Vikipedi

III. Jan Sobieski: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
→‎Kaynakça: düzeltme AWB ile
düzeltme AWB ile
31. satır:
 
=== Kumandanlığı ===
[[Dosya:Jan Sobieski.jpg|thumb|200px|leftsol|Sobieski'nin Jan Matejko tarafından yapılmış tablosu]][[1655]]'te [[İsveç İmparatorluğu]] [[Lehistan]]'ı istila etti. '''İsveç Tufanı''' ([[Lehçe]]: '''Potop Szwedzki''' denen bu olay sırasında genç Jan Sobieski önce Lehistan kralı Jan Kazimierz'e karşı olduğu için İsveçlilerin safında yer aldı. Ertesi yıl yeniden taraf değiştirerek İsveçlilere karşı mücadelenin önderleri arasına katıldı.
 
[[1665]]'te koruyucusu Kraliçe Maria Ludwika'nın etkisiyle saray başmareşalliğine getirildi. [[1666]]'da Lehistan ordusunda cephe komutanı oldu. [[Ekim]] [[1667]]'de Tatarları ve Kazakları Podhajce (''günümüzde Podgaytsi, [[Ukrayna]]'') yakınlarında yenilgiye uğrattı. [[1668]] ilkbaharında [[Varşova]]'ya döndüğünde başkomutanlığa getirildi. [[1665]]'te Fransız Marie-Casimire de la Grange d'Arquien (Marysienka) ile evlendi. Marysienka, Kral Jan Kazimierz'in [[1668]]'de tahttan çekilmesinden sonra, Sobieski'yi kral seçtirmek istedi. Ama soylular [[1669]]'da [[Michał Korybut Wiśniowiecki]]'yi kral seçince, [[Fransa]] kralı [[XIV. Louis]]'den kocasının kral olması için destek istedi.
40. satır:
Sobieski önce [[Fransa]] yanlısı bir politika izledi.[[Fransa]]'nın arabuluculuğuyla Osmanlılara savaşı sona erdirmeye çalıştı ve [[Haziran]] [[1675]]'te [[Fransa]]'yla Jaworow Antlaşması'nı imzaladı. Bu gizli antlaşmayla Sobieski, Osmanlılarla barış yapıldıktan sonra Habsburglu [[Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu]]'na savaş açacağına söz veriyordu. [[Ekim]] [[1676]]'da Osmanlılarla Zorawno'da, koşulları Bucaş Antlaşması'ndan biraz daha elverişli bir ateşkes sağlandı.
 
[[Dosya:Jan III Sobieski Przemyśl.jpg|thumb|200px|rightsağ|Polonya'daki Sobieski anıtı]]Sobieski'nin, kuzeybatıda [[Prusya]]'dan toprak kazanmak amacıyla [[Fransa]] ve [[İsveç]]'in desteğini sağlama ve böylece güneydoğuda Osmanlılara kaptırdığı toprakları telafi etme umutları boşa çıkmıştı. Ayrıca [[XIV. Louis]], ne Maryslenka'nın Fransız kraliyet ailesiyle akrabalığını tanımaya hazırdı, ne de Sobieski'nin oğlu Jakob'un [[Lehistan]] tahtına varis olmasını desteklemek niyetindeydi. Yüksek soylular, özellikle Litvanyalılar, Sobieski'nin [[Fransa]]'nın yardımıyla mutlak iktidarı ele geçirmeye çalıştığından kuşkulandıkları için Fransa'yla yapılan ittifak antlaşmasına karşı çıktılar. [[XIV. Louis]]'in amacı Sobieski'yi [[Habsburglar]]a karşı uysal bir vasal olarak kullanmaktı. Oysa [[Lehistan]]'ın [[Habsburglar]]la çatışan çıkarları yoktu; art arda gelen Osmanlı saldırılarından sonra [[Fransa]]'nın müttefiki olan Osmanlıları baş düşman olarak görmeye başladı. Bu yüzden öteden beri [[Fransızlar|Fransız]] yanlısı olduğu halde, Sobieski [[Fransa]]'yla ittifakını bozdu. Kutsal Roma Germen imparatoru [[I. Leopold]]'la [[Osmanlılar]]a karşı bir antlaşma imzaladı ([[1 Nisan]] [[1683]]). Antlaşma koşullarına göre, iki müttefikten birinin başkenti kuşatılacak olursa, öbürü onu bütün gücüyle desteklemek zorundaydı.
 
=== II. Viyana Kuşatması ===
{{Ayrıca bakınız|II. Viyana Kuşatması|Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşları}}
 
[[Dosya:Siemiginowski_Sobieski_at_the_Battle_of_Vienna.jpg|thumb|200px|leftsol|Viyana Kuşatmasında Sobieski ([[1686]])]][[1683]] yazında Osmanlı orduları [[II. Viyana Kuşatması|Viyana'yı kuşattığında]], Sobieski yaklaşık 25 bin kişilik ordusunun başında yardıma koştu. [[Viyana]]'yı kurtarmak amacıyla toplanan bütün komutanlar arasında en yüksek rütbeli olduğu için yaklaşık 75 bin kişilik müttefik kuvvetlerinin komutasını üstlendi. Avrupa tarihini belirleyen en önemli savaşlardan bir olan bu savaşın sonucunda [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] ordularını Kahlenberg'te yenilgiye uğrattı ([[12 Eylül]] [[1683]]).
 
Buna karşılık Sobieski [[1683]] sonbaharında Osmanlıların elindeki [[Macaristan]]'a düzenlenen seferde aynı başarıyı gösteremedi. 10 bin Leh askeriyle Macaristan'a ulaşan Sobieski [[6 Ekim]] [[1683]] tarihinde [[Ciğerdelen Savaşı|Ciğerdelen mevkiinde]] [[Budin]] valisi [[Kara Mehmet Paşa]]'nın ordularına yenildi ve canını zor kurtardı. Ertesi gün Lorraine Dükü V. Charles'ın komutasındaki Avusturya ordusu Osmanlıları yendiler ama savaştaki başarısızlığı yüzünden Sobieski'nin Kutsal Roma İmparatoru [[I. Leopold]]'la ilişkileri bozuldu. Sobieski'nin amacı [[Eflak]] ve [[Boğdan]]'ı [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]]lardan almak, [[Lehistan]]'ın etki alanını [[Karadeniz]] kıyılarına kadar genişletmekti. Bu amaçla [[1684]]-[[1691]] arasında [[Boğdan]]'da çeşitli harekatlara girişti ama çoğunlukla başarısız oldu. Son seferinde tutsak düşme tehlikesiyle bile karşılaştı.
"https://tr.wikipedia.org/wiki/III._Jan_Sobieski" sayfasından alınmıştır