Bizans imparatorları listesi: Revizyonlar arasındaki fark

İmparator [[Herakleios]] (610-641) orduda kullanılan dilin Latince yerine eski Yunanca olmasına karar vermiş ve İmparatorluğun yöresel idare birimlerini [[thema]]lar halinde sokmaya başlamıştır. Doğu Roma İmparatorluğunda eski Yunanca yüzyıllardır hakim konuşma dili olmasıyla beraber, bu değişiklik, resmi olarak Bizans İmparatorluğu'nun Latince dilini ve alışılagelmiş Roma devleti gelenek ve göreneklerini bir tarafa bırakması anlamına gelmiştir. Gerçekten M.S. 800'den sonra batı Avrupa'da [[Papalık]] ve Frankların hükümdarlığı olan [[Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu]] Konstantinopolis'ta bulunan bir Roma İmparatorluğu'nun otoritesini kısmen bu nedenle reddetmeye başlamışlardır.

 

:[[İmparator]]+[[Sezar]]+taht ismi+[[Caesar Divi Filius Augustus|Augustus]]

olarak ifade edilmekte idi. ''Herakleios''tan sonra resmi isim eski Yunanca

|align=center| [[Dosya:Arcadius.jpg|100px]] ||align=center| '''[[Arcadius]]''' <br /> ('' Flavius <br />Arcadius '')||align="center"|'''''I. Theodosius''''un oğlu '' ||align="center"| 377/378 ||align="center"|17 Ocak [[395]]<br />'' '''I. Theodosius''' ölümü üzerine '' ||align="center" colspan=2|1 Mayıs [[408]] ||align="left"|*Karısı [[Aelia Eudoksia]] ile yüksek devlet memurlarının elinde kukla olan zayıf bir İmparatordur.<br />*Batı İmparatoru olan [[Honorius]]un erkek kardeşidir.

|- valign="top"

|- valign="top"

|align=center| [[Dosya:Pulcheria.JPG|100px]] ||align=center|'''[[Pulcheria]]''' <br /> (''Aelia Pulcheria'')||align="center"|'' '''Arcadius''''un kızı; '''II. Theodosius''''un kız kardeşi '' ||align="center"| 19 Ocak [[399]] ||align="center"|28 Temmuz [[450]]<br />'' '''II. Theodosius''''un ölümü üzerine '' ||align="center" colspan=2|Temmuz 453 ||align="left"|*Babası '''Arcadius'''un ölümü üzerine '''Pulcheria''' çok büyük siyasi güç kazanmıştır. Barbar asıllı olan [[Aspar]]in Doğu İmparatorluğu "Askerlerin Komutanı" olarak atanmasından sorumludur; ''Aspar'' bu güçlü görevini sadece kendi menfaatleri için kullanmıştır.<br />*Çok koyu bir Hristiyan inancı olduğu için kardeşini Hristiyan değerlere göre İmparatorluk yapmaya zorlamıştır.<br />*441'de saraydan zorla ayrılması gerekince bir manastıra çekilip rahibe olmuştur.<br />*Ancak kardeşinin ölümü üzerine tekrar saraya dönüp siyasi gücü eline geçirmiştir.<br />*Sonra '''Marcianus''' ile evlenmiştir ve bir çift olarak 453'e kadar Doğu İmparatorluğu'nu idare etmişlerdir.<br />*Ölümünden sonra Doğu Hristiyan Ortodoks Kilisesi tarafından Azize olduğu ilan edilmiştir.

! width="25%" | Notlar

|- valign="top"

|- valign="top"

|align=center| [[Dosya:Leo (474)-coin.jpg|100px]] ||align=center| '''[[II. Leo (imparator)|II. Leo]]''' <br /> ('' Flavius Leo '')||align="center"|'' '''I. Leo'''{{'}}nun torunu '' ||align="center"| 467 ||align="center"|18 Ocak [[474]]<br />'' Dedesi '''I. Leo'''{{'}}nun yerini almıştır. '' ||align="center" colspan=2| 17 Kasım [[474]] <br />'' Bilinmeyen bir hastalıktan ölmüştür. Zehirlendiği de söylenmiştir. '' ||*Babası '''Zeno''', annesi ('''I. Leo''''nun kızı olan) Ariadne idi. Büyükbabasının ölümü üzerine İmparatorluk tahtına çıkmıştır.<br />* Söylentilere göre annesi tarafından zehirlenerek babası olan '''Zeno'''{{'}}nun tahta çıkması sağlanmıştır.

