Robert Hooke: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
düzeltme AWB ile
düzeltme AWB ile
10. satır:
Hamilik, Yenileme ve Aydınlanma çağı süresince [[Oxford]]’da bir bilim tarihi kitabı olan, Robert Gunther’in Early Science in Oxford’u kitabının on dört cildinden beşini Hooke’a adamıştır.
 
Hooke, Hamilik zamanı boyunca, John Wilkins’in önderliğinde olduğu coşkulu Kralcıların sıkıca kenetlenmiş bir grubun üyesi olduğu, Wadham Koleji’nde eğitim gördü. Burada Thomas Willis ve Robert Boyle’nin asistanı olarak işe alındı. Boyle’nin gaz kanunu deneylerini kullandığı vakum pompalarını inşa etti. Bazı ilk Gregoryen teleskoplarını inşa etti ve Mars ve Jüpiter’in rotasyonlarını gözlemledi. 1665’de1665'te, Micrographia adlı kitabıyla bilimsel araştırmalar için mikroskop kullanımını canlandırdı. Hooke’un, fosiller üzerindeki mikroskobik gözlemlerine dayanarak, biyolojik gelişimin ilk savunucularından birisi olmuştu. Işığın dalga teorisinden çıkarım yaparak, ışık kırılma olayını araştırdı ve maddenin ısındığında genleştiğini ve havanın uzak mesafeler tarafından ayrılmış, küçük parçalardan oluştuğunu ilk iddia eden kişi oldu. Harita yapımı ve araştırma alanı çalışmalarına öncülük etti ve ilk modern kuşbakışı görünüşlü harita yapımına dâhil oldu. Londra’nın şebeke sistemi için düzenlediği plan, hali hazırda var olan yolların yeniden inşa edilmesi lehine reddedildi. Ayrıca Hooke, yerçekiminin ters kare yasasını izlediğini gösteren deneysel bir kanıta çok yaklaştı ve böyle bir ilişkinin gezegenlerin hareketlerini yönettiği, daha sonradan Isaac Newton tarafından geliştirilecek bir fikir, varsayımında bulundu. Hooke’un bilimsel işlerinin çoğu Kraliyet Derneği deneylerinin sorumlusu olduğu zamanlarda onun yeteneğiyle yapıldı.
 
==Yaşamı ve Çalışmaları==
Hooke’un önceki hayatı hakkında bilinen çoğu şey, 1696’da başladığı ve asla bitiremediği bir otobiyografiden gelmektedir. Richard Waller’ın 1705’de1705'te yayınladığı The Posthumous Works of Robert Hooke adlı kitabın girişinde bundan bahsediliyor. Waller’ın işi, John Ward’ın Lives of the Gresham Professors’ü ve John Aubrey’in Brief Lives’ı ele alarak, Hooke’un çağdaş biyografisini gösteren başlıca yakınlığı oluşturmaktı ve hücreyi ilk o bulmuştur .
[[Dosya:Hooke-microscope.png|thumb|sağ|Hooke’un Mikroskobu]]
===Önceki Yaşamı===
Babası John Hooke, annesi Cecily Gyles olan Robert Hooke, 1635’de1635'te Wight adası üzerindeki Freshwater’da doğdu. Robert, ikisi kız ikisi erkek olan ailenin son erkek çocuğuydu ve en genç kardeşi ile arasında yedi yaş fark vardı. Babası, Freshwater kilisesindeki bütün azizlerin papazı olan, bir İngiltere kilisesinde rahipti ve ayrıca Robert’in iki amcası da papazdı. Robert Hooke’dan da eğitiminde başarılı olup kiliseye katılması bekleniyordu. John Hooke ayrıca yerel bir okulun sorumlusuydu. Böylelikle Robert’i eğitebildi ama oğlunun sağlık yönünden narin olmasından dolayı eğitiminin bir bölümünü evde verdi. John, Wight adasına kaçtığında, Kral taraftarıydı ve Charles I’e olan saygısını sunmak için giden bir grubun üyesiydi. Robert sadık bir monarşist olarak büyüdü.
 
