yaşına gelip yetişginyetişkin olduğu kabul edilmdiğiedildiği zaman, ancak VII. Henry'nin ölümünde sonra yapılabildi.
 
11 Şubat 1503'te VII. Henry'nın karısı Elizabeth Yorklu bir çocuk doğumu yapmakta iken öldü. Bunun VII. Henry'i psikolojik olarak çok sarstigisarstığı belgelenmiştir. VII. Henry karısının ölümündneölümünden hemen sonra gayet hasta olup yatağa düştü. Annesi Margeret Beaufort'tan başka kimseyi kendine baktırmaya izin vermedi. Ama zamanla iyileşti.
 
Buna rağmen kral ve devlet yöneticileri saltanatın devamı ve pekiştirilmesi için onun diplomatik bir evlilik yapması için plan yapmaya başladılar. [[Napoli Krallığı]]'nin dul kraliçe'si (Aragonlu II. Ferdinando'nun yeğeni) Joanna, Kastilya Kraliçesi (Aragon Kralı II Fernando ve Kastilya ve Aragon Kraliçesi I. Isabel'in kızı]] Joanna; Savoya Kralın'nin dul karısı Kraliçe Margaret arka arkaya bu planlara hedef oldularsa da 1609'da ölene kadar VII. Henry hiçbiri ile evlenmedi.
"https://tr.wikipedia.org/wiki/VII._Henry" sayfasından alınmıştır