Vikipedi

Türk dilleri: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Etiketler: Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği
Gogolplex (mesaj | katkılar)
Devriyeler
7.707 değişiklik
ilerleyen zamanlarda maddeyi ansiklopedileştirip toparlayacağım
4. satır:
}}
{{Dil ailesi bilgi kutusu
| isim = TürkçeTürki diller
| bölge = Özgün olarak [[Çin|Batı Çin]]'den [[Sibirya]] ve [[Doğu Avrupa]]'ya kadar
| familycolor = Altay
| aile1 = Kendi başına bir dil ailesi.<ref>Katzner, Kenneth (2002). Languages of the World(Third ed.). Routledge. ISBN 978-0-415-25004-7.</ref><ref>"While 'Altaic' is repeated in encyclopedias and handbooks most specialists in these languages no longer believe that the three traditional supposed Altaic groups, Turkic, Mongolian and Tungusic, are related." Lyle Campbell & Mauricio J. Mixco, A Glossary of Historical Linguistics (2007, University of Utah Press), pg. 7.</ref>
| aile1 = [[Ural-Altay dil ailesi]]
| aile2 =
| aile2 = [[Altay dilleri|Altay]]<ref name="GORDON">{{Web kaynağı | url = http://www.ethnologue.com/show_family.asp?subid=90009 | başlık = Ethnologue: Languages of the World, Fifteenth edition. Language Family Trees - Altaic | erişimtarihi =18 Mart 2007| yıl = 2005 | yazar = | son = Gordon | ilk = Raymond G., Jr. (ed.) | yazarlink = | arşivurl = http://web.archive.org/web/20130109100302/http://www.ethnologue.com:80/show_family.asp?subid=90009 | arşivtarihi = 9 Ocak 2013}}</ref>
| alt grup1 = Güneybatı ([[Oğuz grubu]])
| alt grup2 = Kuzeybatı ([[Kıpçak grubu]])
25. satır:
 
[[Dosya:Kyrgyz Manaschi, Karakol.jpg|thumb|300px|Bir [[Kırgızlar|Kırgız]] [[manasçı]] olan '''Shaabai Azizov''', Temmuz 2002 tarihi ''[[Karakol (şehir)|Karakol]], [[Issık-Göl İli]], [[Kırgızistan]]''.]]
 
Aşağıdaki çizelgelerde Türk dillerinde tümce yapısının benzerlik ve farklılıklarını gösteren örnekler sunulmuştur:
 
{|{{prettytable}}
|-bgcolor='#COFOFO'
!'''Diller'''
!'''Tümce yapısı'''
|-
| [[Türkçe]] || Çocuklar okulda dilimizi Latin Alfabesi / Abecesi ile yazar.
|-
| [[Gagavuzca]] || Uşaklar şkolada / okulda dilimizi latin alfavitindä yazêr.
|-
| [[Azerice]] || Uşaqlar məktəbdə dilimizi latın əlifbası ilə yazır.
|-
| [[Türkmence]] || Çagalar mekdepde dilimizi latyn elipbiýi bile(n) ýazýar.
|-
| [[Özbekçe]] || Bolalar maktabda tilimizni latin alifbosi bilan / ila yozadi.
|-
| [[Uygurca]] || Balilar mektepte tilimizni latin elipbesi bilen yazidu.
|-
| [[Kazakça]] || Balalar mektepte tilimizdi latın älippesimen jazadı.
|-
|-[[Nogayca]] Ballar mektepte tılımızdı latın alfabemen yazadılar.
|-
| [[Kırgızca]] ||Baldar mektepte tilibizdi latın alfaviti menen cazat.''
|-
| [[Tatarca]] || Balalar mäktäptä telebezne latin älifbası belän yaza.
|-
| [[Başkurtça]] || Balalar mäktäptä telebeźźe latin älifbahı menän yaźa.
|-
| [[Tuvaca]] || Uruglar surguulda dılıvıstı Latın alfavidi-bile bijiirler.
|-
| [[Sıbırca]] || Pallar mäktäptä telebesne latın älippä män yasatlar.
|}
 
