Oğuz dil grubu: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok Etiketler: Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği |
Değişiklik özeti yok |
||
1. satır:
{{Dil ailesi bilgi kutusu
|isim=Oğuz
|bölge=[[Dosya:Turkic-oghuz.png|thumb|Oğuz dilleri|250px]]
|familycolor=Altay
|aile1=[[
|aile2=[[Şaz Türkçesi]]
|alt grup1=Türk grubu▼
|alt
|alt
|alt grup4= [[Salarca]]
}}
'''Oğuz grubu''' [[Türki diller]] dil ailesinden [[Şaz Türkçesi]]'nin güneybatı koludur. Bu gruba ait dillerin toplam konuşan sayısı 120 milyon civarındadır ve [[Türkmence]], [[Azerice]] ve [[Türkçe]] bu gruptaki dillerin konuşurlarının yaklaşık %95'ini oluştururlar.
Oğuzcanın bir yazı dili olarak varlığını ortaya koyması oldukça geçtir. Başlangıcı, Oğuzların Anadolu'da kurdukları Anadolu Selçuklu Devleti'nin sonlarına rastlar. Selçuklu Devleti'nin resmî dili Farsça olduğu için XIII.yüzyılın ikinci yarısında yazılmış olan eserler de nitelik bakımından daha çok halka seslenen basit içerikli dinî eserlerdir. Selçukluların devamı niteliğindeki Anadolu Beylikleri döneminde ise, Oğuz Türkçesi artık çok yönlü yüzlerce telif ve tercüme eserlerle olgunluğa erişmiş bir yazı dili durumuna gelmiştir. Eski Anadolu Türkçesi veya Eski Türkiye Türkçesi diye adlandırdığımız bu dönem XIII-XV. yüzyıllar arasını kaplar.<ref>Zeynep,KORKMAZ,"[http://turkolojimakaleleri.page.tl/O%26%23286%3BUZ-T-Ue-RK%C7ES%26%23304%3BN%26%23304%3BN-TAR%26%23304%3BH%CE-GEL%26%23304%3B%26%23350%3BME-S-Ue-RE%C7LER%26%23304%3B-VE-D%26%23304%3BVANU-L%DBGAT_%26%23304%3BT_T-Ue-RK.htm OĞUZ TÜRKÇESİNİN TARİHÎ GELİŞME SÜREÇLERİ VE DİVANU LÛGAT-İT-TÜRK]",[http://turkolojimakaleleri.page.tl Türkoloji Makaleleri]</ref>▼
▲Oğuzcanın bir yazı dili olarak varlığını ortaya koyması oldukça geçtir. Başlangıcı, Oğuzların Anadolu'da kurdukları Anadolu Selçuklu Devleti'nin sonlarına rastlar. Selçuklu Devleti'nin resmî dili Farsça olduğu için
[[Dosya:Birbirlerini anlayabilen Türk gruplar.png|thumb|250px|Tüm Türk dillerini konuşanların sayısı, birbirini anlayabilen dillerden oluşan gruplara ayrıldığında, böyle bir paylaşım ortaya çıkmaktadır.]]▼
==Sınıflandırma==
▲[[Dosya:Birbirlerini anlayabilen Türk gruplar.png|thumb|250px|Tüm Türk dillerini konuşanların sayısı, birbirini anlayabilen dillerden oluşan gruplara ayrıldığında, böyle bir paylaşım ortaya çıkmaktadır.]]
Günümüzde konuşulan Oğuz dilleri bulundukları coğrafya ve sahip oldukları ortak özelliklerden yola çıkarak Doğu, Batı ve Güney kollarına ayrılmaktadır.
{| class="wikiotable"otru
| rowspan="4" bgcolor="#d1ebeb" | [[Ön Türkçe]]
| rowspan="4" bgcolor="#d6e1ec" | [[Şaz Türkçesi]]
| rowspan="4" bgcolor="#e4e0f0" | '''Oğuz'''
| colspan="2" bgcolor="#f1e9df" | <center>'''[[Salarca]]'''</center>
|-
| rowspan="1" bgcolor="#f1e9df" | '''Batı'''
|
* '''[[Türkçe]]'''
* '''[[Azerice]]'''
* '''[[Gagavuzca]]'''
* '''[[Balkan Gagavuzcası]]'''
* [[Osmanlıca]]
|-
| rowspan="1" bgcolor="#f1e9df" | '''Doğu'''
|
* '''[[Türkmence]]'''
* '''[[Horasan Türkçesi]]'''
|-
| rowspan="1" bgcolor="#f1e9df" | '''Güney'''
|
* '''[[Kaşkayca]]'''
|-
|}
[[Kırım Tatarcası]] ve [[Urumca]] [[Kıpçak grubu]]na ait diller olmakla birlikte Oğuz dillerinden büyük oranda etkilenmişlerdir.
Günümüzde ölü bir dil olan [[Peçenekçe]]'nin de çok büyük ihtimalle bir Oğuz dili olduğu düşünülmektedir ancak yeterli kanıt bulunamamıştır.<ref>Баскаков, Н. А. Тюркские языки, Москва 1960, с. 126-131.</ref>
==
Oğuz dilleri belirli dilsel ortak özellikler gösterdiklerinden ötürü aynı dil grubu altında sınıflandırılırlar. Bu özelliklerin bazıları diğer Türki diller ile paylaşılmakla beraber kimileri de bu dil grubuna mahsustur.
===Paylaşılan özellikler===
*Başta bulunanan ''*h'' sesinin düşmesi ([[Halaçça]] dışındaki tüm Türki dillerde bulunur)
*Eski Türkçe'de bulunan ''-n'' [[vasıta eki]]nin düşmesi ([[Sahaca]] ve Halaçça dışındaki tüm Türki dillerde bulunur)
===Özgün özellikler===
*İnce ünlülerden önce duraksamaların titreşimlileşmesi (Örnek: ''gör''- < ''kör'')
*{{IPA|-|ɯ/u}}'dan sonra gelen {{IPA|-|q/ɣ}}'nin düşmesi (Örnek: ''quru'' < ''quruq'', "kuru", ''sarɯ'' < ''sarɯɣ'', "sarı")
*Ortaç formlarının -''gan'''dan -''an'''a değişmesi
== Konuşurların Dağılımı ==
Satır 39 ⟶ 65:
|[[Türkçe|Türkiye Türkçesi]]||88 milyon||[[Türkiye]] 72 milyon, [[Balkan]] 2,5 milyon, [[Kıbrıs]] 265.000, [[Rusya]] 800.000, <br />[[Almanya]] 4,5 milyon, batı ve orta [[Avrupa]] 4.000.000 , Türkmeneli [[Irak]] 2.500.000
|-
|[[Gagavuzca]]||
|-
|[[Azerice]]||
North Azerbaijani at Ethnologue (21st ed., 2018)
South Azerbaijani at Ethnologue (21st ed., 2018)
Salchuq at Ethnologue (21st ed., 2018)
Qashqai at Ethnologue (21st ed., 2018)</ref>
|-
|[[Türkmence]]||
|-
|[[Horasanca]]||
|-
|[[Kaşgayca]]||
|-
|[[Aynallu (dil)|Aynallu]]||7.000|| [[İran]] ([[Merkezi]], [[Erdebil]] ve [[Zencan]] illeri)
|-
|[[Afşarca]]||
|-
|[[Salarca]]||
|-
||Toplam || ~
|}
|