|align="center"| [[Dosya:Constantine IV.jpeg|100px]] ||align="center"| '''[[IV. Konstantinos]]''' <br /> (Κωνσταντίνος, ''Kōnstantinos'') '''Konstantin''' <br /> (''Konstantinos'') ||align="center"| '' '''II. Konstans'''in oğlu '' ||align="center"| 652 ||align="center"| 15 Eylul [[668]] <br />'' '''II.Constans''' 'ın katilinden sonra tahta geçmiştir.'' ||align="center" colspan=2| Eylul 685<br />''Dizanteriden ölmüştür.'' ||align="left"|*Babasının katilini takiben İmparator olmuş ve hemen hiçbir hakkı olmadan imparatorluk iddia eden '''Mizizios'''{{'}}un Sicilya'da çıkarttığı isyanı bastırması gerekmiştir.<br />*İmparatorluk döneminde, 672 ve 678'de, Konstantinopolis iki defa Arap donanmalarının hücumuna uğramıştır ve bu düşman donanmaları '''Rum Ateşi''' kullanılarak geri püskütülmüşlerdir. <br />*Ancak, Symrna (şimdiki İzmir) ve Cyzicus (şimdiki Erdek yakını) gibi, bazı sahil şehirleri Arapların işgaline uğramışlardır.<br />*Bu durumdan faydalanan Bulgarlar Meosia'da bir devlet kurmayı başarmışlar ve '''IV. Konstantinos''' bu yeni devlete haraç vermeye başlamak zorunda kalmıştır.<br />*İmparatorluk döneminde toplanan '''[[Üçüncü Konstantinopolis Konsili|Altıncı Ekümenik Konsil''' kararları ile Hristiyan kilise hierarşisi resmen '''monetelitizm''' (İsa'nin tek iradesi olması inancı) doktirini kınamış ve yasaklamıştır .

|- valign="top"

|- valign="top"

|align="center"| [[Dosya:Solidus-Leontinus-sb1330.jpg|100px]] ||align="center"| '''[[Leontios]]'''||align="center"| ''Düzmece İmparator'' ||align="center"| ''Bilinmiyor.'' ||align="center"| 695||align="center"| 698<br /> ''Bir askerî isyanla tahttan indirilmiştir.'' ||align="center"| 705||align="left"|*[[İsauriya]] asıllı ve [[strategos]] rütbesinde bir idareci. Heladik Theması'nın ordusunu '''II. Justinianos'''{{'}}ı tahtından indirmek için kullanmıştır. <br />*[[Kartaca]] şehrini Emevi halifesi [[Abdülmelik]]'e terk etmiştir.<br />*Şehrin idaresini kısa bir müddet sonra tekrar eline geçirildiyse de 698'deki [[Kartaca Savaşı]]'nı kazanan Emeviler Bizans'ın Kartaca ''Afrika Eksarhlığı'' idaresine son vermişlerdir.<br />*Savaşı kaybetmiş olan [[Bizans donanması]] ve sefer ordusunun kalantıları '''Leontias''' aleyhine isyan çıkartıp onu tahtından indirmişlerdir. <br />*705'te '''II. Justinianos''' tarafından idam ettirilmiştir.

|align="center"| [[Dosya:Solidus-Leo III and Constantine V-sb1504.jpg|100px]] ||align="center"| '''[[V. Konstantinos]]''' ||align="center"| '' '''III. Leon'''{{'}}nun oğlu '' ||align="center"| Temmuz, 718 ||align="center"| 720''de ortak imparator''<br />; 741''de kidemli İmparator.'' ||align="center" colspan=2| 14 Eylül, [[775]] ||* İkinci '''Putkırıcı [[İkonoklazm|İkonoklast]] İmparator'''dur. <br />* Tahta geçer geçmez kayınbiraderi olan '''[[Artabasdos]]''' imparatorluğa göz diken isyanı ile karşılaşmış ve 741-743 arası bir iç savaş ile geçmiştir. Sonunda '''V. Konstantinos''' galip gelmiştir. <br />* Azizlerden andaç kalıntılara tapmanın ve sırf [[azizler]] anısına söylenen duaların dinsizlik olduğunu ilan etmiştir.<br />* [[Bizans ordusu]]nu tekrar düzenlemiş ve ordunun [[tegma]] adını verdiği birliklerle bir profesyonel çekirdek subay ve erat grubu etrafında kurulmasını uygulamıştır.<br />* Emevi Halifeliğinin [[II. Mervan]]'ın hükümdarlığı sırasında zayıfladığını görmüş onlar aleyhine Bizans sınırlarını genişletme politikası uygulamaya başlamıştır. İlk [[Abbâsîler|Abbasi]] halifesi olan [[Seffah (Abbasi)|Seffah]]'a karşı da aynı stratejiyi uygulamaya devam etmiştir. <br />* Araplara karşı olan bu seferleri ile birçok eskiden Arap idaresinde bulunan Hristiyanları Balkanlara göç ettirmiştir.<br />* [[Birinci Bulgar Devleti]]'ne karşı çok saldırgan askerî seferler düzenlenleyerek sınırlarını genişletmeye hedeflenmiştir.<br />* '''V. Konstanin'''{{'}}in imparatorluk dönemi, Bizans askerî stratejisinin savunucu faaliyetlerden saldırıcı harekatlara yönelmesi ile tanımlanabilir.

