Vikipedi

Dersim İsyanı: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
k 109.27.98.22 (mesaj) tarafından yapılmış VP:İNV değişiklikler geri getirildi. (TW)
Etiket: Geri al
31. satır:
Bölge gerek coğrafi yapısı, gerekse merkeze uzaklığı nedeniyle merkezi otoritenin tam sağlanamadığı, ağalık tarzı feodal bağların kuvvetli olduğu bir yapıdaydı. Bu açıdan Osmanlı döneminde de bölgede pek çok ayaklanma yaşanmıştır. Dönemin içişleri bakanlarından Şükrü Kaya 1876 yılından beri bölgeye 11 askeri harekat düzenlendiğini; ancak bir çözüm sağlanamadığını belirterek<ref name="Ntv-tarih">[http://issuu.com/dengmirov/docs/dersim_katliam___-ntv_tarih#download Ntv Tarih dergisi, 11.sayı, Kapak konusu]</ref>, bölgenin bu alandaki geçmişini ortaya koyar. [[Dersim ayaklanmaları]] olarak adlandırılan, bölgedeki isyanlar arasında bir öncekisi 1916 yılında meydana gelmiştir.
 
[[Ermeni Kırımı|Ermeni Soykırımı]] sırasında da bazı Dersimli [[Alevilik|Alevi]] [[Zazalar|Zaza]]<ref name="Leslie A. Davis">Leslie A. Davis, Yves Ternon et Anne Terre, La province de la mort: Archives américaines concernant le génocide des Arméniens (1915), Éditions Complexe, 1994,(ISBN 9782870275238) sayfa: 210. Alıntı="Beaucoup d'Arméniens ont été massacrés par les Kurdes à l'instigation du gouvernement turc; mais d'un autre côté, nombreux sont les Kurdes qui ont abrité les Arméniens dans leurs villages et les ont protégés de diverses façons. Les Kurdes du Dersim ont beaucoup fait pour les aider. J'ai bien connu nombre de ces Kurdes et je les ai trouvés très amicaux. Certains d'entre eux venaient souvent me voir, entre autres trois vénérables aghas à longue barbe."</ref> aşiretler, Dersim Ermenilerini Osmanlı hükumetine teslim etmeyi reddetmiş ve Ermeni kaynaklarına göre 20.000 ile 36.000<ref>"''Çağlayangil'in Anıları / Kader Bizi Una Değil, Üne İtti''", [[Dışişleri Bakanlığı|Dışişleri bakanı]] [[İhsan Sabri Çağlayangil]], Bilgi Yayınevi 2007, Sayfa 65, [[ISBN]]:9752202221</ref> arası, Kürt milliyetçi ideolog [[Nuri Dersimi]]'nin anılarında yazdığına göre binlerce<ref name="Nuri Dersimi">Dr. M. Nuri Dersimi, Hatıratım, Geliştirilmiş Yeni Basım (İlk baskı: Roja Nû Yayınları, İsveç, 1987)</ref> savunmasız Ermeni ailesinin güvenli olarak kaçmasını sağlamışlardır.<ref name="Leslie A. Davis"/> Dersimlilerin 1915 Ermeni Kırımı sırasında takındıkları tutum onların imhasında ayrı bir rol oynamıştır.<ref name="Taner Akçam">[http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalHaberDetayV3&ArticleID=1070469&Date=24.11.2011&CategoryID=77 Tarihçiler Dersim'i nasıl yorumluyor?] Radikal, Taner Akçam/ Minnesota Üniversitesi, ''Dersimlilerin 1915 Ermeni soykırımı sırasında takındıkları tutum onların imhasında ayrı bir rol oynamıştır''.</ref> Yine Nuri Dersimi'ye göre, 1915'te çevre vilayetlerden 30.000'den fazla Ermeni sığınmaları için Dersimliler tarafından Dersim'e getirilmiştir.<ref>Kürdistan Tarihinde Dêrsim, sf.41</ref>
 
Bunun yanında [[Kafkasya Cephesi|Rus işgali]]ne karşı Dersimliler, Osmanlı hükumeti ile bir anlaşma yaparak özerklik vaadi içinde "savunma savaşı"na girerler.<ref name="Nuri Dersimi"/> Osmanlı idaresinden aldıkları silah-mühimmatla, doğrudan Osmanlı ordusunun emrine girmeden Ruslara karşı durma karşılığında Dersimlilere "bağımsız çatışma hakkı" tanınır.<ref name="Nuri Dersimi"/> Ruslar geri çekildikten sonra Osmanlı idaresi tarafından Dersimlilere ve bu aşiretlere madalya ve hediyeler verilir.<ref name="Nuri Dersimi"/> [[Seyit Rıza]] ise ayrıca ödüllendirilerek [[Erzincan]]'da "İl İdaresi Üyeliği"ne atanır. Dönemin Erzincan valilerinden Sabit Bey yazdığı bir mektupta Seyit Rıza ile ilgili olarak "şimdiye kadar bize din ve namusuyla hizmet etti" ifadesini kullanır.<ref>Ak Parti resmi sitesi, [http://www.akparti.org.tr/site/haberler/dersim-olaylarini-belgelerle-acikladi/16298 Dersim Olayları İle İlgili Yeni Belgeler] [[Başbakan]] [[Recep Tayyip Erdoğan]]'ın, Genişletilmiş İl Başkanları Toplantısı'nda Dersim olayları ile ilgili açıkladığı yeni resmi belgeleri konu alan haber</ref> Dersim olaylarının meydana gelmesinde Dersim aşiretlerinin ve önde gelenlerin [[Ermeni Kırımı]]'nda Ermenileri kurtarmış olmalarının,<ref name="Nuri Dersimi"/><ref name="Taner Akçam"/> Rus işgaline karşı kendilerine vadedilen özerklik durumları<ref name="Nuri Dersimi"/> ile daha önceki [[Koçgiri İsyanı]]'nın etkisi olduğu düşünülür.<ref name="Nuri Dersimi"/>
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Dersim_İsyanı" sayfasından alınmıştır