Coğrafya: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
düzeltme AWB ile
düzeltme AWB ile
2. satır:
[[Dosya:Physical world.jpg|thumb|300px|sağ|Yeryüzü haritası]]
[[Dosya:Piri reis world map 01.jpg|thumb|200px|sağ|[[Pîrî Reis Haritası]]]]
'''Coğrafya''', [[insan]]lar ve [[Mekân|yer]] (mekân) ile bunlar arasındaki ilişkiyi neden-sonuç ve dağılış ilkesine bağlı olarak inceleyen ve sorgulayan bir bilim dalıdır. Yer ve insanlar arasındaki ilişkiler coğrafyanın konusunu oluşturur. Coğrafya sözcüğü Yunanca ''[[gaia]]'' (yer) ve ''gráphein'' (yazmak, betimlemek) sözcüklerinden türemiştir. [[Türkçe]]si '''''yerçizim''''' sözcüğüdür. Zamanımızdan 2200 yıl önce coğrafya terimini ilk kullanan kişi [[Eratosthenes]] (M.Ö. 276-M.Ö. 194) olmuştur<ref>{{Kitap kaynağı|başlık = Eratosthenes' "Geography"|yazar=Erastothenes|diğer=Fragments collected and translated, with commentary and additional material by Duane W. Roller|yayıncı=[[Princeton University Press]]|yıl=2010|isbn=978-0-691-14267-8}}</ref>. [[Gregg]] ve [[Leinhardt]] (1994), coğrafyayı 4 özellikle karakterize edilen bir disiplin olarak tanımlamaktadırlar:<ref name =cografya>{{Web kaynağı | url = http://www.tck.org.tr/kaynak/tr/ders-notlari/cografya-nedir | başlık = Coğrafya Nedir? | yazar = | tarih =22 Aralık 2006| eser = | yayıncı = tck.org.tr | erişimtarihi = 10 Ekim 2014 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20151117031924/http://www.tck.org.tr/kaynak/tr/ders-notlari/cografya-nedir | arşivtarihi = 17 Kasım 2015}}</ref>
* Birincisi, bir yere eşsiz bir karakter kazandıran, [[yeryüzü]] üzerindeki özelliklerin dağılımıdır (örneğin [[dağ]]lar, [[ırmak]]lar, [[deniz]]ler vb.).
* İkincisi, bazı şeylerin oldukları yerlerde ve zamanda neden ve nasıl meydana geldiğini anlamaktır (örneğin [[yanardağı|yanardağlar]] gibi).
22. satır:
** Toprak coğrafyası
** [[Hidrografi|Hidrografya]]
*** YeraltıYer altı suları ve kaynaklar
*** Akarsular coğrafyası
*** Göller coğrafyası
134. satır:
[[Dosya:OrteliusWorldMap.jpeg|200px|sol|thumb|[[Abraham Ortelius]]'un yeryüzü atlası]]
 
[[Eratosthenes]] yazdığı notları ''Geographica'' <ref>Dicks, D.R. "Eratosthenes," in ''Complete Dictionary of Scientific Biography''. New York: Charles Scribner's Sons, 1971.</ref> adlı eserinde toplamış eseriyle daha sonra coğrafya bilminin adı olarak kullanılmaya başlanmıştır<ref name = ali>{{Web kaynağı | url = http://www.marmaracografya.com/pdf/5.8.%28s.117-133%29aras.gor.alidemirci-dr.soheylaocisik-21.yozyildacagdascografyabilimivetemelunsurlari.pdf | başlık = 2.COĞRAFYA BİLİMİNİN TARİHİ GELİŞİMİ | soyadı1 = ÜÇIŞIK | ad1 = Dr.Süheyla | soyadı2 = DEMİRCİ | ad2 = Ali | = Ali | tarih = | eser = 21. yüzyılda Çağdaş Coğrafya Bilimi ve Temel Unsurları | yayıncı = .marmaracografya.com | erişimtarihi = 10 Ekim 2014 | arşivengelli = evet}}</ref>. Bugünkü modern coğrafyanın kurulmasında antik çağda yaşayan [[Herodotos]] (M.Ö. 484-426), [[Tales]] (M.Ö. 636-546), [[Aristo]] (M.Ö. 384-322), [[Eratosthenes]] (M.Ö. 276-194), [[Hipparkos]] (M.Ö. 180-127), [[Strabon]] (M.Ö. 58-M.S.MS 21) ve [[Batlamyus]] (M.Ö. 90-168) gibi bilim adamlarının emekleri vardır<ref name = ali/>.
 
[[Herodotos]], Avrupa'dan Hindistan'a kadar uzanan alanı gezmiş, bu alanların tarihi, coğrafi niteliklerini dokuz ciltlik [[Herodot Tarihi]] kitabında toplamıştır. Matematikçi olan [[Tales]] dünyanın şekliyle ilgili çalışmalar yapmıştır. [[Aristo]] iklimle ilgili sınıflandırmalar yapmıştır. [[Eratosthenes]] [[Bölgesel coğrafya]] alanında çalışmış, dünyanın çevresini gerçeğe çok yakın hesap etmiştir. Amasyalı [[Strabon]]'un gezdiği yerlerle ilgili bilgi verdiği 17 ciltlik ''[[Coğrafya (Strabon)|Geographika'' (Coğrafya)]] kitabının önemli kısmı günümüze kadar ulaşmıştır. Kitapta Ekonomik coğrafya, Matematik Coğrafya, Fiziki coğrafya ve Jeopolitik konuları da işlenmiştir. Matematik coğrafyanın kurucusu sayılan [[Batlamyus]], Geographica Hyphegesis kitabında gezegenler ile o günün koşullarında bilinen dünya ile ilgili bilgiler ve haritalar yer alır<ref name = ali/>.
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Coğrafya" sayfasından alınmıştır