{|{{prettytable}}
|-bgcolor='#COFOFO'
!'''Diller'''
!'''Tümce yapısı'''
|-
| [[Türkçe]] || Yeni yılınız kutlu olsun.
|-
| [[Gagavuzca]] || Yeni yılınızı kutlerim.
|-
| [[Karayca]] || Sizni yanhı yıl bıla kutleymın.
|-
| [[Azerice]] (Kuzey) || Yeni iliniz mübarək olsun.
|-
| Azerice (Güney) || Təzə/Yeni iliviz/iliniz mübarək olsun.
|-
| [[Irak Türkçesi]] (Irak) || Y'engi iliwiz mübarak olsun.
|-
| [[Türkmence]] || Täze ýylyňyz gutly bolsun.
|-
| [[Özbekçe]] || Yangi yilingiz mubоrak bo'lsin.
|-
| [[Uygurca]] || Yengi yılıngızğa mübarek bolsun.
|-
| [[Kazakça]] || Jaña jılıñız quttı bolsın
|-
| [[Karaçay-Balkarca]] || Cañı cılığız bla alğışlayma.
|-
| [[Nogayca]] || Yaña yılıñız men.
|-
| [[Karakalpakça]] || Jaña jılıñız quttı bolsın.
|-
| [[Kırgızca]] || Cañı cılıñız quttu bolsun.
|-
| [[Tatarca]] || Yaña yılığız qotlı bulsın.
|-
| [[Kırım Tatarcası]] || Yañı yılıñız hayırlı (mubarek) olsun.
|-
| [[Tatarca|Romanya Tatarcası]] || Ceni cılınız kutlu bolsun.
|-
| [[Başkurtça]] || Yañı yılığıź qotlo bulhın.
|-
| [[Kumukça]] || Yañı yılığız qutlu bolsun.
|-
| [[Hakasça]] || Naa çılnañ alğıstapçam (-alkış) şirerni.
|-
| [[Tuvaca]] || Caa çıl-bile bayır çedirip or men.
|-
| [[Altayca]] || Slerdi canñı cılla utkup turum.
|-
| [[Şorca]] || Naa çıl çakşı polzun.
|-
| [[Sahaca]] || Ehigini sanga cılınan eğerdeliibin.
|-
| [[Çuvaşça]] || Śĕnĕ śul yaçepe salamlatap.
|-
| [[Sıbırca]] || Yaña yılığıs yaqşı pulsın.
|}
 
Çoğu Altay dillerinde olduğu gibi Türk dillerinde de büyük ve küçük ses uyumu vardır (Özbekçe hariç), yazımda sözcükler son ekler alarak uzarlar ve tümce yapısı özne-nesne-yüklem sırasıyla oluşturulur. Kazakça örnek:
* jaz (yaz)
* jaz-uw (yazı)
* jaz-uw-şı (yazıcı/yazar)
* jaz-uw-şı-lar (yazıcılar)
* jaz-uw-şı-lar-ım (yazıcılarım)
* jaz-uw-şı-lar-ım-ız (yazıcılarımız)
* jaz-uw-şı-lar-ım-ız-da (yazıcılarımızda)
* jaz-uw-şı-lar-ım-ız-da-ğı (yazıcılarımızdaki)
* jaz-uw-şı-lar-ım-ız-da-ğı-lar (yazıcılarımızdakiler)
* jaz-uw-şı-lar-ım-ız-da-ğı-lar-dan (yazıcılarımızdakilerden)
 
== Tarih ==
Satır 371 ⟶ 267:
* 5. [[Avustronezce]] dil ailesi
* 6. [[Dravid dilleri]] ailesi
* 7. [[Türki diller]] ailesi
* 7. [[Altay dilleri|Altay dilleri grubunda]]
* 8. [[Ural dilleri]] ailesi
 
