Afrika: Revizyonlar arasındaki fark

=== Erken Medeniyetler ===

{{ana|Antik Afrika Tarihi}}

 

MÖ 3300'ler civarında, [[Antik Mısır]]'da [[Firavun]] medeniyetindeki okur yazarlığın yükselişiyle birlikte Kuzey Afrika'daki ilk tarihsel kayıtlar ortaya çıkmıştır.<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/235724.stm Were Egyptians the first scribes?], BBC News | Sci/Tech</ref> Dünya'nın en erken ve en uzun süreli yaşayan medeniyetlerinde biri olan Antik Mısır, MÖ 330 yılına kadar çevresindeki diğer bölgeleri de etkiledi.<ref>Hassan, Fekri A. (2002) ''Droughts, Food and Culture'', Springer. p. 17. ISBN 0-306-46755-0.</ref><ref>McGrail, Sean. (2004) ''Boats of the World'', Oxford University Press. p. 48. ISBN 0-19-927186-0.</ref>

===9. ve 18. yüzyıllar arası===

[[Dosya:Rytter fra Bagirmi.jpg|thumb| [[Bagirmi Krallığı|Bagirmi]]'li bir atlı asker]]

 

Kolonileşme dönemi öncesi Afrika'da takriben 10,000'den fazla farklı devlet ve politika<ref>{{Haber kaynağı|url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/discussion/2006/01/11/DI2006011101372.html|title=The Fate of Africa – A Survey of Fifty Years of Independence|accessdate=2007-07-23|work=washingtonpost.com|first=Martin|last=Meredith|date=January 20, 2006}}</ref>, pek çok kurum ve kurallara göre nitelendirilmiştir. Bunların içersinde [[Buşmalar]] gibi küçük avcı toplayıcı gruplar, [[Bantu dilleri]]ni konuşan daha büyük ve yapılanmış aile klanları, çok daha büyük olan [[Afrika Boynuzu]]'ndaki klanlar, ve bunun yanında [[Akanlar]], [[Yorubalar]] ve [[İbolar]] gibi otonom şehir devletleri veya krallıklardan oluşan birçok farklı oluşum mevcuttur. 9. yüzyılda Batı Afrika'dan gelen Hausa Krallığı gibi bir dizi hanedan devletleri, Sahra altı bölgesindeki savanaları aşarak bugünkü [[Sudan]]'ın ortalarına vardılar. [[Gana]], Gao ve Kanem Krallığı bunların en güçlüleriydi. Gana 11. yüzyılda geri dönse de, [[Mali Krallığı]] Sudan'ın doğusunu 13. yüzyıla kadar muhafaza etti. Kanem Krallığı ise 11. yüzyılda İslamiyeti kabul ettiler.

Sahra'daki Berberi sülalesinden gelen [[Murabıtlar]] buradan yayılarak kuzeydoğu Afrika ve 11. yüzyılda İber Yarımada'sına kadar ulaşmıştılar.<ref>Glick, Thomas F. ''Islamic And Christian Spain in the Early Middle Ages''. (2005) Brill Academic Publishers page 37</ref> Ardından Banu Hilal ve Banu Malik gibi [[Araplar|Arap]] bedevileri, Arap yarımadasından Mısır'a göç etmişlerdir. 11. ve 13. yüzyıl arasında gerçekleşen bu olay sonucunda Arap'lar ve Berberi'ler yerel kültürleri Araplaştırarak<ref>"[http://countrystudies.us/mauritania/8.htm Mauritania – Arab invasions]". [[Library of Congress Country Studies]].</ref> ve yerel kültürleri birleşik İslam kültürü ile emerek bölgede büyük değişikliklere yol açmışlardır.<ref>{{Dergi kaynağı|title=Genetic Evidence for the Expansion of Arabian Tribes into the Southern Levant and North Africa|publisher=Pubmedcentral.nih.gov|date=2010-04-01|pmc=379148|volume=70|issue=6|pmid=11992266|last1=Nebel|first1=A|last2=Landau-Tasseron|first2=E|last3=Filon|first3=D|last4=Oppenheim|first4=A|last5=Faerman|first5=M|pages=1594–6|doi=10.1086/340669|journal=American Journal of Human Genetics}}</ref>

 

Mali Krallığı'nın bozulmasını takip eden süreçte, Sonni Ali (1464–1492) adındaki yerel lider, Sahra ötesi ticaret ağını kontrol ederek [[Songhay İmparatorluğu]]'nu oluşturdu. Sonni Ali 1468'de [[Timbuktu]]'yu ve ardından 1473'te Djenne'yi kuşattı. Ticaret gelirleri ve Müslüman tüccarları örgütleyerek güçlü bir imparatorluk oluşturdu. Onun halefi [[Ture Muhammed]](1493–1528) İslamiyeti resmi din haline getirdi. 15. yüzyıla kadar, Hause Krallığı'na ait küçük şehirler bölgedeki ticaret ağında etkili olarak çeşitli taşımacılık ve üretim yaptılar.

