Kâbil: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Belediye Başkanı
Etiketler: Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği
Kibele (mesaj | katkılar)
yazım
63. satır:
'''Kâbil''' ([[Farsça]]: کابل - Kābol), [[Afganistan]]'ın [[başkent]]i ve en büyük şehri.
 
Aynı zamanda ülkenin [[Kabil Vilayeti]]'nin de yönetim merkezi olan kent ülkenin doğusunda yer alır. 2011 yılı resmiresmî rakamlarına göre [[banliyö]]leriyle birlikte 3,9 milyona yaklaşan nüfusuyla sadece ülkenin değil [[Orta Asya|Merkezi Asya]]'nın da önemli merkezleri arasındadır.
 
Ülkenin ticari ve kültürel merkezi olan kent [[Hindukuş Dağları]] içinde [[Kabil Nehri]] boyunca ilerleyen dar bir [[vadi]]de [[deniz seviyesi]]nden 1800 metre [[yükseklik]]te kurulmuştur. Kabil, kuzeyde Hindukuş Dağları'ndaki geçitlere bağlanan yolları ve güneyde Pakistan'a uzanan [[Hayber Geçidi]]'ni denetlemesine olanak veren elverişli konumuyla stratejik bir kenttir. Ayrıca şehrin, ülke içinde [[Kandahar]], [[Herat]] ve [[Mezar-ı Şerif]], ülke dışında ise [[Celalabad]] üzerinden [[Peşaver]] ile iyi bir karayolu bağlantısı vardır.
 
Kabil'in önemli ticari ürünleri;, taze ve kurutulmuş meyve, fındık, Afgan kilimleri, deri ve koyun derisi, iç giyim ve mobilyadır. Başlıca sanayi ürünleri ise;, pamuklu ve yünlü dokuma, besin ürünleri ve mermerdir. Kabil'de çok sayıda tarihsel yapı ve Babür'ün mezarı bulunur. Keza onun adını taşıyan bahçeden başka birçok park ve bahçe kenti süsler ki. 1978 işgalinden önce de günümüzde de şehrin büyük turizm potansiyeli vardır. Fakat [[Sovyet-Afgan Savaşı|Ruslarla savaşın]] başladığı 1978 yılından beri şehrin ekonomik faaliyetleri önemli ölçüde azalmıştır. Son yıllarda, özellikle 2001 yılından sonra [[Hamid Karzai]] döneminde bu konuda bir canlanma olduğu görülmektedir.<ref>[http://www.experiencefestival.com/a/Kabul_-_Reconstruction/id/594323 experiencefestival.com]</ref>
 
Kabil, 3.500 yıllık tarihiyle, Güney ve Orta Asya ticaret yolları üzerindeki stratejik konumu içinnedeniyle pek çok devletin savaş alanı olmuşolan ve sürekli el değiştiren gözde bir şehirdir. Yakın tarihte bunun örnekleri, [[Sovyetler Birliği'nin Afganistan'a müdahalesi|1978 yılındaki Sovyet müdahalesi]] ve [[Afganistan Savaşı (2001-14)|2001 yılındaki ABD işgali]]dir. ise yakın tarihte görülebilen örneklerindendir.
 
== Tarih ==
Kentin geçmişi 3.500 yıl önceye kadar dayanır ki, MÖ 1500 yıllarında kurulduğu bilinmektedir. Türkçede ''Kâbil'' (a uzatılarak ve ince okunur) olan ismin aslı ''Kâbul'''dur. Şehrin adı tarihte;, [[Hindular]]'ın kutsal kitapların­dan [[Rig Veda]]'da ''Kubha'', [[Batlamyus]]'un kitaplarında ''Kophen nehri kenarında Kabolitler'in 'Kaboura' şehri'' ve Çin seyahatnamelerinde ''Kao-fu'' şekillerinde geçer. 6. ve 7. yüzyıllarda kent [[Orta Asya]]'nın en önemli kentiydi. 13. yüzyılda Moğol hükümdarı [[Cengiz Han]] kenti ele geçirdi. 1504'te [[Hint-Türk İmparatorluğu]]'nun kurucusu [[Babür]], Kabil'i alarak devletine başkent yaptı. Kent, 1738'de İran hükümdarı [[Nadir Şah]] tarafından alınıncaya kadar Hint-Türk İmparatorluğu'nun egemenliğinde kaldı. 1747'de [[Ahmed Şah Abdali]] bölgede ilk bağımsız Afgan devletini kurdu. Kabil 19. yüzyılda iki kez İngilizlerin eline geçti.
 
1978'de [[Ruslar]] tarafından alınan kent, Rusların ağır bir hezimetle 1988'de geri çekilmesinden sonra 2001 yılında ABD tarafından [[Usame Bin Ladin]]'in bu ülkede örgütlenmesi bahane edilerek işgal edildi. Ülkede ABD destekli bir hükûmet kurulmasına rağmen şehrin kontrolü ve güvenliği halen BM tarafından sağlanmaktadır.
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Kâbil" sayfasından alınmıştır