|- valign="top"

|- valign="top"

|align="center"| [[Dosya:Leo iv constantine vi coin.jpg|100px]] ||align="center"| '''[[IV. Leon]]''' ||align="center"| '''''V. Konstantinos'''{{'}}in oğlu'' ||align="center"| 25 Ocak, [[750]] ||align="center"| 751''de ortak imparator;''<br /> 775''de kidemli İmparator'' ||align="center" colspan=2| 8 Eylul, [[780]] ||* Üçüncü '''Putkırıcı [[İkonoklazm|İkonoklast]] İmparator'''dur.<br />* Annesi bir [[Hazar]] prensesi olan [[Hazarlı Theodora|Çiçek]]'tir.<br />* Babası '''V. Konstantinos'''{{'}}in diğer karısı olan [[Evdokia]]'nın oğulları olan yarı kardeşi Nikeforos ve diğer yarı kardeşlerinin isyanları ile uğraşmak zorunda kalmıştır.<br />* Abbasi halifesi [[Mehdi (Abbasi)|Mehdi]] ile olan savaşlarda Bizans orduları Suriye içlerine kadar hücumlarda bulunmuş; Abbasi ordularının hücumları da Anadolu içerilerine girmiştir.<br />* Ölümünden hemen önce Bulgar kralı [[Kardam]]'a yönelik bir askerî sefer hazırlıkları içinde bulunmaktaydı.

|align="center"| [[Dosya:Histamenon nomisma-Micael V-sb1776.jpg|100px]] ||align="center"| '''[[V. Mihail|V. Mikhail Kalafatcı]]'''<br />''(Μιχαήλ Ε' ο Καλαφάτης)'' ||align="center"| '''''IV. Mihail'''{{'}}in yeğeni'' ||align="center"| 1015 ||align="center"| 10 Aralık 1041||align="center"| 20 Nisan 1042 ||align="center"| 24 Ağustos 1042 ||* Amcası IV. Mihail ciddi hasta olduğunda yaşlı İmparatoriçe [[Zoi (imparatoriçe)|Zoi]] tarafından manevi evlat ve veliaht seçilmiştir. IV. Mihail ölünce İmparatoriçe Zoi ile ortak imparatorluk tacı giymiştir.<br />* IV. Mihail Paflagonyalı hükümdarlığında devleti idare eden yüksek saray memuru ve kendinin de amcası olan [[İoannis Orfanotrofos]]'u işinden uzaklaştırmıştır.<br />* Georgios Maniakes'i Normanları durdurmak için güney İtalya'ya göndermiştir. <br />* Nisan 1042'de İmparatoriçe Zoi'yi hükümdarlıktan elimine edip onu manastıra yollamıştır. Ama iki günlük tek başına idareden sonra İmparatoriçe Zoi'yi tekrar hükümdar yapmak için büyük bir halk isyanı çıkmış; Konstantinopolis büyük zarar görmüş ve isyancılar tarafından tahttan indirilmiş ve saraydan Studios Manastırı'na kaçmıştır. İsyancılar tarafıindan gözlerine mil çekilmiş ve hadım edilmiştir.