Robert Hooke, gençken hayatı boyunca çeşitli şekillerde sürdüreceği ilgi alanları olan gözlem, mekanik işler ve çizim’e hayran kalmıştı. Pirinçten yapılma bir saati dağıttı ve denilenlere göre yeterince iyi çalışan tahtadan bir kopyasını yaptı. Kömür, tebeşir ve demirden kendi malzemelerini yaparak çizmeyi öğrendi.
25. satır:
===Oxford===
[[Dosya:Robert Boyle 0001.jpg|thumb|Robert Boyle]]
1653’te Hooke (organ müzik aleti üzerinde yirmi derslik bir kurs alan) Oxford Christ Kilisesinde yer alan bir koro şarkıcılığını garanti altına aldı. Hooke’un büyük bir hayranlık büyüttüğü Thomas Willis tarafından kimyasal madde yardımcısı olarak işe alındı. Hooke orada, doğa filozofu olan Robert Boyle ile tanıştı ve 1655’den1655'ten 1662’ye kadar Boyle’nin “machina Boylena” sını veya hava pompasını inşa ederek, çalıştırarak ve göstererek, onun asistanı olarak çalışmayı elde etti. 1662 veya 1663’e kadar Beşeri Bilimler Yüksek Lisansı almadı. 1659’da, Hooke Wilkins’e bazı havadan daha ağır bir uçuş metodunun elementlerini tanımladı ama sonucunda insan kasının görevlendirmek için yetersiz olduğu kanıtına vardı.
 
Hooke Oxford’daki günlerini bileme olan hayat boyu tutkusuna bir yatırım olarak nitelendirdi ve orada edindiği arkadaşları kariyeri boyunca kendisine olağanüstü bir önem teşkil ediyordu, özellikle Christopher Wren. Wadham, Hooke üzerinde çok büyük bir etkiye sahip olan, John Wilkins’in rehberliği altındaydı. Wilkins de bir Kraliyetçi ve ciddi bir şekilde çalkantı ve zaman belirsizliğinin bilincinde biri idi. Hamilik tarafından bir tehdit olarak algılanan bilimsel çalışmayı muhafaza etmek için acil koruma hissi vardı. 1658’de yapılan ve 1660’da yayınlanan Boyle’nin deneyleri dışında, birkaç kayıt hayatta olmasına rağmen, Wilkins’in çalışmalarındaki “felsefi toplantılar” önemliydi. Bu grup Kraliyet Derneği’nin çekirdeğini oluşturmaya devam ediyordu. Hooke’un “herhangi büyük bir işi yerine getirmek için berbat” diye düşündüğü Ralph Greatorex’in pompasını ele alarak, Boyle’nin deneyleri için yeni bir hava pompası geliştirdi.
33. satır:
Kraliyet Derneği 1660 yılında kuruldu ve Nisan 1661’de dernek zayıf cam borularındaki su yükselmesi üzerinde bir kısa yol müzakeresi yaptı, Hooke bunun borunun iç çapıyla alakalı olduğunu rapor etti (kılcal aksiyon olarak adlandırılan şey yüzünden). Bu olgunun açıklaması Mikrografi Gözlemleri 6.sorun’da yayınlandı. Hooke ayrıca bu gözlemde, “yerçekiminin akışkanlığı”’nın doğasını keşfetti. 5 Kasım 1661’de, Robert Moray adlı bir beyefendi, derneğe deney yetkisi veren bir müdürün atanmasını önerdi ve oybirliği ile bu atama Hooke’a verildi. Derneğe hizmet vermesi için salan Dr. Boyle’nin, teşekkürleriyle birlikte ataması 12 Kasım’da yapıldı.
 
1664’de, John Cutler adında bir beyefendi, derneğe Makine Dersi’nin kurulumu için 50 £ değerinde yıllık bir bağış bağladı ve, dernek arkadaşları bu göreve Hooke’u atadılar. 27 Haziran 1664’de, Hooke ofise onaylatıldı ve 11 Ocak 1665’de1665'te, bıçakçıların yıllık gelirine £30 ek gelirli bir yaşam için Ofis Müdürü olarak adlandırıldı.
 
