Bilim: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
BotHorizon (mesaj | katkılar) k Geçersiz tarih formatı düzeltiliyor. |
düzeltme AWB ile |
||
1. satır:
{{Seçkin madde}}
{{diğer anlamı|Bilim (anlam ayrımı)}}
[[Dosya:Magnet 4.jpg|thumb|275px|
Yüzyıllardır [[insan]]lığın [[yeryüzü]]ndeki yaşama ortamına duyduğu merak, yaşam standartlarını yükseltecek bir etkinliğe bürünmeye başladı. Olağan gibi görünen olayları anlama çabası, aslında dünyanın gizemlerle dolu bir yer olduğunu ve bunları çözümlemek gerektiği gerçeğini doğurmuştur. Geleneksel bilim sadece anlamaya ve çözmeye gereksinim hissetse de, ileri safhalara bölünen bilim türleri sadece çözmeyi değil çözümden öte ilerlemeyi de kapsar. Geçmişe bakıldığında en önemli sayılan bilim dallarından bazıları [[matematik]], [[geometri]], [[Gökbilim|gök bilimi]] ve [[tıp]]tır. Çok çeşitli matematiksel çözümleme sistemlerinin geliştirildiği ilk zamanlardan bu yana hâlâ yeni formüller, sistemler, kuramlar geliştirilmektedir ki bu da bilimin sürekliliğine bir örnektir.
44. satır:
==== Kimya ====
[[Dosya:Democritus2.jpg|thumb|
[[Kimya]], [[madde]]nin yapısını ve davranışlarını inceleyen bir bilim dalıdır. [[Fizikokimya]], [[biyokimya]], [[analitik kimya]], [[anorganik kimya]] ve [[organik kimya]] temel dallarıdır. Tıp gibi pek çok bilim dalının yardımcısı konumunda olan kimya biliminin [[gıda]], [[ilaç]], [[boya]], [[kozmetik]] ve [[tekstil]] alanlarında kullanımı dolayısı ile, en bilinen dalı organik kimyadır.
55. satır:
[[Yunanlar|Yunan]] matematiğinin en önemli isimlerinden olan [[Tales]]'in geometriyi, Mısır'da kaldığı süre içerisinde öğrenmesi ve bu bilimi etrafındakilere öğretmesi sonucunda gelişme devam etmiştir. Sayıların babası olarak anılan [[Pisagor]]'un ünlü [[Pisagor teoremi|teoremi]]<ref>[http://jwilson.coe.uga.edu/EMT669/Student.Folders/Morris.Stephanie/EMT.669/Essay.1/Pythagorean.html The Pythagorean Theorem] Pisagor Teoreminin ayrıntılı açıklaması. (İngilizce)</ref> onu zamanının en büyük bilim insanları arasında hatırı sayılır bir yere getirmiştir.
[[Dosya:Yupana 1.png|thumb|180px|
Orta Çağ, özellikle Hint ve İslam matematikçilerinin yoğun çalışmalarına sahne olmuştur. 499 yılı kadar erken bir dönemde Hint matematikçi [[Aryabhata]] ilk sinüs trigonometrik tablolarını oluşturmuş, [[cebir]], [[diferansiyel denklem]]ler ve sonsuz küçük değerler için algoritmalar ve teknikler geliştirmiştir. 12. yüzyılda bir başka Hint matematikçi [[Bhaskara]] ilk kez [[diferansiyel kalkülüs]]ün ve temel kavramlarının temellerini atmıştır. İslam bilim insanları da Orta Çağ'da birçok matematiksel buluş ve keşfe imza atmıştırlar. 9. yüzyılda el-[[Harezmi]] Hint-Arap rakam sistemi ve denklemlerin çözümü üzerine önemli eserler vermiştir. Nitekim ''algoritma'' sözcüğü isminin Latinizasyona uğramış hâlinden köken almıştır. Özellikle cebir alanındaki eski buluşları muhafazası ve getirdiği yeni gelişmeler sebebiyle Harezmi zaman içinde ''cebirin babası'' olarak anılmıştır.<ref>[http://www.ucs.louisiana.edu/~sxw8045/history.htm The History of Algebra]. [[Louisiana State University]].</ref> 12. yüzyılda yaşamış olan bir başka matematikçi [[Ömer Hayyam]] ise [[Öklid]]'in çalışmalarına eleştiriler getirmiş ve [[analitik geometri]] ile Öklid dışı geometrinin temellerini atmıştır. Ayrıca kübik denklemlere genel, geometrik bir çözüm getiren ilk matematikçi de kendisidir.<ref>http://matematik.mathilmi.com/unlu_matematikciler/omer_hayyam.php</ref>
92. satır:
Biyolojinin temellerinden sayılan modern [[evrim teorisi]], [[Charles Darwin]]<ref>[http://darwin-online.org.uk/biography.html Charles Darwin biography]</ref> 'in görüşlerinin üzerine inşa edilmiştir. Darwin, [[Türlerin Kökeni]]<ref>[http://darwin-online.org.uk/EditorialIntroductions/Freeman_OntheOriginofSpecies.htm On the Origin of Species]</ref> , [[İnsanın Türeyişi|İnsanın Türeyişi, ve Cinsiyete Mahsus Seçme]]<ref>[http://darwin-online.org.uk/content/frameset?itemID=F937.1&viewtype=text&pageseq=1 The Descent of Man, and Selection in Relation to Sex Vol. 1]</ref><ref>[http://darwin-online.org.uk/content/frameset?itemID=F937.2&viewtype=text&pageseq=1 The Descent of Man, and Selection in Relation to Sex Vol. 2]</ref>, ''İnsan ve Hayvanlarda Duyguların İfadesi'' <ref>[http://darwin-online.org.uk/content/frameset?itemID=F1142&viewtype=text&pageseq=1 The Expression of the Emotions in Man and Animals]</ref> eserlerinde görüşlerini belirtmiştir. Manastırın bahçesindeki [[bezelye]]leri birbirleriyle eşleştirerek [[genetik]] bilimin temellerini atan [[Gregor Mendel]] klasik genetik kanunlarının yapıtaşlarını oluşturmuştur.
