İnyupikler: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
düzeltme AWB ile
Nanahuatl (mesaj | katkılar)
k düzeltme
801. satır:
*'''Umiaq''' (tekil) '''Umiak''' (ikil) '''Umiat''' (çoğul): Balina avında ise çok kişilik üstü açık kayık (''umiaq'') kullanılır. Umiaq 8-10 kişilik olur ve kısa tek uçlu kürek (''aŋuun'') ile sürülür. Umiaqlar mors avında av taşımak için de kullanıldığı gibi uygun yerlerde balık kampı gibi kamplara taşınırken ya da ev taşırken de kullanılır.
 
Umiaq'lar tahta iskeleti sakallı fok ya da mors derisiyle kaplanan büyük fakat hafif kayıklardır. 10.7 m (35 [[fit]]) uzunluğunda olup balina ve mors avında kullanılır. Gövdesi su altındaki balina gibi canlıları ürkütmez. Umiaq içerisinde mürettebat ile birlikte av için gerekli [[Şamandıra (denizcilik)|şamandıra]], fırlatıcılı zıpkın gibi malzemeler de bulunur.<ref name="refBoatmodel">[http://alaska.si.edu/record.asp?id=705 Alaska Native Collections : Boat (model)]</ref> Umiaq'ın kıç tarafına yerleştirilen ve kayığı yönlendiren dümencinin oturduğu koltuğa ''iktuġaq'' adı verilir.<ref name="refiktugaq">[http://alaska.si.edu/record.asp?id=298 Alaska Native Collections : Boat steerman’s seat]</ref> Umiaq sahibine ve balina avını bu kayıktan yöneten kişiye «umiaq'lı» (< ''-lik'' «-li/-lı»<ref name="refPostbases">http://www.cs.cmu.edu/afs/cs.cmu.edu/project/cmt-40/Nice/Inupiaq/1st%20postbases.doc</ref>) anlamına ''umialik'' denir ve toplumda lider pozisyonundadır.<ref name="refBoatmodel">[http://alaska.si.edu/record.asp?id=705 Alaska Native Collections : Boat (model)]</ref> King Adası İnyupiklerinin gözde avı [[mors]] olup avı kıyıda ya da denizdeki buz üzerinde eskiden geleneksel olarak qayaq adı verilen üstü kapalı kayıkla zıpkın ve mızrak kullanarak yapılır ve ''umiak'' adı verilen geniş büyük kayıklarla taşınırdı.<ref name="ir.library.oregonstate.edu"/>
 
[[Dosya:Spring Journey 1 1997-04-25.jpg|thumb|sol|150px|Kar motosikleti ve arkasında yüklü kaburgasız kızak]]
863. satır:
[[Dosya:British Museum66.jpg|thumb|sol|200px|Mors fildişi oyması, 19. yy Alaska, [[British Museum]], Londra]]
 
[[Alaska yerli sanatı]] içinde [[Yupikler]] ve İnyupikler, balık derisi, kuş derisi ya da fok bağırsağı gibi oldukça farklı malzemeden yaptıkları çoğu kullanımlık ürünlerle bilinirler. Ürünler arasında [[ok]], [[yay]], [[zıpkın]], [[Şamandıra (denizcilik)|şamandıra]], deri kazıyıcı, yağ sökücü, [[kaşık]], [[halat]], [[kemer]] ve diğer giyim aksesuarları sayılabilir.<ref>{{Kitap kaynağı| last = Bockstoce | first = J.R. | başlık = Eskimos of Northwest Alaska in the Early Nineteenth Century | publisher = Oxprint Limited | year = 1977 }}</ref><ref>Amber Lincoln, John Goodwin, Pearl Goodwin, Faye Ongtowasruk, Ron Senungetuk, Barbara Weyiouanna, [http://www.nps.gov/akso/beringia/beringia/library/Living-with-old-things.pdf Living With Old Things: Iñupiaq Stories, Bering Strait Histories]</ref> Bunlar, balık derisi, rengeyiği derisi, kutup ayısı derisi, [[balina çubuğu]] ve morsun ya da [[mamut]]un (''kiligivak, kiḷigvak'') [[fildişi]]nden yapılır.<ref name=eskart>Ray, Dorothy Jean. ''Eskimo Art: Tradition and Innovation in North Alaska.'' Seattle: University of Washington Press, 1977. ISBN 978-0-295-95518-6.</ref> [[Maske]]ler törenlerde kullanılmak üzere yapılır ve dekoratif değildir.<ref name=eskart/> Avcılar için ufak çocuk biçiminde [[muska]] heykelcikler yapılır.<ref name=eskart/> Nesneler genellikle [[kömür]]le boyanır ve [[balık yağı]] ile [[vernik]]lenir. Ayakkabı ve parkalar kadınlar tarafından yapılır ve bu sanata "deri-dikiş" (''skin-sewing'') adı verilir.<ref name=eskart/>
 
[[Dosya:Dance mask, Bering Straight Eskimo, acquired 1909 - Native American collection - Peabody Museum, Harvard University - DSC05621.JPG|thumb|sağ|150px|[[Labret]]li maske, Bering Straight, Peabody Museum, Harvard University, Cambridge, Massachusetts]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/İnyupikler" sayfasından alınmıştır