Vikipedi

Ogur öbeği: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Gogolplex (mesaj | katkılar)
Devriyeler
7.710 değişiklik
Değişiklik özeti yok
k Superyetkin, Ogur öbeği sayfasını Lir Türkçesi sayfasına taşıdı: Geçmiş birleştirme
1. satır:
{{Dil bilgi kutusu
{{Birleş|Ogur öbeği}}
|Dilin adı= Oğur Türkçesi
{{Geçmiş birleştir|Ogur öbeği}}
|Kendi dilindeki adı=
'''Lir Türkçesi''' veya '''Batı Türkçesi''', '''Eski Batı Türkçesi''' Macar Türkologları, lehçeler tasnifi için z > r (=''rhotacisme'') ve ş > l (=''lambdaisme'') değişimlerini daha esaslı saydıklarından, Türk lehçelerini bu esasa göre ikiye ayırmışlar ve z-ş esaslı lehçeler grubuna “Doğu Türkçesi” (A. Zeki Velidi Togan’a göre: Şaz Türkçesi), r-l esaslı lehçelere de “Batı Türkçesi” (aynı müellife göre: Lir Türkçesi) demişlerdir.<ref name=Dilacar>[http://turkoloji.cu.edu.tr/ESKI%20TURK%20DILI/1953_7_Dilacar.pdf Agop Dilâçar, Batı Türkçesi, TDAY Belleten (1953), Türk Dil Kurumu Yayınları, s. 75, 78.]</ref> L-r paralelliğini çok basitçe anlatmak gerekirse Şaz Türkçesindeki ''kız'' kelimesi Lir Türkçesinde ''kır'' şeklindedir.▼
|ülkeler=[[Rusya]], [[Çuvaşistan]]
|aile rengi= Altay
|aile1= [[Türki diller]]
|resmi=
|kurum=
|alfabe=
|iso3= |sil=
}}
 
'''Ogur grubu''', '''Oğur grubu''', '''Ön Bulgar grubu''' ya da '''Lir Türkçesi''' [[Türki diller]] ailesinin bir koludur. Bu grubun günümüzde tek hayatta kalmış olan dili, yaklaşık iki milyon kişinin konuştuğu [[Çuvaşça]]dır. Gruba ait tarihi diller olan [[Hazarca]] ve [[Ön Bulgarca]] (Tuna Bulgarcası ile İtil bulgarcasına ayrılır) bugün ölü dillerdir.
 
▲'''Lir Türkçesi''' veya '''Batı Türkçesi'''Türkologlar, '''Eski Batı Türkçesi''' Macar Türkologları, lehçelerdilsel tasnifisınıflandırma için z > r (=''rhotacisme'') ve ş > l (=''lambdaisme'') değişimlerini daha esaslı saydıklarından, TürkTürki lehçelerinidilleri bu esasa göre ikiye ayırmışlar ve z-ş esaslı lehçeler grubuna “Doğu Türkçesi” (A.Oğuz Zeki Velidi Togan’a göre: Şaz Türkçesigrubu), r-l esaslı lehçelere de “Batı Türkçesi” (aynıOgur müellife göre: Lir Türkçesigrubu) demişlerdir.<ref name=Dilacar>[http://turkoloji.cu.edu.tr/ESKI%20TURK%20DILI/1953_7_Dilacar.pdf Agop Dilâçar, Batı Türkçesi, TDAY Belleten (1953), Türk Dil Kurumu Yayınları, s. 75, 78.]</ref> Bu L-rR paralelliğiniparalelliğine çokOğuz basitçe anlatmak gerekirse Şaz Türkçesindekigrubunda ''kız'' kelimesi LirOgur Türkçesindegrubundaki ''kır'' şeklindedirkelimesi örnek verilebilir.
 
== Yayılış ==
[[Dosya:Birbirlerini anlayabilen Türk gruplar.png|thumb|240px|Tüm Türk dilleri konuşanların sayısı birbirini anliyabilen dillerden oluşan grublara ayrıldığında böyle bir paylaşım ortaya çıkmaktadır]]
Bu kavrama göre adlandırılan BatıOğur Türkleri, merkezleri Orta Asya olan DoğuOğuz Türklerinden eski bir devirde ayrılarak batıya doğru göç etmişlerdir. BatıBirçok TürkleriniOğur umumiyetle Ogur (Çin. Ho-kut) adı altında toplanabilir; birçok Batı Türk boylarıboyu -ogur ile biten adlar taşımıştır. Bu ad r: z mutabakatına göre, DoğuOğuz Türklerine Türkleriniismini vasıflandıranveren OguzOğuz adının karşılığıdır.<ref name=Dilacar/>
 
== LehçeleriAlt ve vasıflarıgrupları ==
Oğur dillerinin başlıca alt kolları şunlardır:
Batı Türklerinin tarih boyunca toplanma ve dağılma merkezlerine göre, Batı Türkçesi şu altı gruba ayrılır:<ref name=Dilacar/>
* [[Hazarca]]
# Batı Sibirya'dan (Tarbagatay dağları, bugünkü Kobdo ile Semipalatinsk arasında) başlayarak Tuna havzasındaki yeni yurtlarına yerleşinceye kadar süren müddet zarfında Macarların diline girmiş olan Batı Türkçesi unsurları.
* [[Ön Bulgarca]]
# Kafkasya'daki Batı Türkçesi ve buna bağlı olarak Hazar Türkçesindeki Batı Türkçesi unsurları, yani Hazarca I.
* [[Çuvaşça]]
# Tuna Batı Türkçesi, yani [[Tuna Bulgarcası|Bulgar Türkçesi]] I.
* [[Hunca]]
# Eski Volga Türkçesi veya [[Volga Bulgarcası]], bunun devamı olan [[Çuvaşça]] ve Çuvaşçadan Fin-Ugor dillerine girmiş olan Batı Türkçesi unsurları.
# Samoyed dillerinde mahfuz olan Batı Türkçesi yadigârları. Hunlarda Batı Türkçesi yadigârlarına rastlanmamıştır. [[Hunca]] esas itibarıyla Doğu Türkçesindendir; mesela krş. Hun. “''Dengizik''” adı (< ''dengiz-tengiz'' = deniz, Batı Türk. ''tenger'').
 
Bu diller arasında varlığını koruyan tek dil [[Çuvaşça]]dır.
== Ayrıca bakınız ==▼
{| class="wikitable"
* [[Şaz Türkçesi]]▼
|'''Dil'''||'''Konuşanların sayısı'''||'''Konuşulan ülkeler''' (ve sayıları)
|-
|[[Çuvaşça]]||2 Milyon||[[Rusya]] ([[Çuvaşistan]] yklş. 1,8 Milyon), [[Kazakistan]] 22.000.
|-
|}
 
== KaynakçaSınıflandırma ==
'''Türkçe'''
* '''Ogurca''' ('''Ön Bulgarca''')
=== Ölü Diller ===
*[[Ön Bulgarca]]
*[[Hazarca]]
*[[Hunca]]
 
=== Günümüzde Konuşulan ===
[[Çuvaşça]]
 
==Kaynakça==
{{kaynakça}}
 
▲== Ayrıca bakınız ==
{{Türk dili tarihi}}
▲* [[ŞazOğuz Türkçesi]]
 
{{Türk dilleri/Grublar}}
 
[[Kategori:Türk dili tarihidilleri]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Ogur_öbeği" sayfasından alınmıştır