Geç Hititler: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Teacher0691 (mesaj | katkılar) düzeltme AWB ile |
Teacher0691 (mesaj | katkılar) düzeltme AWB ile |
||
69. satır:
Büyük [[Hitit Devleti]]’nin yıkılmasını izleyen yıllarda, Karkamış Devleti, Karkamış ve [[Arslantepe Höyüğü|Milid]]’i kapsamaktaydı. Ayrıca Samsat’ın kuzeyinde, Fırat’ın doğu yakasında yer alan Lidar Höyük’te Karkamış kralı Kuzi-Teşup’a ait mühür bulunmuştur. Yaklaşık olarak M.Ö. 1164’de Assur Devleti, Alzi ve Kutmuhi memleketlerine sokulan Muşkilerle (Muşku) savaşır. Daha sonraki yüzyıllarda Assurlular, Phrygia Devletini de '''Muşki''' olarak adlandıracaklardır. I. Aşşur-reş-işi (1132-1115), Ahlamu [[Arami]]lerine karşı seferler yapmış, onları yendiğini yazıtlarında belirtmesine rağmen gerçekte onların yarattığı tehlikeyi önleyememiş ve Asur Devleti üzerinde [[Arami]] baskısı gittikçe artmıştır. I. Tukulti-apil-Eşarra (1114-1076), zamanında Assur Devleti’nin askeri ve siyasi bakımdan güç kazanmıştır. Bu kral, [[Arslantepe Höyüğü|Milid]] şehri üzerine yürümüş ve şehri savaş yapmadan teslim almış ve haraca bağlamıştır. Ancak Assur Kralı geri çekilince, [[Arslantepe Höyüğü|Milid]] Devleti vergisini vermemiştir. Bunun üzerine yeni bir sefer düzenleyen I. Tukulti-apil-Eşarra, [[Arslantepe Höyüğü|Milid]] Kralı Allumari’yi teslim alır ve vergiye bağlar. I.Tukulti-apil-Eşarra, '''Büyük Hatti Kralı''' olarak adlandırdığı [[Karkamış (antik kent)|Karkamış]] Kralı II. İni-Teşup’tan da haraç alır. Bu adlandırma Karkamış’ın Geç-Hititler dönemindeki önemini belirtir. Aynı dönemde Kummuh’un başında bulunan Kili-Teşup esir edilmiştir. I. Tukulti-apil-Eşarra, 28 kez [[Fırat]]’ı aşarak [[Arami]]lerle savaşır. Kendisi bu savaşların başarılı olduğunu belirtse de, seferlerin hemen hemen her yıl yenilenmesi [[Arami]] tehlikesinin ortadan kalkmadığının bir kanıtıdır. I. Tukulti-apil-Eşarra, kuzeyde de Muşkilerle savaşır. Yazıtlarında Alzi ülkesinden güneye inen Muşkilerin 20 bin kişilik ordusunu yendiğini ve 5 Muşki Kralını esir aldığını belirtir.
Bundan sonra hızla zayıflayan Assur devletinin yeniden güçlenmeye başlaması II. Aşşur-dan (934-912) ve oğlu II. Adad-Nirari’nin (911-891) dönemlerinde gerçekleşmiştir. Bu yeni döneme '''Yeni Assur Dönemi''' adı verilmektedir. II. Adad-Nirari, [[Arami]] Bit-Bahiyani Devletini ele geçirir. Habur bölgesine seferler düzenler. Babil’i yenilgiye uğratan Assur orduları Dur-Kurigalzu ve Sippar’ı ele geçirir. 920’ye doğru Sam’al devleti [[Arami]]leşir. II.Tukulti-Ninurta (890-884) da Muşkilerle savaşır. Amedi’yi ([[Diyarbakır]]) başkent yapan [[Arami]] asıllı Bit-Zamani kabilesi üzerine sonuç alınamayan seferler düzenler. Savaşçı bir kral olan II. Aşşur-nasir-apli (883-859), MÖ 876-866 yılları arasında Amanos Dağlarına gelmiştir. Bu kral yıllıklarında, Amanos Dağlarına (Hamanu Dağı)çıkarak sedir, servi, ardıç ve çam kütüklerini kestirdiğinden ve bir stelini buraya diktiğinden sözeder. 870 yılına doğru [[Karkamış (antik kent)|Karkamış]] kralı Sangara, II. Aşşur-nasir-apli’ye vergi vererek, ülkesini istiladan korur. 866 yılında Kummuh Kralı Qatazilu ve Pattin Kralı Lubarna, Assur hükümdarı II. Aşşur-nasir-apli’ye [[vergi]] verirler. II. Aşşur-nasir-apli, genişleyen ülkesini Assur kentinden yönetemeyeceğini düşünerek daha kuzeyde Kalhu kentini başkent yapar. Kalhu’daki sarayının açılış törenine bir Karkamış elçisinin katılmış olması, [[Karkamış (antik kent)|Karkamış]] devletinin bağımsız olduğunun bir göstergesidir. Açılış törenine [[Arslantepe Höyüğü|Milid]]’den gelen elçiler de katılmıştır. II. Aşşur-nasir-apli 882, 879 ve 866 yıllarında [[Güneydoğu Anadolu Bölgesi|Güneydoğu Anadolu]] ve Yukarı Dicle bölgesine ilerler. Tuşhan’da (Üçtepe) bir eyalet merkezi kurulur. Bit-Zamani kabilesinin etkinliği azaltılır. Nairi krallarından vergi alır. Bit-Adini üzerine de 4 sefer düzenleyen II.Aşşur-nasir-apli, 877-867 yılları arasında [[Fırat]]’ın batısına geçerek, [[Akdeniz]] kıyılarına ulaşmış ve yazıtlarında silahlarını [[Akdeniz]] kıyılarında yıkamakla övünmüştür. Bu seferler sırasında [[Arslantepe Höyüğü|Milid]] memleketini([[Malatya]]) ele geçirmiştir. II. Aşşur-nasir-apli dönemindeki yazıtlarda Muşkiler üzerine yapılan seferlerden de sözedilmektedir.
Halefi III.Şulmanu-aşared (“III.Shalmaneser”, 858-824) ise 34 yıllık saltanatında en az 34 sefer gerçekleştirmiştir.
| |||