Haşhaşîler: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k Kategori:Büyük Selçuklu Devleti kaldırıldı; Kategori:Büyük Selçuklu İmparatorluğu eklendi (HotCat) |
düzeltme AWB ile |
||
34. satır:
[[Faik Bulut]], [[Marco Polo]]'nun yazdıklarının İtalya'da hapishanedeyken gemicilerden işittiği efsanelerden ibaret olduğunu vurgulamaktadır.<ref>'''Not:''' [[Elemût Kalesi]] 1256 yılında [[Moğollar]] tarafından zapt edildiğinde 15 Eylül 1254 tarihinde doğan [[Marco Polo]] henüz iki yaşındaydı.</ref>
Bu görüşü destekler şekilde Orta Çağ [[İslam Tarihi]] konusunda [[Dünya]]'nın önemli üniversitelerinde görev yapan uzman tarihçiler erken dönemlerde ortaya çıkan, geniş bir alana yayılmış olan ve bazı tarihi roman yazarlarının eserlerini süsleyen bu sıra dışı cennet bahçeleri hikâyesinin neredeyse tamamen gerçek dışı olduğunu belirtmektedir. Çünkü tarikatın faaliyet gösterdiği dönemde yaşamış olan hem [[İsmaili]] hem de [[Sünnilik|Sünni]] tarihçilerin ([[Alâeddin Atâ Melik Cüveynî]], [[Reşidüddin Hamedani|Reşidüddin]] gibi) eserlerinde böyle bir söyleme rastlanmamaktadır. Ayrıca Haşhaşi ismi tarihi belgelerde sadece Suriye İsmailileri'ni nitelemek amacıyla kullanılan yerel bir addır. İran İsmailileri için hiçbir belgede bu isim kullanılmamaktadır. Tarihçilere göre bu isim tarikat üyelerinin eylemlerine bir açıklama getirme çabası yerine alaycı bir yaklaşımla onların garip inanışlarını ve abartılı tavırlarını küçümsemeye yönelik bir ifadedir. Bunun yanında "dağın şeyhi" tabiri de Suriye'ye özgüdür. İran İsmailileri'nin lideri için tarihi belgelerde böyle bir isimlendirmeye rastlanmamaktadır.<ref name="Hasan">[[Bernard Lewis|Lewis, Bernard]], Alamut Kalesi ve Hasan El Sabbah, Nokta Yayınları.</ref>
== İnanç ve ideolojik yapı ==
40. satır:
İslam'daki ilk kırılma peygamber Muhammed'in vefatından sonra gerçekleşmiştir. Muhammed'den sonra dinî ve siyasî liderin kim olacağı hakkındaki tartışmalar ve gerilimler Şiilik ve Sünni mezheplerini ortaya çıkarmıştır. Başlarda Sünnilik, Arap aristokrasisi temelli iktidarın, Şiilik ise Arap olmayan muhalif Müslüman kesimin temsilcisi olmuştur. Şiilik, Arap olmayan milletlerin eski dinlerinden daha çok etkilenmiştir. Şii mezhebi 765 yılında altıncı imam [[Cafer es-Sadık]]'ın ölümü sonrası yeni imamın belirlenmesinde iki kola ayrılmıştır. Ana akım Şii gruplar [[Cafer es-Sadık|Cafer]]'in küçük oğlu [[Musa Kazım]]'ı yedinci imam olarak tanımışlardır. Bu grup günümüzün [[On İki İmam]]cılık koludur. Uç gruplar ise [[Câʿfer-i Sâdık]]'in büyük oğlu [[İsmâil bin Câ'fer el-Mûbarek]]'i yedinci imam olarak tanımış ve [[İsmâililer]] olarak adlandırılmışlardır. İsmaililik, [[Yeni Platonculuk]] felsefeden etkilenen, [[ezoterik]] bir mezheptir. Öğreti açısından İslam'daki en zengin, sistematik ve felsefî mezhep olarak görülür.
Tarikat, [[İsmaililik]] mezhebini temel alan [[Fatımi Devleti]]'nde dinsel bir hizipleşme sonucu ortaya çıkmıştır. Ortaya çıkan iki koldan biri olan [[Nizarilik|Nizariliğin]] temsilcisi olan Haşhaşiler önce İran sonra da Suriye'ye yayılmıştır. Kuşatılması ve ele geçirilmesi güç kaleler temelinde örgütlenmiş olan Haşhaşiler önemli kişilere yönelik suikastlere dayanan etkili bir askerî strateji geliştirerek Orta Çağ İslam dünyasında çok önemli ve farklı bir güç olarak ortaya çıkmıştır. Haşhaşiler ideolojik açıdan dönemin [[Sünnilik|Sünni]] siyasî ve dinî çevrelerini, özellikle de [[Abbasi Devleti]] ve onun koruyucusu olan [[Büyük Selçuklu İmparatorluğu|Büyük Selçuklu Devleti]]'ni düşman kabul etmiştir. Bununla birlikte Haşhaşiler'in [[Haçlı devletleri]]ni ve [[Moğol İmparatorluğu]]'nu hedef alan bazı saldırıları da olmuştur.<ref>Peter Willey, [[Alamut Kalesi]], Haşhaşiler, [[Hasan Sabbah]] ve Fedaileri, Nokta Yayınları.</ref>
[[İsmaililer]] ilk büyük başarılarını Fatımiler adlı Kuzey Afrika, Sicilya, Hicaz, Mısır'ı kontrol altında tutan bir devlet kurarak kazanmışlardır. Burada Kahire adlı yeni bir şehir kuran İsmaililer [[El-Ezher Üniversitesi|El-Ezher Medresesi]]'ni kurup burayı dinî öğretilerinin ve misyonerlik faaliyetlerinin merkezi haline getirmişlerdir. Fatımiler'in Sekizinci halifesi [[Mûstensir (Fatımi)|Mûstensir]]'in ölümünden sonra [[Fâtımîler Hâlifeliği]]'nin veziri ve [[Mûstensir (Fatımi)|Mûstensir]]'in küçük oğlu [[Mustali (Fatımi)|Ahmed el-Mustâ‘lî]]'nin eniştesi olan [[El-Efdâl Şehinşâh]], doğal olarak halife olması gereken [[Mûstensir (Fatımi)|Mûstensir]]'in büyük oğlu [[Nizar (Fatımi)|Nizâr el-Mustafâ]]'nın yerine küçük oğul [[Mustali (Fatımi)|Mustâ‘lî]]'yi ''"Dokuzuncu Fâtımî Hâlifesi"'' olarak ilân edince [[İsmâililer]] iki ayrı kola ayrılmış oldular. [[Fatımiler]]i yöneten askeri diktatörlük halifenin küçük oğlu [[Mustali (Fatımi)|Mustali]]'yi, Doğu İsmailileri ve Fatımiler'deki dinî hiyerarşi ise halifenin büyük oğlu [[Nizar (Fatımi)|Nizar]]'ı halife olarak tanımışlardır.
| |||