Kraliyet Derneği’nde Hooke’un rolü onun kendi metotlarından olan deneylerini ve üyelerin önerilerini göstermekti. Önceki dönemlerinin arasında, gösteriler havanın doğası hakkındaki, kapsamlı sıcak hava ile kapatılan cam kabarcıklarının bölünmesi ve Pabulum geçmişi ve flammae ‘nin tek ve aynı olduğunu gösteren tartışmalardı. Hooke, havanın içeri pompalanması ve akciğerlerden çıkarılması şartı ile göğüs kafesi açık olmasına rağmen bir köpeğin hayatta tutulabileceğini gösterdi ve toplardamar ve atardamar kanının farklılığını not etti. Ayrıca yerçekimi konusunda, objelerin düşmesi hakkında, vücudun ağırlığı hakkında, farklı yüksekliklerde barometrik basıncın ölçülmesi hakkında ve sarkacın 200 ft uzunluğa ulaşması hakkında deneyler vardı.
58. satır:
Hooke’un kişiliğinin hoş olmayan tarafları hakkında çok fazla şey yazıldı. Hooke’un ilk biyografi yazarı tarafından yapılan yorumla başlarsak, Richard Waller, Hooke’un bizzat kendisinin “aşağılık bir herif, efkârlı, güvensiz ve kıskanç” olduğunu söylüyor. Waller’ın yorumları neredeyse iki yüz yıl diğer yazarları etkiledi. Hooke’un bir resmi huysuz, bencil, anti-sosyal aksi birisi olarak çoğu eski kitaplarda hâkimiyet kuruyor. Örneğin, Arthur Berry “Hooke, zamanın en iyi bilimsel keşiflerinin değeri olduğunu iddia etti.”’ini söyledi. Sullivan, “Hooke, kesinlikle ahlaksız birisi.” olduğunu ve “Newton ile olan ilişkisinde rahatsız edici endişeli bir kibirliliğe” sahip olduğunu yazdı. Manuel, Hooke’u, “küçümseyici bir mizaç” ve “sert dile” sahip birisi olarak tanımladı. Andrade olumlu yaklaştı ama yine de Hooke’u tanımlama da “zor”, “şüpheli”, ve “asabi” gibi sıfatlar kullandı.
 
1935’de1935'te Hooke’un günlüğünün yayınlanması, özellikle Espinasse’nın dikkatli bir şekilde detayına indiği adamın diğer tarafları açıklığa kavuşturuldu. Espinasse, “Hooke’un suratsız ve kıskanç keşiş olarak karalayan resimlerin kesinlikle yanlış.” olduğunu yazdı. Hooke, saatçi olan Thomas Tompion ve çalgı aleti tamircisi olan Christopher Cocks gibi tanınmış esnaflarla etkileşim içindeydi. Hooke, çoğu ilgilerini paylaştığı Christopher Wren ile sıklıkla buluşurdu ve John Aubrey ile biten bir arkadaşlığı vardı. Ayrıca, Hooke’un günlüğü, sık sık kahve evlerinde, meyhanede ve Robert Boyle ile birlikte akşam yemeklerindeki buluşmalarıyla ilgiliydi. Lab yardımcısı olan Harry Hunt ile birlikte çoğu gün çay içerdi. Ailesi içersinde, Hooke, bir yeğenini ve bir kuzenini evine alarak, onlara matematik dersi verirdi.
 
