Ayar teorisi: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k Matematik sözdizimi hatası düzeltildi |
k düzen |
||
15. satır:
== Geçmişi ==
Bir gauge simetriye sahip ilk alan teorisi, 1864-65 yılında, [[Maxwell denklemleri|Maxwell]]'in formülasyonu olan [[elektrodinamik]]tir. ( "Elektromanyetik Alan Bir Dinamik Teorisi"). Bu simetrinin önemi erken formülasyonlarda fark edilememiştir. Benzer şekilde fark edilemeyen, [[David Hilbert|Hilbert]]'ın [[Albert Einstein|Einstein]]'ın alan denklemlerinden türettiiği genel koordinat dönüşümü altında eylem değişmezliğini varsaymıştı. Daha sonra [[Hermann Weyl]], [[genel görelilik]] ve [[elektromanyetizma]] birleştirmek amacıyla, ayar (ya da "Gauge") değişikliği altında genel görelilikte yerel simetri olabileceğini tahmin etti. [[Kuantum mekaniği]]nin gelişiminden sonra [[Hermann Weyl|Weyl]], [[Vladimir Fok|Vladimir Fock]] ve [[
1954 yılında, [[temel parçacık]] fiziğinde büyük bir karışıklığı bazı çözmek için çalışırken, [[Chen Ning Yang]] ve [[Robert Miles|Robert Mills]] birlikte [[atom]] çekirdeklerindeki nükleonları tutan [[güçlü etkileşim]]i anlamak için model olarak değişmeyen gauge teorileri tanıtıldı. (Ronald Shaw, [[Abdus Salam]] altında çalışan, bağımsız doktora tezi aynı kavramını tanıttı.) [[Elektromanyetizma]] göstergesi değişmezliği yaygınlaştırılması, onlar (non-değişmeli) SU (2) simetri grubunun eylem dayalı bir teori inşa etmek için [[proton]] ve [[nötron]]ların [[izospin]] duble üzerinde çalıştı. Bu, [[Kuantum elektrodinamiği|kuantum elektrodinamik]] spinör alanları [[:en:Circle group|U (1)]] grubunun hareketine benzerdir. [[Parçacık fiziği]]ndeki odak kuantize gauge teorilerini kullanarak oldu.
Bu fikir daha sonra kuantum alan teorisinin [[zayıf kuvvet]] uygulaması ve elektrozayıf teoride [[elektromanyetizma]] ile birleşmesine vesile oldu. Değişmez gauge teorileri [[asimptotik özgürlük]] olarak adlandırılan bir özellik ile yeniden fark edildiğinde gauge teorileri daha da çekici hale geldi. [
1970'li yıllarda, [[Michael Atiyah]] klasik Yang-Mills matematiksel denklemlerinin çözümlerinin çalışsmasına başladı. 1983 yılında, Atiyah'ın öğrencisi [[Simon Donaldson]] pürüzsüz 4-manifoldları türevlenebilir sınıflandırma ile homeomorfizma kadar onların sınıflandırmadan çok farklı olduğunu göstermek için bütün çalışmasını bunun üzerine inşa etti. [[Michael Freedman]] Öklid 4-boyutlu uzayda üzerinde [[
[[Fizik]]<nowiki/>teki gauge teorilerinin önemi [[elektromanyetizma]]nın [[Kuantum alan kuramı|kuantum alan teorisi]] açıklamak için birleşik bir çerçeve, [[Zayıf Kuvvet|zayıf kuvvet]] ve [[Güçlü etkileşim|güçlü kuvvet]] sağlayan matematiksel biçimcilik gibi muazzam başarılara örnek olmuştur. [[Standart Model]] olarak bilinen bu teori, doğanın [[Temel kuvvet|dört temel kuvvetten]] üçüne ilişkin deneysel tahminleri açıklar. [[Sicim kuramı|Sicim teorisi]] gibi modern teorilerin, yanı sıra [[genel görelilik]], teorilerinin içinde bir şekilde gauge teorileri vardır.<ref>Pickering, A. (1984). ''Constructing Quarks''. [[University of Chicago Press]]. [[International Standard Book Number|ISBN]] [[Özel:BookSources/0-226-66799-5|0-226-66799-5]].</ref>
79. satır:
Daha sofistike olan kuantum alan teorileri özellikle değişme olmayan gauge gruplarını içerenler başta olmak üzere gauge simetrisine [[:en:Perturbation theory (quantum mechanics)|karışıklık teorisi]] teknikleriyle yok ederler ve ve karşı terimler BRST nicelemesinde bilindiği gibi birbirlerini anormal bir şekilde iptal etmek için motive ederler. Bu endişeler bir anlamda son derece teknik olmakla birlikte, aynı zamanda yakından ölçümü, fiziksel bir durum bilgisine sınırları ve eksik belirtilen deneysel koşullar nedeniyle tam olarak anlaşılmamıştır. Matematiksel teknikler işlenebilir gauge teorilerini uygulamak için birçok alanda geliştirildi. Bunlara örnek [[:en:Low-dimensional topology|düşük boyutlu topoloji]] [[Katı hâl fiziği|katı hal fiziği]] ve [[kristalografi]]si verilebilir.
== Klasik Gauge
=== Klasik
Tarihsel olarak, Gauge simetrisinin ilk örneğinin keşfi klasik [[elektromanyetizma]]dır. [[Elektrostatik]]te, elektrik alan '''E''' ya da onun karşılığı [[Elektrik potansiyeli|elektrik potensiyel]] ''V'' . <math>V \rightarrow V+C</math> bu hariç, [[Elektriksel alan|elektrik alan]] ya da elektrik potensiyelden birnin bilinmesi muhtemelen diğerinin bulunmasını sağlar. elektrik alan uzayda bir noktadan diğerine potansiyel değişimlerle ilgilidir. [[Vektör hesabı]] açısından, elektrik alan potensiyelin negatif değişim derecesine eşittir.<math>\mathbf{E} = -\nabla V</math>. Elektrostatikten elektromanyetizmaya genellersek, elimizde ikinci bir vektor potensiyeli '''A''' ile
| |||