=== Türk dilleri ve anlaşılabirlik ===
Türk dillerini konuşanların dörtte üçü en büyük üç Türk dilinden birini kullanır:
 
* '''[[Türkçe]]'''; yaklaşık 77 milyon ana dili olarak konuşanı vardır. [[Türkiye]], [[Balkanlar]], [[Batı Avrupa|Batı]] ve [[Orta Avrupa]]'daki ikinci dil olarak konuşanlar ile 83 milyonu bulur.
* [[Özbekçe]]; 28-30 milyon konuşucu: [[Özbekistan]], [[Afganistan|Kuzey Afganistan]], [[Tacikistan]] ve Batı [[Çin]].
* [[Azerice]]; 40-45 milyon konuşucu: [[Azerbaycan]] ve [[Azerbaycan (İran)|Güney Azerbaycan]], [[Gürcistan]], [[Rusya]], [[Türkiye]]. [[Doğu Slav]] ülkeleri, [[Irak]] ve [[Suriye]]
 
Bir milyondan fazla konuşucusu olan diğer Türk dilleri:
* '''[[Kazakça]]''' &nbsp; 16 milyon konuşucu: Kazakistan, Özbekistan, Çin Halk Cumhuriyeti, Rusya
* '''[[Uygurca]]''' &nbsp; 20-25 milyon konuşucu: Çin-Sincan
* '''[[Türkmence]]''' &nbsp; 8.5 milyon konuşucu: Türkmenistan, Kuzey İran
* '''[[Kırgızca]]''' &nbsp; 5,2 milyon konuşucu: Kırgizistan, Kazakistan, Doğu Türkistan
* '''[[Çuvaşça]]''' &nbsp; 2 milyon konuşucu: Rusyanın Avrupa kısmında
* '''[[Başkurtça]]''' &nbsp; 2,5 milyon konuşucu: Başkıristan
* '''[[Tatarca]]''' &nbsp; 8,8 milyon konuşucu: Merkez Rusya dan Batı Rusyaya kadar
* '''[[Kaşkayca]]''' &nbsp; 1,5 milyon konuşucu: İran'ın Fars ve İsfahan ve Huzistan illerinde
* '''[[Gagavuzca]]''' &nbsp; 350.000 konuşucu:Moldova [[Gagavuzya]] özerk yönetimi,Ukrayna,Romanya,Rusya
* '''[[Tuvaca]]''' &nbsp; 400.000 konuşucu: [[Tuva]] özerk Cumhuriyeti,Moğolistan [[Sengel]],Doğu Türkistan [[Altay]],Rusya
 
Sayılar 8/2007 tarihli kaynaklardan alınmıştır. %5 - %10 daha yüksek sayılar gösteren kaynaklar bulmak da mümkündür.
[[Dosya:Birbirlerini anlayabilen Türk gruplar.png|thumb|240px|Türk dillerini konuşanların sayısı birbirini anlayabilen dillerden oluşan gruplara ayrıldığında böyle bir paylaşım ortaya çıkmaktadır.]]
 
Neredeyse tüm Türk dillerinin [[sesbilim]], [[sözdizim bilimi|sözdizim]] ve [[şekil bilgisi]] aynıdır. Yalnızca [[Çuvaşça]], [[Halaçça]] ve [[Yakutça]] ile [[Dolganca]] gibi [[Sibirya dil grubu|Sibirya Türk dilleri]] bu noktalarda farklıdır. Bunun yanında komşu ülkelerin sınırlarında kaynaşmadan ileri gelen ve bazen dil gruplarının sınırlarını da aşan lehçeler bulunur.
 
