Mısır Krallığı: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
İç bağlantı sağladım -1952 Mısır Devrimi- |
Değişiklik özeti yok |
||
82. satır:
[[Dosya:CoA of Kingdom of Egypt.PNG|sol|thumb|200px|Kavalalı (Mehmet Ali) Hanedanı'nın arması]]
[[Mısır Sultanlığı]]'nın [[28 Şubat]] [[1922]]'de [[Birleşik Krallık]]'tan tek taraflı olarak bağımsızlığını ilan etmesinden sonra Ahmed Fuad Paşa, [[I. Fuad]] adıyla kral unvanını aldı. Kralın yürütme yetkilerini belirleyerek iki [[meclis]]li bir yasama organı oluşturan ve [[Mısır]]'ı bir [[meşruti monarşi]] durumuna getiren yeni anayasa [[Nisan]] [[1923]]'te yürürlüğe girdi. Ardından hazırlanan seçim yasasıyla erkeklerle sınırlı olmak üzere genel oy hakkı tanındı. Yasaya göre Temsilciler Meclisi'nin bütün üyeleri, Senato üyelerinin de yarısı doğrudan seçimle belirlenecekti. Aslında [[Mısır]]'da ne bağımsızlık ne de anayasal yönetim süreci tam anlamıyla oturmuş sayılabilirdi. Çünkü kutuplarını kral, Vafd Partisi ve [[Birleşik Krallık]]'ın oluşturduğu karmaşık siyasi mücadele bütün belirsizliğiyle
Halk desteği zayıf olan Kral Fuad, Vafd ve İngiltere arasındaki çekişmeden yararlanarak konumunu sağlamlaştırmak istiyordu. Halkın gerçek temsilcisi durumunda olan Vafd Partisi bir yandan İngiliz egemenliğine son verecek bir bağımsızlığı, bir yandan da kralın yetkilerini kısıtlayacak bir anayasal yönetimi savunuyordu. Ama önderleri arasında İngilizlerle ya da kralla uzlaşarak iktidarı ele geçirme eğilimi güçlüydü. Çeşitli
[[Ocak]] [[1924]]'teki ilk genel seçimi Vafd Partisi'nin kazanması üzerine [[Saad Zaglul]]'un kurduğu hükümet, İngilizlerle yapılan görüşmelerin sonuçsuz kalması ve kralla ortaya çıkan gerginlikler yüzünden ancak birkaç ay başta kalabildi. Vafd [[Mart]] [[1925]]'teki seçimden de en güçlü parti olarak çıktı; ama parlamento toplandıktan hemen sonra dağıtıldı. Ülke bir yılı aşkın bir süre kararnamelerle yönetildi. [[Mayıs]] [[1926]]'daki üçüncü seçimi gene Vafd Partisi'nin kazanmasına karşın, İngilizlerin baskısıyla hükümeti Liberal Anayasacı Adli Yeken kurdu. Kral ve parlamento arasındaki çekişmeler karşısında istifa eden Adli Yeken'in yerine gene aynı partiden Abdülhalik Servet başbakan oldu. İngilizlerle antlaşma taslağını meclisten geçiremeyen yeni hükümet çekilmek zorunda kaldı ([[Mart]] [[1928]]). Vafd'ın yeni önderi Mustafa Nahhas'ın başbakan olması üzerine, kral parlamentoyu dağıttı. [[Aralık]] [[1929]]'daki dördüncü seçimin ardından yeniden bu görevi üstlenen Nahhas'ın başlattığı antlaşma görüşmeleri [[Sudan]] sorunu nedeniyle kesintiye uğradı. Kralla da çatışmaya giren hükümet [[Haziran]] [[1930]]'da istifa etti. İsmail Sıdki'yi başbakanlığa atayan kral anayasayı yürürlükten kaldırarak kendi başına yeni bir anayasa ve seçim yasası çıkardı. Vafd'ın boykot ettiği [[Haziran]] [[1931]]'deki seçimden güçlü bir çoğunlukla çıkan İsmail Sıdki'nin kurduğu hükümet [[Eylül]] [[1933]]'e değin görevde kaldı.
94. satır:
Savaş sonrasında İngiliz birliklerinin çekilmesini ve [[Sudan]]'daki İngiliz denetiminin sona ermesini sağlamaya yönelik milliyetçi talepler, [[1936]] tarihli antlaşmanın gözden geçirilmesini gündeme getirdi. Konumu sarsılan Vafd'ın gerilemesiyle siyasi sahnede radikal güçler öne çıktı. [[1928]]'de kurulan [[Müslüman Kardeşler]] örgütü reformcu bir [[İslam]] hareketi olmaktan çıkarak militan bir kitle örgütüne dönüştü. [[Kahire]]'de kitle gösterileri ve şiddet eylemleri giderek sıklaştı. Mısır hükümetlerinin, büyük bir tepki odağı haline gelen antlaşmayı değiştirmek için İngilizlerle yürüttüğü görüşmeler, [[Sudan]] sorunu nedeniyle çıkmaza girdi. [[Mısır]]'ın [[Temmuz]] [[1947]]'de konuyu [[Birleşmiş Milletler]]'e götürmesi de kilitlenmeyi çözemedi.
Milliyetçi dalgayı etkileyen önemli bir öğe de Arap dünyasındaki genel sorunlara karşı artan ilgiydi. Geçmişte Mısır milliyetçiliği kendi yerel koşulları içinde
Vafd'ın [[Ocak]] [[1950]] seçimlerini kazanmasından sonra başbakan olan Nahhas, İngilizlerle bir uzlaşmaya varamayınca [[Ekim]] [[1951]]'de tek yanlı olarak savunma antlaşmasını ve [[Sudan]]'la ilgili antlaşmayı bozdu. İngiliz karşıtı gösterileri kanal bölgesindeki birliklere yönelik gerilla saldırıları izledi. İngilizlerin [[Ocak]] [[1952]]'de [[İsmailiye]]'de giriştiği askeri harekat [[Kahire]]'deki gösterileri daha da tırmandırdı. Art arda gelen hükümet değişiklikleri de ülkeyi tam bir siyasi bunalım içine soktu.
| |||