Afrika: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
düzeltme AWB ile
düzeltme AWB ile
62. satır:
'''Afrika''', yüzölçümü ve nüfus yoğunluğu açısından dünyanın en büyük ikinci [[kıta]]sıdır. Kendisine bitişik kabul edilen adalar ile birlikte 30,8 milyon km²'lik alanı ile dünya yüzölçümünün %6'sını ve dünya üzerindeki toprakların %24,4'ünü kapsar.<ref name="Sayre">Sayre, April Pulley. (1999) ''Africa'', Twenty-First Century Books. ISBN 0-7613-1367-2.</ref> 1 milyar kişilik nüfusuyla dünya nüfusunun %15'ini barındırır. Afrika, kuzeyde [[Akdeniz]], güneyde [[Hint Okyanusu]], batıda [[Atlas Okyanusu]], doğuda [[Sina Yarımadası]], [[Kızıldeniz]] ve [[Süveyş Kanalı]] ile çevrelenmiştir. [[Madagaskar]]'ı ve çeşitli takımadaları bünyesinde barındırır. Kıtada 54 adet diplomatik olarak tanınmış bağımsız devlet, dokuz bölge ve 3 adet de sınırlı tanınmış devlet bulunur.
 
Tüm kıtalar arasında en fazla genç nüfus Afrika'da bulunmaktadır. Afrikalıların %50'si 19 yaşının altındadır. [[Cezayir]] yüzölçüm olarak Afrikanın en büyük ülkesiyken, nüfus anlamında en büyük ülke ise [[Nijerya]] dır. Özellikle [[Batı Afrika]]'nın, insanoğlunun başlangıç noktası olduğu kabul edilir. Erken dönem [[büyük insansı maymunlar]]ın yanı sıra, geç dönemdekileri yedi milyon yıl öncesinde olan ''[[Sahelanthropus tchadensis]]'', ''[[Australopithecus africanus]]'', ''[[Australopithecus afarensis|A. afarensis]]'', ''[[Homo erectus]]'', ''[[Homo habilis|H. habilis]]'' ve ''[[Homo ergaster|H. ergaster]]'' gibi türlerin evrimleşmesiyle oluştuğu kanıtlanan ''[[Homo sapiens]]'' yani modern insana dair bundan 200.000 yıl öncesine ait bulgular [[Etiyopya]]'da bulunmuştur.<ref>[http://web.utah.edu/unews/releases/05/feb/homosapiens.html Homo sapiens: University of Utah News Release: Feb. 16, 2005]{{DeadÖlü linkbağlantı|datetarih=May 2010}}</ref> Afrika, çok çeşitli iklim bölgeleri bulunan ekvatorun her iki yanında ve dünya üzerinde her iki iklim kuşağında da bulunan tek kıtadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.visualgeography.com/continents/africa.html | başlık = Africa. General info | soyadı = Visual Geography | ad = | tarih = | erişimtarihi = 2007-11-24 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20140306184418/http://www.visualgeography.com/continents/africa.html | arşivtarihi = 6 Mart 2014}}</ref>
 
Afrika etnik, kültür ve dil olarak çok büyük bir çeşitliliğe ev sahipliği yapar. 19. yüzyıl sonlarında [[Avrupa]] ülkeleri tarafından sömürge haline getirilmiştir. Afrika'nın modern devletleri 20. yüzyıldaki dekolonizasyon sürecinden sonra ortaya çıkmıştır. Afrika ülkeleri kısmen 1881-1914 yıllarındaki [[Afrika Talanı]] sırasında şekillenmiştir.
232. satır:
Doğal kaynaklar açısından dünyanın en zengin coğrafyalarından biri olmasına rağmen Afrika dünyanın en gelişmemiş ve fakir bölgelerinden biridir. Bunun bir başka nedeni bölgenin çok çeşitli hastalıklarla ([[AIDS]], [[sıtma]]) boğuşması, ciddi insan hakları ihlalleri, merkezi planlamada kaynaklanan başarısızlıklar, dış merkezlere girişte yaşanan zorluklar, yozlaşmış hükümetler ve sık sık yaşanan askeri ve iç çatışmalardır.<ref>Richard Sandbrook, The Politics of Africa's Economic Stagnation, Cambridge University Press, Cambridge, 1985 passim</ref> Birleşmiş Milletler İnsan Hakları raporlarına göre en sonda yer alan 25 ülkenin hepsi Arfika kıtasındadır.<ref>[http://hdr.undp.org/], [[United Nations]]</ref>
 