Türk dillerini birbirlerini anlayabilen dillerden oluşan gruplara ayrılır. En büyük grup Türkçe, [[Azerice]] ve [[Türkmence]]'yi içine alan [[Oğuz grubu]]dur. Diğer gruplar, [[Uygur grubu|Uygur]], [[Kıpçak grubu|Kıpçak]], [[Ogur grubu|Ogur]], [[Sibirya grubu|Sibirya]] ve [[Argu grubu|Argu]] gruplarıdır. Aynı grubun içinde yer alan dillerin arasındaki fark bir lehçe farkı kadardır, ancak iki farklı gruba ait dilin arasında anlaşabilirliği zorlaştıran ya da imkânsız kılan gramer farkları vardır. Buna rağmen tüm dillerde neredeyse hep aynı kalan birçok sözcük vardır:
 
{|{{prettytable}}
|-bgcolor='#COFOFO'
![[Eski Türkçe]]
![[Türkçe]]
![[Azerice]]
![[Türkmence]]
![[Tatarca]]
![[Kazakça]]
![[Özbekçe]]
![[Uygurca]]
![[Tuvaca]]
![[Başkurtça]]
|-
| ana || ana || ana || ene || ana || ana || ona || ana ||ava || äsä
|-
| burun || burun || burun || burun || borın || murιn || burun || burun ||dumçuk || tanau (w=u)
|-
| qol || kol || qol || gol || qul || qol || qo‘l || qol||hol || qul
|-
| yol || yol || yol || ýol || yul || jol || yo‘l || yol||oruk || yul
|-
| semiz || semiz || semiz || semiz || simez || semiz || semiz || semiz||semis || himeź
|-
| topraq || toprak || torpaq || topraq || tufraq || topıraq || tuproq || tupraq||dovurak || tupraq
|-
| qan || kan || qan || gan || qan || qan || qon || qan ||han || qan
|-
| kül || kül || kül || kül || köl ||kül || kul || kül ||hül || köl
|-
| sub || su || su || suw || su || suw || suv || su ||sug || hıu (w=u)
|-
| aq || ak || ağ || ak || aq || aq || oq ||aq ||ak || aq
|-
| qara || kara || qara || gara || qara || qara || qora || qara ||kara || qara
|-
| qızıl || kızıl || qızıl || qyzyl || qızıl || qızıl || qizil || qizil ||kızıl || qıźıl
|-
| kök || gök || göy || gök || kük || kök || ko‘k || kök ||kök || kük
|}
 
(''Daha fazla örnek için buraya bakınız'': [[Türk dilleri#Türk yazı dilleri söz varlığı karşılaştırması|söz varlığı karşılaştırması]])
 
=== Tükenmek üzere olan Türk dilleri/lehçeleri ===
Satır 557 ⟶ 386:
[[Türkçe]], [[Azerice]], [[Türkmence]], [[Kazakça]], [[Kırgızca]] ve [[Özbekçe]], ülkelerinin ulusal dilidir. Bunun yanında bazı özerk Türkî cumhuriyetlerinde ve bölgelerinde resmi dil olarak geçenler vardır: [[Çuvaşça]], [[Kumıkça]], [[Karaçay-Balkarca]], [[Tatarca]], [[Başkurtça]], [[Yakutça]], [[Hakasça]], [[Tuva]], [[Altayca]] ve Çin'de [[Uygurca]].
 
==Türki diller arasında ki benzerlikler==
== Türk yazı dilleri söz varlığı karşılaştırması ==
{{Ana madde|Türk yazı dilleri söz varlığı}}
{{Ana madde|Türk dillerinde sayılar}}
 
Ana maddede yer alan bazı çizelgelerde, önemli sözcükler farklı Türk dillerinde karşılaştırılmıştır; böylece [[Çuvaşça]]<nowiki/>nın ve [[Yakutça]]<nowiki/>nın farklılığını ve diğerlerinin birbirine yakınlığını görmemizi sağlar. Bazı sözcüklerin tabloda eksik olması, o dilde o sözcüğün varolmadığı anlamına gelmez. Bazı dillerde bazı sözcükler farklı etimolojik kökten gelirler ve bu yüzden karşılaştırılması anlamlı değildir. (bakınız: [[Türk yazı dilleri söz varlığı|söz varlığı karşılaştırması]])
Aşağıdaki çizelgelerde Türk dillerinde tümce yapısının benzerlik ve farklılıklarını gösteren örnekler sunulmuştur:
 