Robert Hooke hayatının büyük bir kısmını Wight adasında, Oxford’da ve Londra’da geçirdi. Hiç evlenmedi ama günlüğü gösteriyor ki bazı ilişkileri vardı. 3 Mart 1703’te, Hooke, Gresham kolejindeki odasında bulunan, birikmiş büyük bir miktar parasıyla, Londra’da hayatını kaybetti. Helen Bishopsgate sokağındaki kiliseye gömüldü ama mezarının kesin yeri bilinmiyor.
71. satır:
8 Temmuz 1680’de, Hooke cam tabakların titreşim modu ile ilişkili düğümlü modellerini gözlemledi. Un ile kaplı bir cam tabağın köşelerine bir yay çevirdi ve düğümlü modellerin oluşumunu gördü. Akustik biliminde, Hooke, Kraliyet Derneği’ne, Müzik tonlarının belirli boyutlarda kesilen çarkların dönmesiyle oluşturulduğunu gösterdi.
===Yerçekimi===
Çoğu yenilikleri çekimi iletmek için çevre aracı olarak aether teorisine veya ayrılmış gökcisimleri arasındaki itemeye bağlıyken, Hooke yerçekiminin çekim ilkesine 1665’de1665'te Micrographia adlı kitabında itiraz etti. Hooke’un 1666 yılında Kraliyet Derneği’nde yerçekimi üzerine olan dersi iki ilke daha kattı. Bunlar; bütün cisimler bazı güçler tarafından yönü değiştirilene kadar düz bir çizgi üzerinde hareket eder ve çekim gücü yakın cisimlerde daha güçlüdür. Dugal Stewart, Elements of the Philosophy of the Human Mind adlı kitabında, dünyanın sistemi hakkında Hooke’un kendi sözlerinden alıntı yapmıştı.
 
1666 yılında bir sohbette Hooke “Açıklayacağım.” demiştir ve devam eder “Herhangi birinden çok farklı dünyanın sistemi kabul edilmiştir. Dünya şu pozisyonlarda bulundu. 1- Gök cisimler sadece kendilerinin uygun merkeze olan parçalarının yerçekimine sahip değil, ayrıca faaliyet alanı içerisinde karşılıklı olarak birbirlerini çekerler. 2- Basit bir harekete sahip olan tüm cisimler, dışarıdan etkileyecek olan bir daire, elips veya diğer eğriler olarak nitelendireceğimiz gücün, onun yönünü değiştirmediği sürece, düz bir çizgide hareket etmeye devam edecektir. 3- Cisimler birbirine yaklaştıkça, bu çekim kat kat fazlalaşır. Mesafenin artışı ile bu güçlerin azalmasına sebep olan orantıyı, kabul ediyorum henüz keşfedemedim…”
96. satır:
====Çapa Maşası====
[[Dosya:Anchor Escapement.png|thumb|sağ|Horoloji]]
1655’de1655'te Hooke’un otobiyografik notlarına göre, Hooke, John Ward’ın iyi niyeti sayesinde astronomiyi kendisi öğrenmeye başladı. 1657 – 1658’de Hooke kendini sarkacın gelişimine adadı. Giovanni Riccioli’nin çalışmalarından yararlanarak ve yerçekimi ve zaman tutma mekaniğini çalışmaya devam ederek, sarkaç mekanizmaları üzerinde geliştirmeler yapmaya başladı.
 
1717’de Paris’te yazan Henry Sully çapa maşasını, Londra’da Gresham kolejinde önceki zamanların geometri profesörü olan Dr. Hooke’un hayran duyulan icadının mucidi olarak tanımlamıştır. Ayrıca William Derham’da bunu Hooke’a atfediyor.
====Saat Yay Kovanı====
Hooke boylam çizgisini belirlemenin bir yolunu düşündüğünü kaydetti (sonra navigasyon için ciddi bir problem) ve Boyle ve diğerlerinin yardımıyla, Hooke bunun patentini almaya yeltendi. Bu süreç içerisinde, Hooke kendinin düzenlemiş olduğu, denge miline bağladığı spiral yay ile oluşturulmuş bir cep saati tanıttı. Hooke’un en büyük hatası bu fikrin sömürülmemesi için yeteri kadar kazançlı anlaşma koşullarını güvence altına almamasıdır. Sonuç olarak bu fikir rafa kaldırıldı ve Hooke’un bundan sonraki icatların da daha fazla kıskanç olmasına sebep oldu. Ward, Aubrey, Waller ve diğerlerinin yaptığı gibi, uygun güveni belirtmek için gerçek delilleri var, misal, Şubat 1675’de1675'te Journal de Scavans’de kendi yaptığı işini yayınlayan Chiristiaan Huygens’dan 15 yıl önce, Hooke denge yayını bağımsız olarak geliştirmişti.
[[Dosya:Christiaan Huygens-painting.jpeg|thumb|Christiaan Huygens]]
===Mikroskopi===
113. satır:
Charles Lyell Pirinciples of Geology (Jeolojinin İlkeleri) kitabında şunları yazmıştır:
 