Kıtlık, cehalet, yetersiz beslenme ve yetersiz su kaynaklarının yanı sıra sağlık koşullarını bölgede yaşayan insanları çok derinden etkilemektedir. 2008 Ağustosu'nda [[Dünya Bankası]]<ref>{{Web kaynağı|url=http://econ.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/EXTDEC/EXTRESEARCH/0,,contentMDK:21882162~pagePK:64165401~piPK:64165026~theSitePK:469382,00.html|başlık=World Bank Updates Poverty Estimates for the Developing World|yayıncı=World Bank |tarih=26 August 2008|erişimtarihi=2010-05-18|arşivurl=http://web.archive.org/web/20100519204804/http://econ.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/EXTDEC/EXTRESEARCH/0,,contentMDK:21882162~pagePK:64165401~piPK:64165026~theSitePK:469382,00.html|arşivtarihi=19 May 2010 <!--DASHBot-->| ölüurl=no}}{{DeadÖlü linkbağlantı|datetarih=September 2010|bot=H3llBot}}</ref>'nın yayınladığı rapora göre, küresel kıtlık sınırı olan günlük $1.25'ın 80.5%'i Sahra Altı Afrika'da yaşamakta ve bölgenin birçoğu günlük $2.50'ın altında kazanç sağlamaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://econ.worldbank.org/external/default/main?pagePK=64165259&piPK=64165421&theSitePK=469372&menuPK=64166093&entityID=000158349_20080826113239 | başlık = The developing world is poorer than we thought, but no less successful in the fight against poverty | yayıncı = World Bank | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150926120618/http://econ.worldbank.org/external/default/main?pagePK=64165259&theSitePK=469372&piPK=64165421&menuPK=64166093&entityID=000158349_20080826113239 | arşivtarihi = 26 Eylül 2015}}</ref>
 
2005 yılında yapılan araştırmaya göre Afrika'da yaklaşık 380 milyon insan kıtlık çekmektedir. 1973'ten 2003'e kadar geçen zamanda Sahra altı Afrika'da yaşayan insanların ortalama günlük kazancı 70 cent olarak kalmıştır.<ref>[http://www.un.org/Depts/rcnyo/newsletter/survs/ecasurv2004.doc Economic report on Africa 2004: unlocking Africa's potential in the global economy], (Substantive session 28 June-23 July 2004) [[United Nations]]</ref> Bu konudaki bazı raporlar dış yatırımların başarısız liberalleşme sebebiyle arttığını belirtse de, bazı kaynaklar bunların yerel idarede yaşanan başarısızlıklardan kaynaklandığını göstermektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.globalpolitician.com/21498-africa-malawi-poverty | başlık = Neo-Liberalism and the Economic and Political Future of Africa | yayıncı = Globalpolitician.com | tarih = 2005-12-19 | erişimtarihi = 2010-05-18 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20121105160429/http://www.globalpolitician.com/21498-africa-malawi-poverty | arşivtarihi = 5 Kasım 2012}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=http://science.jrank.org/pages/8526/Capitalism-Africa-Neoliberalism-Structural-Adjustment-African-Reaction.html|başlık=Capitalism – Africa – Neoliberalism, Structural Adjustment, And The African Reaction|yayıncı=Science.jrank.org|erişimtarihi=2010-05-18|arşivurl=http://web.archive.org/web/20100420101742/http://science.jrank.org/pages/8526/Capitalism-Africa-Neoliberalism-Structural-Adjustment-African-Reaction.html|arşivtarihi=20 April 2010|ölüurl=no}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://www.turkishweekly.net/news.php?id=58925 | başlık = The Number of the Poor Increasing Worldwide while Sub-Saharan Africa is the Worst of All | yayıncı = Turkish Weekly | tarih = 2008-08-29 | erişimtarihi = 2011-11-07 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20130730170432/http://www.turkishweekly.net/news.php?id=58925 | arşivtarihi = 30 Temmuz 2013}}</ref>
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Afrika" sayfasından alınmıştır