{|{{prettytable}}
|-bgcolor='#COFOFO'
!'''Diller'''
!'''Tümce yapısı'''
|-
| [[Türkçe]] || Çocuklar okulda dilimizi Latin Alfabesi / Abecesi ile yazar.
|-
| [[Gagavuzca]] || Uşaklar şkolada / okulda dilimizi latin alfavitindä yazêr.
|-
| [[Azerice]] || Uşaqlar məktəbdə dilimizi latın əlifbası ilə yazır.
|-
| [[Türkmence]] || Çagalar mekdepde dilimizi latyn elipbiýi bile(n) ýazýar.
|-
| [[Özbekçe]] || Bolalar maktabda tilimizni latin alifbosi bilan / ila yozadi.
|-
| [[Uygurca]] || Balilar mektepte tilimizni latin elipbesi bilen yazidu.
|-
| [[Kazakça]] || Balalar mektepte tilimizdi latın älippesimen jazadı.
|-
|-[[Nogayca]] Ballar mektepte tılımızdı latın alfabemen yazadılar.
|-
| [[Kırgızca]] ||Baldar mektepte tilibizdi latın alfaviti menen cazat.''
|-
| [[Tatarca]] || Balalar mäktäptä telebezne latin älifbası belän yaza.
|-
| [[Başkurtça]] || Balalar mäktäptä telebeźźe latin älifbahı menän yaźa.
|-
| [[Tuvaca]] || Uruglar surguulda dılıvıstı Latın alfavidi-bile bijiirler.
|-
| [[Sıbırca]] || Pallar mäktäptä telebesne latın älippä män yasatlar.
|}
 
{|{{prettytable}}
|-bgcolor='#COFOFO'
!'''Diller'''
!'''Tümce yapısı'''
|-
| [[Türkçe]] || Yeni yılınız kutlu olsun.
|-
| [[Gagavuzca]] || Yeni yılınızı kutlerim.
|-
| [[Karayca]] || Sizni yanhı yıl bıla kutleymın.
|-
| [[Azerice]] (Kuzey) || Yeni iliniz mübarək olsun.
|-
| Azerice (Güney) || Təzə/Yeni iliviz/iliniz mübarək olsun.
|-
| [[Irak Türkçesi]] (Irak) || Y'engi iliwiz mübarak olsun.
|-
| [[Türkmence]] || Täze ýylyňyz gutly bolsun.
|-
| [[Özbekçe]] || Yangi yilingiz mubоrak bo'lsin.
|-
| [[Uygurca]] || Yengi yılıngızğa mübarek bolsun.
|-
| [[Kazakça]] || Jaña jılıñız quttı bolsın
|-
| [[Karaçay-Balkarca]] || Cañı cılığız bla alğışlayma.
|-
| [[Nogayca]] || Yaña yılıñız men.
|-
| [[Karakalpakça]] || Jaña jılıñız quttı bolsın.
|-
| [[Kırgızca]] || Cañı cılıñız quttu bolsun.
|-
| [[Tatarca]] || Yaña yılığız qotlı bulsın.
|-
| [[Kırım Tatarcası]] || Yañı yılıñız hayırlı (mubarek) olsun.
|-
| [[Tatarca|Romanya Tatarcası]] || Ceni cılınız kutlu bolsun.
|-
| [[Başkurtça]] || Yañı yılığıź qotlo bulhın.
|-
| [[Kumukça]] || Yañı yılığız qutlu bolsun.
|-
| [[Hakasça]] || Naa çılnañ alğıstapçam (-alkış) şirerni.
|-
| [[Tuvaca]] || Caa çıl-bile bayır çedirip or men.
|-
| [[Altayca]] || Slerdi canñı cılla utkup turum.
|-
| [[Şorca]] || Naa çıl çakşı polzun.
|-
| [[Sahaca]] || Ehigini sanga cılınan eğerdeliibin.
|-
| [[Çuvaşça]] || Śĕnĕ śul yaçepe salamlatap.
|-
| [[Sıbırca]] || Yaña yılığıs yaqşı pulsın.
|}
 