Robert Hooke öldükten sonra gerçekleştirilen çalışmalar 1705’de1705'te ortaya çıktı. Doğanın organik ve inorganik krallığındaki önceki değişimlerin sebebine gelince, onun bilimsel incelemesi o çağın en iyi felsefi ürünüdür. Bir ıvır zıvır. Çürük bir kabuk görünebilir bazılarına ama, doğanın bu anıtları madeni para veya madalyalardan daha gerçek olan antik çağın sembolleridir. Çünkü kitaplar, el yazımları ve yazıtlar gibi bunlardan en iyileri taklit edilebilir veya sanat ve tasarımla yapılabilir.
===Astronomi===
[[Dosya:Saturn Robert Hooke 1666.jpg|thumb|sol|Satürn çizimi.]]
121. satır:
Hooke’un astronomideki faaliyetleri yıldız mesafesi çalışmalarından da öteye uzandı. Hooke’un Micrographia adlı kitabı, ay’ın kraterleri kadar Pleiades yıldızı hakkında da birçok örnek içeriyor. Hooke, böyle kraterlerin nasıl oluştuğunu anlamak için deneyler yaptı. Ayrıca Satürn’ün halkalarını ilk gözlemleyicilerindendi ve çift-yıldız sistemlerini ilk gözlemleyendi.
===Hafıza===
Katkısının az olduğu bilinen, ancak türünün ilk örneğinden biri, Hooke’un insan hafızası üzerindeki bilimsel modeldir. Hooke, Kraliyet Derneği’nde 1682’deki bir dersinde, insan hafızasının, bundan önceki başlıca felsefik modellerle biraz benzerlik taşıyan, mekanik bir model olduğu ileri sürdü. Şifreleme, hafıza kapasitesi, yineleme, geri alma, unutma ve bileşenlerine değindiği modeldi. Richard Semon’un 1919/1923 yılında yapmış olduğu çalışmayla aynı benzerlikleri paylaşan, yaklaşık olarak iki yüz yıl gözden kaçırılan bu çalışma fiziksel ve beyinin içerisine yerleştirilmiş hafızaydı. Modeldeki en ilginç nokta, (1) uyarıya imkan tanıyor ve baştan aşağı şifreleme üzerinde etkiye sahipti; (2) benzerlik ve ipucuna bağlı geri alma için rezonans kullanıyor; (3) yeni hafızaları açıklıyor; (4) tekrarlama ve hazırlamayı dikkate alan tek bir sistem sunuyor, ve (5) unutmanın kuvvet yasası açık bir şekilde modelin varsayımından elde edilebilir. Bu ders 1705’de1705'te ölümünden sonra yayınlandı çünkü hafıza modeli, nadiren ışığın doğası üzerinde bir dizi çalışmaların içine yerleştiriliyordu. Baskılar küçük partiler şeklinde bir Newtonian bilim çağında yapıldığı ve yayınlanana kadar zamanın dışında olduğu için bu çalışmanın az eleştiri aldığı tahmininde bulunuyordu. Bu başarının devamını engelleyen, dikkat, kodlama ve geri alma süreciyle alakalı bazı seviyede Hooke’un yardım istediği modern hafıza psikologlarının manevi ruhlarının itirazıydı.
==Mimari==
[[Dosya:MK WillenChurch01.JPG|thumb|sağ|Willen, Milton Keynes’daki St Mary Magdalene Kilisesi.]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Robert_Hooke" sayfasından alınmıştır