Çin'de din: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
düzeltme AWB ile
Orfeadk (mesaj | katkılar)
k eklemeler, düzeltmeler
1. satır:
[[Dosya:Huxisanxiaotu.jpg|thumb|sağ|"[[Kaplan Akarsuyu'nda üç gülüş]]" - Konfüçyüsçülüğü, Taoizmi ve Budizmi temsil eden üç adamın birlikte gülmesini betimleyen, 12. yüzyıl [[Song Hanedanı]]'na dayanan boyalı resim.]]
[[Çin]], dünyanın en eski ve sürekli [[dinöğreti]]i ve [[felsefe|felsefi]] geleneklerinin beşiği olmuşolmuştur. veÇin'de bunlarabatıdaki uzunanlamıyla zamandırbire evbir sahipliğiörtüşen yapmıştırbir din anlayışı hiç olmamıştır. Milattan önce 6. yüzyıldan itibaren görülmeye başlayan düşünce okulları sürekli gelişmiştir. Bu yüzden Çin'de din denince [[KonfüçyüsçülükÇin kültürü]] iletarihi boyunca şekillendiren "[[Taoizmüç öğreti]]," sonradanyani daşu düşünce okulları [[BudizmKonfüçyüsçülük]], [[Çin kültürüTaoizm]], tarihsonradan boyuncada şekillendiren "[[üç öğretiBudizm]]"yi oluşturmaktadırsıralanır. Birbirinden tamamen bağımsız şekilde işlev göstermeyen bu iç içe geçmiş dinidüşünce sistemlerinokulları arasındakendi netaralarında sınırlarkökten yokturfarklı bir evren anlayışı taşımazlar ancak klasik anlamıyla batıda ortaya çıkan Musevilik, Hiristiyanlık ve Müslümanlık dinlerinden kökten ayrıdırlar. Bu düşünce okulları öncesinde ise Çin'in hem toplayıcı ve avcı şamanik toplumlarında hem de yerleşik tarım toplumları döneminde kainatın doğuşuyla ilgili anlatılan masal ve efsanelerde evrenin; klasik dinlerde olduğu gibi bir yaratıcı tarafından yaratılmasından çok her üçşeye inançhamile sistemininolan unsurlarıve popülerhiç yabir daşeyin halkhenüz dininibir biçimi olmadığı karanlık bulamaç bir şeyden doğduğu inançları yer bulmaktadır. Bu bulamaç, karanlık hiç bir nesnenin henüz şekil almadığı ama herşeye hamile olunan bu hale masallarda Hundun, düşünce okullarında Dao olarak geçmektedir. Dao Gök ve Yeri yani somut ve soyut olan her şeyi doğurur. Yin ve yang değişim ilkeleriyle her şey biçim alır ve zenginleştirirdönüşür. [[Çin İmparatoru|Çin imparatorları]], özellikle Konfüçyüs (Kong Fu Zi) okuluna göre Gök gibi olmalıydılar bu yüzden [[CennetinGöğün Vekaleti]]'ni talep edip Çin diniefsane ve geleneksel pratiklerine katılırlardı. 1949Sonraki yüz yıllarda Batıda ortaya çıkan dinler Çin'dande beriyayılmak istemiş olsa da halk arasında bu inanç sistemleri çok rağbet görmemiştir. Ancak günümüzde sayıları fazla olmasa da Çin,'de kendihristiyanlık üyelerininve görevmüslümanlık sırasındada herhangiyaşamaktadır. bir1949 dininMao pratiklerineZedung katılmasınıdevriminden yasaklayanberi Çin, bir [[Ateizm|ateist]] ve Marksist kurum olan [[Çin Komünist Partisi]] yönetimitarafından yönetilmektedir. Bu dönemde bilimsel bir zemini olmayan hiç bir görüşe izin altındadırverilmedi. Dini hareketler ve kurumlar önce hükümet kontrolü altına alındı, sonra [[Kültür Devrimi]] (1966-1976) sırasında baskıya uğradı. SonrakiDevrimin liderlerinyumuşama iktidarıdöneminde altındageleneksel diniöğretiler örgütlerve dahasonradan fazlagelen özerklikdini kazandıörgütlere haklar verilmeye başlanmıştır. Hükümet henüz beş tane diniöğreti öğretiyive dini resmen tanımaktadır: Budizm, Taoizm, [[İslam]], [[Protestanlık]] ve [[Katoliklik]] (burada ancak zorla [[Çin Yurtsever Katolik Derneği|Çin Katolik Kilisesi]] ile Roma Katolik Kilisesi arasında bir ayrım uygulanmaktadır). 21. yüzyılın başında kurumsal seviyedeidarelerde Konfüçyüsçülük ve Çin halk dinigelenekleri giderek daha fazla tanınma kazanmaktadır.
 
Çin'deki en yaygın inanç ve pratik sistemini oluşturan halk veya popüler din, en azından [[Shang Hanedanı|Shang]] ve [[Zhou Hanedanı|Zhou]] hanedanlarından beri evrimleşmiş ve kendisini toplumsal şartlara göre uyarlamıştır. Bu dönem boyunca [[Çin teolojisi|bir teolojinin temel unsurları ve evrenin doğası için manevi açıklama]] ortaya çıktı. Bu esasen [[Çin tanrıları ve ölümsüzleri|çeşitli tanrılar ve ölümsüzleri]] simgeleyen ''şen'' (神) karakterine bağlılık vadetmekten oluşur. Bu tanrılar ve ölümsüzler, ya doğal çevreye ait [[ilah]]lardan ya da insan grupları, nezaket kavramları ve kültür kahramanlarıyla özdeşleştirilen atasal ilkelerden oluşur. Bu figürlerin birçoğu [[Çin mitolojisi]] ve tarihinde yer almıştır.<ref>{{Referans|Teiser 1996}}.</ref> Konfüçyüs felsefesi ve dini pratikleri daha sonraki Zhou döneminde gelişti; Taocu kurumsallaşmış dinler ise [[Han Hanedanı]] tarafından geliştirildi. Kısa zaman sonra Budist pratikler ve kurumlar ortaya çıktı, ve çeşitli [[Çin kurtuluşçu dinler|mezhep]]ler ve yerel kültler yayıldı. [[Matsu (tanrıça)|Matsu]] (denizlerin tanrıçası), Çin ırkının progenitörü olarak anılan [[Sarı İmparator]], [[Guan Yu]] (savaş ve iş tanrısı), [[Cai Shen]] (refah ve zenginlik tanrısı) ve [[Pan Gu]], yaygınlaşmış kültlerin bazı örneklerini oluşturur. Bununla birlikte Çin, [[Konfüçyüs]] döneminde başlayan [[hümanizm|hümanist]] ve [[sekülerizm|seküler]] düşüncenin evi olarak sık sık düşünülmektedir. [[Çin Budizmi]] 1. yüzyıl (Han Hanedanı)dan beri gelişmiş, aborjin dini kökten etkilemiş ve günümüz Çin'de büyük bir etkiye sahiptir.
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Çin%27de_din" sayfasından alınmıştır