Türki dillerde aynı zamanda büyük ve küçük ses uyumu vardır (Özbekçe hariç), yazımda sözcükler son ekler alarak uzarlar ve tümce yapısı özne-nesne-yüklem sırasıyla oluşturulur. Kazakça örnek:
 
* jaz (yaz)
* jaz-uw (yazı)
* jaz-uw-şı (yazıcı/yazar)
* jaz-uw-şı-lar (yazıcılar)
* jaz-uw-şı-lar-ım (yazıcılarım)
* jaz-uw-şı-lar-ım-ız (yazıcılarımız)
* jaz-uw-şı-lar-ım-ız-da (yazıcılarımızda)
* jaz-uw-şı-lar-ım-ız-da-ğı (yazıcılarımızdaki)
* jaz-uw-şı-lar-ım-ız-da-ğı-lar (yazıcılarımızdakiler)
* jaz-uw-şı-lar-ım-ız-da-ğı-lar-dan (yazıcılarımızdakilerden)
 
=== Türk dilleri ve anlaşılabirlik ===
Türk dillerini konuşanların dörtte üçü en büyük üç Türk dilinden birini kullanır:
 
* '''[[Türkçe]]'''; yaklaşık 77 milyon ana dili olarak konuşanı vardır. [[Türkiye]], [[Balkanlar]], [[Batı Avrupa|Batı]] ve [[Orta Avrupa]]'daki ikinci dil olarak konuşanlar ile 83 milyonu bulur.
* [[Özbekçe]]; 28-30 milyon konuşucu: [[Özbekistan]], [[Afganistan|Kuzey Afganistan]], [[Tacikistan]] ve Batı [[Çin]].
* [[Azerice]]; 40-45 milyon konuşucu: [[Azerbaycan]] ve [[Azerbaycan (İran)|Güney Azerbaycan]], [[Gürcistan]], [[Rusya]], [[Türkiye]]. [[Doğu Slav]] ülkeleri, [[Irak]] ve [[Suriye]]
 
Bir milyondan fazla konuşucusu olan diğer Türk dilleri:
* '''[[Kazakça]]''' &nbsp; 16 milyon konuşucu: Kazakistan, Özbekistan, Çin Halk Cumhuriyeti, Rusya
* '''[[Uygurca]]''' &nbsp; 20-25 milyon konuşucu: Çin-Sincan
* '''[[Türkmence]]''' &nbsp; 8.5 milyon konuşucu: Türkmenistan, Kuzey İran
* '''[[Kırgızca]]''' &nbsp; 5,2 milyon konuşucu: Kırgizistan, Kazakistan, Doğu Türkistan
* '''[[Çuvaşça]]''' &nbsp; 2 milyon konuşucu: Rusyanın Avrupa kısmında
* '''[[Başkurtça]]''' &nbsp; 2,5 milyon konuşucu: Başkıristan
* '''[[Tatarca]]''' &nbsp; 8,8 milyon konuşucu: Merkez Rusya dan Batı Rusyaya kadar
* '''[[Kaşkayca]]''' &nbsp; 1,5 milyon konuşucu: İran'ın Fars ve İsfahan ve Huzistan illerinde
* '''[[Gagavuzca]]''' &nbsp; 350.000 konuşucu:Moldova [[Gagavuzya]] özerk yönetimi,Ukrayna,Romanya,Rusya
* '''[[Tuvaca]]''' &nbsp; 400.000 konuşucu: [[Tuva]] özerk Cumhuriyeti,Moğolistan [[Sengel]],Doğu Türkistan [[Altay]],Rusya
 
Sayılar 8/2007 tarihli kaynaklardan alınmıştır. %5 - %10 daha yüksek sayılar gösteren kaynaklar bulmak da mümkündür.
[[Dosya:Birbirlerini anlayabilen Türk gruplar.png|thumb|240px|Türk dillerini konuşanların sayısı birbirini anlayabilen dillerden oluşan gruplara ayrıldığında böyle bir paylaşım ortaya çıkmaktadır.]]
 