|- valign="top"

|- valign="top"

|align="center"| [[Dosya:Tetarteron-Theodora-sb1838.jpg|100px]] ||align="center"| '''[[Theodora (VIII. Konstantinos'un kızı)|Theodora]]'''<br /> ''(Θεοδώρα)''||align="center"| '''VIII. Konstantinos'''''{{'}}un kızı'' ||align="center"| [[984]] ||align="center"|İlk defa: 20 Nisan 1042 <br />İkinci defa:11 Ocak 1055||align="center"|İlk defa: Haziran 1042<br /> ||İkinci defa:31 Ağustos 1056'da ||* Kızkardeşi Zoi'nin birlikte hüküm sürdüğü manevi evladı V. Mihail Kalafatcı isyanla tahtan indirilince 1042'de Zoi ile birlikte hüküm sürmeye başlamış 11 Haziran 1042'de Zoi'nin dördüncü olarak IX. Konstantin Monamakos evleninceye kadar hüküm sürmüştür.<br/> * 1055'te IX. Konstantinos Monamakos ōldükten sonra tek başına imparator olarak, 31 Ağustos 1056'da ölümüne kadar hüküm sürmüştür

|align="center"|[[Dosya:Double-headed eagle of the Greek Orthodox Church.svg|100px]]||align="center"| '''[[Konstantinos Laskaris]]''' ||align="center"| ''Konstantinopolis'in savunucusu'' ||align="center"| ''Bilinmiyor.'' ||align="center"| 1204'te imparatorluk hakkını ilan etmiştir. ||align="center" colspan=2| y.1205 ||align="left"|'''V. Aleksios'''{{'}}un şehirden kaçışı nedeniyle, Konstantinopolis surlarını Haçlılara karşı savunmakta olan askerler tarafından seçilmiştir.

|-valign="top"

|-valign="top"

|align="center"| [[Dosya:JohnIIIVatatzesGoldHyperpyronMagnesia.jpg|100px]] ||align="center"| '''[[III. İoannis|III. İoannis Dukas Vatatzes]]''' ||align="center"| '''I. Theodoros'''{{'}}un damadı'' ||align="center"| y.1192 ||align="center"| Aralık 1221 ||align="center" colspan=2| 3 Kasım, 1254 ||align="left"|* '''I. Theodoros'''{{'}}un büyük kızı olan [[İrene Laskarina]] ile evlenmiştir. 1212'de kayınbabasının varisi olarak ilan edilmiştir.<br />* 1221 ile 1224 arasında '''I. Theodoros'''{{'}}un hayata kalan erkek kardeşlerinin direnmeleri ile karşılaşmıştır. Rakipleri Latin İmparatorluğu ile müttefik olmuşlardir. Çıkan çatışmalarda galip gelen '''I. Theodoros''' 1225'te Latin İmparatorluğu'ndan bazı toprakları da kendi ülkesine ilhak etmiştir.<br />* Bu sırada [[Edirne|Hadrianapolis]]'i da eline geçirmiştir; fakat sonradan bu şehri [[pir Despotluğu|Epir Despotu]] [[Theodoros Komnenos]]' a kaybetmiştir. 1230'da Bulgar Hanı [[II. İvan Asen]] ile ittifak yapmıştır. <br />* 1246'da [[Selanik]]'i de imparatorluk içine almayı başarmıştır ve sonraki gayretlerini Epir aleyhine yöneltmiştir. <br />* İzmik İmparatorluğu'nun [[Ege Denizi]] alanlarının kontrolü almasına yöneltmiş ve özellikle [[Rodos]] adasının idaresini almıştır.<br />* Ülkesi için dahili politikaları ile ekonominin nispeten refah içinde olmasını sağlamaya çalışmıştır.

|align="center"| [[Dosya:John V Palaiologos.jpg|100px]] ||align="center"| '''[[V. İoannis]]'''<br /> ''Ιωάννης Ε' (Παλαιολόγος)''||align="center"| ''' ''III. Andronikos''' 'un oğlu;''<br /> '' '''VI. İoannis''''in damadı''||align="center"| 18 Haziran, 1332||align="center"| ''1347'de ortak imparator''<br /> ''1352'de rakip imparator''<br /> ''4 Aralık, 1354'ten itibaren kıdemli İmparator''||align="center" | 12 Ağustos, 1376||align="left" |* 16 Şubat, 1391||align="center"| Kıdemli İmparator görevine '''V. İoannis''' ve '''Matheos Kantakuzinos''' ile iç savaştan sonra yeniden dönmüştür.<br />* 1371'de Osmanlı Sultanı [[I. Murad]]'in yüksek egemenliğini kabul etmiştir.<br />* Oğlu '''IV.Andronikos Palaiologos''' tarafından tahttan indirilmiştir.

