İnka İmparatorluğu: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Teacher0691 (mesaj | katkılar) düzeltme AWB ile |
Teacher0691 (mesaj | katkılar) düzeltme AWB ile |
||
104. satır:
# Dört mahallenin, yani dört eyaletin imparatorluğu. Dört yön, dört köşe, dört renk şamanizmde ve Amerika'nın Kolomb öncesi ve sonrası yerli kültürlerindeki ortak bir kavramdır.
İmparatorluğun dile getirdiği üç özdeyiş «çalmamak, tembel olmamak ve yalan söylememek » anlamlarındaki "''ama sua, ama quella, ama llulla''"dır. Dördüncü unsur gökkuşağını simgeleyen bayrakları ''Wiphala'' ya da ''Huipala''’dır. Böylece imparatorluk da dört eyalet veya dört bölgeye bölünmüştü. Her birinin hanedan soyundan gelme bir yöneticisi bulunurdu. Her eyaletin 49 kareli bir sancağı (''achank'ara'') vardı.</ref> [[And Dağları]] boyunca geniş bir bölgeye yayıldı. En parlak döneminde bir yandan bugünkü [[Kolombiya]]’dan [[Arjantin]] ve [[Şili]]’ye, diğer yandan [[Ekvador]], [[Peru]] ve [[Bolivya]]’ya uzanıyordu; yani And Dağları ve [[Büyük Okyanus]] kıyıları boyunca Güney Amerika’nın batı kısmında uzanıyordu. Bu yaklaşık 4000 km uzunluğunda ve 3 milyon km
Bu imparatorluğun benzerine az rastlanır bir özelliği, özgün bir devletçi örgütlenmeyle, kendisini oluşturan halkların sosyokültürel çeşitliliğini tek bir çatı altında birleştirebilmiş olmasıydı. İnka İmparatorluğu böylece toprakları üzerinde sayıları 700’ü aşan farklı dillerde konuşan birçok farklı halkı ya da etnik topluluğu bir araya getirebilmişti. Bununla birlikte İnkalar resmî dil olarak [[Quechua]] dilini benimsetmişlerdi.
117. satır:
Juan de Betanzos tarafından aktarılan “Ayar Kardeşler” efsanesine göreyse, Viracocha'nın yaratılışı düzenlemesinden sonra dört çift (dört erkek kardeş ve eşleri olan dört kadın) Pacaritambo mağarasından (güneşin doğduğu-şafak evi ya da üretim evi) çıkmışlardı.<ref>İnsanların dört çift olarak yaratılması efsanesine Mayalar ve Dogonlar'da da rastlanır.</ref>) Bu çiftlerin en önemlisi adını sonradan Manco Capac olarak değiştirecek Ayar Manco ve Mama Ocllo çiftiydi.
Manco Capac´nın iktidara gelişi hakkında da birçok efsane vardır. Bir efsaneye göre, [[Manco Capac]] ve kardeşi [[Pachacamac]], [[Inti]]´nin oğullarıdır. Babası tarafından ateş ve güneş tanrısı olarak kutsanmış olan Manco Capac, Cuzco'ya ulaşmak icin
Tici Virachocha versiyonuna göre, Manco Capac, [[Cuzco]]´nun 25 km güneyindeki Pacari-Tampu, bugünkü adıyla Pacaritambo´lu [[Viracocha|Tici Viracocha]]´nın oğludur. O ve erkek kardeşleri (''Ayar Anca'',''Ayar Cachi'', ve ''Ayar Uchu''); ve kız kardeşleri (Mama Ocllo, ''Mama Huaco'', ''Mama Raua'', ve ''Mama Cura'') [[Cuzco]]´ya yakın bir yerde yaşadılar. Çeşitlilik arzetmesine rağmen genel inanış, Manco'nun kardeşlerini öldürerek Cuzco´nun tek hakimi haline geldiğidir.
123. satır:
== Tarih ==
=== İnkalar'ın tarihsel kökeni ===
Andlar'da uygarlık muhtemelen günümüzden 11.500 yıl önce (MÖ 9500) başlamıştı. İnkalar'ın Peru'nun dağlık bölgesindeki, günümüzde Puna'lar olarak bilinen arazilerde yaşamış ataları muhtemelen göçebe olarak ortaya çıkmışlardı. İnkalar’ın kökenine ilişkin farklı veriler elde edilmiştir. Günümüzde ilk İnkalar’ın coğrafik başlangıcı tartışmalı bir konudur, varsayımların hatırır sayılır bir kısmı Peru ve Bolivya sınırındaki Titicaca Gölü kıyılarından geldiklerini varsayar. Bu yaklaşımlar pek iyi bilinmeyen [[Tiahuanaco]] (Bolivya) uygarlığıyla bir ilgileri olabileceğini akla getirmektedir. İrtifası 3812 m olan [[Titicaca Gölü]] 8.000 km
Diğer kaynaklar Amazon bölgesi kaynaklı bir göç yaklaşımına yer vermektedir. İnkalar'ın Amazon bölgesindeki varlığı 1979’da Nicole ve Herbert Cartagena adlı iki kaşifin Mameria adlı İnka tarım yerleşimini keşfiyle doğrulanmaktadır. Fransız kaşif ve arkeolog Thierry Jamin de 2006’da dağ yamacına işlenmiş iri suratlardan oluşan üç [[insan biçimcilik|antropomorf]] jeoglifi (yere kazınmış şekil) keşfiyle bunu resmîleştirmiştir. Bu jeogliflerden biri 1921’de Vicente de Cenitagoya tarafından keşfedilen Pusharo petrogliflerindeki (taşa kazınmış şekil) bir suratın kopyasıdır. Bunun üzerine Pusharo petrogliflerinde yeni keşiflerde bulunan genç arkeolog Thierry Jamin Amazon Ormanı’nda zorlu keşif gezileri gerçekleştirilebildiği takdirde yeni İnka kentlerinin ve özellikle kayıp kent Païtiti’nin bulunacağından emin olduğunu belirtmektedir.<ref>[http://www.granpaititi.com/ le site des explorateurs et des chercheurs du Gran Païtiti], 20 Şubat 2009 tarihinde erişildi. [http://wikiwix.com/cache/?url=http://www.granpaititi.com/ archive] et le livre de Thierry Jamin L'Eldorado Inca : A la recherche de Païtiti (Hugo et Cie, 2006, (ISBN 2-7556-0098-5))</ref>
| |||