Neredeyse tüm Türk dillerinin [[sesbilim]], [[sözdizim bilimi|sözdizim]] ve [[şekil bilgisi]] aynıdır. Yalnızca [[Çuvaşça]], [[Halaçça]] ve [[Yakutça]] ile [[Dolganca]] gibi [[Sibirya dil grubu|Sibirya Türk dilleri]] bu noktalarda farklıdır. Bunun yanında komşu ülkelerin sınırlarında kaynaşmadan ileri gelen ve bazen dil gruplarının sınırlarını da aşan lehçeler bulunur.
 
Türk dillerini birbirlerini anlayabilen dillerden oluşan gruplara ayrılır. En büyük grup Türkçe, [[Azerice]] ve [[Türkmence]]'yi içine alan [[Oğuz grubu]]dur. Diğer gruplar, [[Uygur grubu|Uygur]], [[Kıpçak grubu|Kıpçak]], [[Ogur grubu|Ogur]], [[Sibirya grubu|Sibirya]] ve [[Argu grubu|Argu]] gruplarıdır. Aynı grubun içinde yer alan dillerin arasındaki fark bir lehçe farkı kadardır, ancak iki farklı gruba ait dilin arasında anlaşabilirliği zorlaştıran ya da imkânsız kılan gramer farkları vardır. Buna rağmen tüm dillerde neredeyse hep aynı kalan birçok sözcük vardır:
 
{|{{prettytable}}
|-bgcolor='#COFOFO'
![[Eski Türkçe]]
![[Türkçe]]
![[Azerice]]
![[Türkmence]]
![[Tatarca]]
![[Kazakça]]
![[Özbekçe]]
![[Uygurca]]
![[Tuvaca]]
![[Başkurtça]]
|-
| ana || ana || ana || ene || ana || ana || ona || ana ||ava || äsä
|-
| burun || burun || burun || burun || borın || murιn || burun || burun ||dumçuk || tanau (w=u)
|-
| qol || kol || qol || gol || qul || qol || qo‘l || qol||hol || qul
|-
| yol || yol || yol || ýol || yul || jol || yo‘l || yol||oruk || yul
|-
| semiz || semiz || semiz || semiz || simez || semiz || semiz || semiz||semis || himeź
|-
| topraq || toprak || torpaq || topraq || tufraq || topıraq || tuproq || tupraq||dovurak || tupraq
|-
| qan || kan || qan || gan || qan || qan || qon || qan ||han || qan
|-
| kül || kül || kül || kül || köl ||kül || kul || kül ||hül || köl
|-
| sub || su || su || suw || su || suw || suv || su ||sug || hıu (w=u)
|-
| aq || ak || ağ || ak || aq || aq || oq ||aq ||ak || aq
|-
| qara || kara || qara || gara || qara || qara || qora || qara ||kara || qara
|-
| qızıl || kızıl || qızıl || qyzyl || qızıl || qızıl || qizil || qizil ||kızıl || qıźıl
|-
| kök || gök || göy || gök || kük || kök || ko‘k || kök ||kök || kük
|}
 
(''Daha fazla örnek için buraya bakınız'': [[Türk dilleri#Türk yazı dilleri söz varlığı karşılaştırması|söz varlığı karşılaştırması]])
 
== Kullanılmış olan alfabeler ==
Satır 675 ⟶ 676:
 
{{Türk konuları}}
{{Altay Dilleri}}
{{Türk dilleri}}
 
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Türk_dilleri" sayfasından alınmıştır