|- valign="top"

|- valign="top"

|align="center"| [[Dosya:John V Palaiologos.jpg|100px]] ||align="center"| '''[[V. İoannis]]''' <br /> ''Ιωάννης Ε' (Παλαιολόγος)''||align="center"| '' '''III. Andronikos''''un oğlu;''<br /> '''''VI. İoannis''''in damadı''||align="center"| 18 Haziran, 1332||align="center"| ''1 Temmuz, 1379'da kıdemli İmparator''||align="center"| 14 Nisan, 1390||align="center"| 16 Şubat, 1391||align="left"|<br />* Kıdemli İmparator görevini Venedik Cumhuriyeti ve Osmanlı Devleti desteği ile yeniden yüklenmiştir. <br />* Torunu olan '''[[VII. İoannis]]''' tarafından tahttından indirilmiştir.

|- valign="top"

|- valign="top"

|align="center"| [[Dosya:John V Palaiologos.jpg|100px]] ||align="center"| '''[[V. İoannis]]''' ||align="center"| '''''III. Andronikos''''in oğlu;''<br /> '''''VI. İoannis''''in damadı''||align="center"| 18 Haziran, 1332||align="center"| ''17 Eylül, 1390'da kıdemli İmparator.''||align="center" colspan=2| 16 Şubat, 1391||align="left"|* Oğlu olan '''II. Manuil''' ve Venedik Cumhuriyeti ve Osmanlı Devleti destekleri ile kıdemli İmparator görevine geri getirilmiştir.

|align="center"|[[Dosya:Palaio.jpg|100px]]||align="center"|'''[[VIII. İoannis]]'''<br />''Ιωάννης Η' Παλαιολόγος''||align="center"|'''''II. Manuil'''''{{'}}in oğlu||align="center"|18 Aralık, [[1392]]||align="center"|''y.1416'de ortak imparator''<br /> ''21 Temmuz, 1425'ten itibaren İmparator.''||align="center" colspan=2| 31 Ekim, [[1448]] ||align="left"|* Babasının son yıllarında efektif olarak Bizans'ı idare etmiştir.<br />* [[Düzmece Mustafa]]'ya destek vermeye karar vermiştir.<br />* [[II. Murad]]'in Konstantinopolis kuşatması sırasında şehrin savunma komutanlığını yapmıştır.<br />* Kuşatılmış Selanik'in [[1423]]'te Venedik'e devrine karar vermiştir. <br />* Aynı yıl İtalya ve Macaristan'a giderek destek toplamaya çalışmış; fakat başarısız kalarak Tuna üzerinden denizden geri dönmüştür. <br />* [[1425]] babasının ölümü ile tek imparator olmuştur. [[1430]]'da kuşatma altında iken Venedik'e devredilmiş [[Selanik]] Osmanlılar eline geçmiştir. <br />* Mora Despotluğu'nun savunması, genişletilip gelişmesi ile uğraşmıştır. <br />* [[1437]]'de Avrupa'ya tekrar gidip Hristiyan Ortodoks ve Hristiyan Katolik mezheplerinin birbirine uzlaştırıp Papalık altında, kısa bir süre için de olsa birlik sağlayan [[Floransa Konseyi]]'nin iştirak edip bu konseyde başrolü oynamıştır.<br />* Fakat Ortodoks Kilisesi içinde genel itirazlar ve Kasım [[1444]]'da Avrupa'dan gelen Haçlı ordusunun [[Varna Savaşı]]'nda Osmanlılara yenilmesi Avrupa ile birlik sayesinde Bizans'in kurtarılıp korunmasını inanilmaz bir düşe dönmüştür.<br />* Bu savaştan sonra [[II. Murad]]'in Mora'ya hücumu ve Korint kıstağıdaki pekiştirilmiş [[Heksamilion]] surlarını uzun topları ile yerle bir edip Mora'ya hücum edip ayrılması Bizans'in Mora'da kendini koruması hayallerini de yok etmiştir.<br />* [[17 Eylül]] [[1448]] [[II. Kosova Savaşı]]'nda [[II. Murad]]'ın Osmanlı ordularının Macar ve müttefiklerinin ordularını darmadağın etmesi Bizans'in artık çaresiz olduğunu açığa koymuştur.<br />* On bir gün sonra çocuksuz ölmüş; yerini küçük kardeşi '''Konstantinos''' almıştır.

|- valign="top"

|-

!width="5%" | Resim