[[Dosya:Auguste Comte.jpg|thumb|
==== Sosyoloji ====
138. satır:
[[Radyoloji]]nin kurucusu olan [[Marie Curie]]'nin bilime yaptığı katkılar kimya alanında büyük yankı uyandırmıştır. [[Radyoaktivite]] alanındaki çalışmaları ona, [[1903]] yılında fizik alanında ve [[1911]] yılında kimya alanında Nobel kazandırmıştır.<ref>[http://nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1903/ nobelprize.org] (The Nobel Prize in Physics 1903) Nobel Ödülü resmi sitesindeki 1903 Fizik Ödülü sayfası. (İngilizce)
</ref><ref>[http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1911/ nobelprize.org] (The Nobel Prize in Chemistry 1911) Nobel Ödülü resmi sitesindeki 1911 Kimya Ödülü sayfası. (İngilizce)</ref> [[Albert Einstein]]'in [[Almanlar|Alman]] ''Annalen der Pysik'' dergisinde yayınlanan ''Işığın oluşum ve dönüşümü üzerine bir görüş,''<ref>[[Albert Einstein]] Annalen der Physik 17, 132 (1905), Über einen die Erzeugung und Verwandlung des Lichtes betreffenden heuristischen Gesichtspunkt.</ref> ''Molekül boyutlarının yeni bir belirlemesi''<ref>[[Albert Einstein]] Annalen der Physik 17, 549 (1905), Über die von der molekularkinetischen Theorie der Wärme geforderte Bewegung von in ruhenden Flüssigkeiten suspendierten Teilchen.</ref> ve ''Hareketli Cisimlerin Elektrodinamiği''<ref>[[Albert Einstein]] Annalen der Physik 17, 891 (1905), Zur Elektrodynamik bewegter Körper.</ref> başlıkları altındaki makaleleri fizik bilimi için yeni bir sayfanın açılmasına sebep oluyordu. [[Genel görecelik]] ve [[Özel görecelik]], Einstein tarafından fiziğe sunulan en karışık ve en gizemli teorilerden sayılır. Halen tartışmalara sebep olsa da yüzyılın en önemli bilim insanlarından sayılan Einstein, 1921 de [[Fotoelektrik etki]] olayına getirdiği açıklama ile Nobel Ödülü'ne layık görülmüştür.<ref>[http://nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1921/ nobelprize.org] (The Nobel Prize in Physics 1921) Nobel Ödülü resmi sitesindeki 1921 Fizik Ödülü sayfası. (İngilizce)</ref><ref>[http://galileo.phys.virginia.edu/classes/252/photoelectric_effect.html The Photoelectric Effect]</ref>
[[Dosya:Kurt Godel.jpg|thumb|
Çocukluğundan itibaren matematiğe olan katkıları, [[Carl Friedrich Gauss]]'u bu bilimin yapıtaşlarından biri haline getirmiştir.<ref>[http://www.corrosion-doctors.org/Biographies/GaussBio.htm Gauss'un biyografisi.] (İngilizce)</ref> Gauss, [[sayılar kuramı]], [[Matematiksel analiz|analiz]], [[diferansiyel geometri]], [[jeodezi]], [[Mıknatıslık|manyetizma]] ve [[Gökbilim|astronomi]] konularında önemli katkılar yapmıştır. Matematik alanındaki ilerlemeler, Gauss'tan itibaren daha farklı bir hal almaya başlamış ve onun öğrencilerinden olan [[Bernhard Riemann]]'ın oluşturduğu geometri sayesinde [[izafiyet teorisi]] gelişmiştir.<ref>[http://www.usna.edu/Users/math/meh/riemann.html Bernhard Riemann] Bernhard Riemann'ın çalışmaları. (İngilizce)</ref>
149. satır:
==== Modernleşmede kullanılan metotlar ====
[[Dosya:Revolving light microscope.jpg|thumb|
Bilimin ilerlemesi ile gerekli mekanizmalar çoğalmış ve yeni metotlar ortaya çıkmıştır. Neredeyse her alanda kullanılmaya başlanan [[teknoloji]], sayısal bilimlerin en büyük yardımcılarından biri haline gelmiştir. Son zamanlarda tıp, [[genetik]] ve [[moleküler biyoloji]] alanında gösterilen ilerlemede teknolojinin payı büyüktür. İlk zamanlara baktığımızda fizik ve kimya laboratuvarlarında kullanılan basit aygıtlar temel taşların oluşmasına yardımcı oldularsada, yeni dönem biliminin en üst seviyedeki araçları kullanması ilerlemeyi hızlandırmış ve günübirlik hale getirmiştir.
| |||