 

=== Kolonileşme ===

 

{{Legend|#f7fab2|Belçika}}

{{Legend|#bbfdd9|Almanya}}

Jeolojik olarak [[Arap Yarımadası]],[[Zagros Dağları]] ve [[Anadolu]] platosunun birbirini tetiklemesi ile Afrika Palatosu, Avrasya ile çarpışmaktadır. En yüksek noktası [[Kilimanjaro Dağı]] (5.895 m) olmakla birlikte en alçak noktası Assal Gölüdür (-156 m). [[Sahra Çölü]] hem tüm Afrika'nın hem de tüm dünyanın en büyük çölüdür. Hâlâ da genişlemeye devam etmektedir.

 

 

=== İklim ===

 

[[Dosya:Mauritius beach.png|thumb| [[Mauritius]]'da bir tropik sahil,]]

 

== Demografi ==

{{Ana|African Halkları|Afrika Demografrisi}}

Afrika nüfusu son 40 yılda önemli derece arttı ve bunun sonucu olarak da nüfusun büyük oranı gençlerden oluşmaktadır. Bazı Afrika devletlerinde nüfusun yarısından fazlası 25 yaşın altındadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.overpopulation.org/Africa.html | başlık = Africa Population Dynamics | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150217040305/http://www.overpopulation.org:80/Africa.html | arşivtarihi = 17 Şubat 2015}}</ref> 1950'li yıllarda 221 milyon olarak kıtanın nüfusu 2009 yılında 1 milyara ulaşmıştır.<ref>[http://bioweb.wku.edu/courses/Biol115/wyatt/Population/pop1.htm Population]. Western Kentucky University.</ref><ref>[http://www.africanews.com/site/Africas_population_now_1_billion/list_messages/26588 Africa's population now 1 billion]. AfricaNews. August 25, 2009.</ref>

 

Güney, Merkez ve Güney Doğu Afrika'da büyük oranda Bantu dili konuşulmaktadır.<ref>Luc-Normand Tellier (2009). "''[http://books.google.com/books?id=cXuCjDbxC1YC&pg=&dq&hl=en#v=onepage&q=&f=false Urban world history: an economic and geographical perspective]''". PUQ. p.204. ISBN 2-7605-1588-5</ref> Bunun yanı sıra, bir takım [[Nilotik]] topluluklar Doğu Afrika ve Güney Sudan'da sırasıyla karmaşık [[Swahili Kıyısı]]'ndaki [[Swahili]]'ler , ve geri kalan yerel kabilelerin Khoisan ('[[Bushmen|San']] ya da 'Bushmen') ve [[Pygmy]]ler Bantu dilleri konuşulur. Bantu dili ayrıiyeten Gabon ve Ekvator Ginesinde de baskındır. Afrika'nın güneyindeki [[Kalahari Çölü]], Busmanlar olarak da bilinen yerel topluluklar uzun süredir burada yaşamaktadırlar. Busman'lar ırk olarak diğer Afrika kabilelerinden farklıdır. Bantuların günümüze ulaşan belirgin topluluğu ise Pygmilerdir.<ref>[http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/article402970.ece Pygmies struggle to survive in war zone where abuse is routine]. ''Times'' Online. December 16, 2004.</ref>

Batı Afrika'daki ulusların çoğunluğu Nijer-Kongo Dil ailesinden gelen dilleri konuşmaktadırlar. Bunun yanında bu bölgede Afro-Asya dilleri ve Nil-Sahra dilleri konuşanlar da bulunmaktadır. Nijer Kongo dil ailesinin içinde [[Yoruba dili|Yoruba]], [[Igbo dili|Igbo]], [[Fulani]], [[Akan dili|Akan]] ve [[Wolof dili|Wolof]] dilleri bulunmakta en karmaşık etnik gruplara ev sahipliği yapmaktadır. Merkez Sahra'da, [[Mandinkalılar|Mandinka]] veya [[Mande dili|Mande]] toplulukları önemlidir ve Doğu Orta Afrika'da Nil-Sahra dil ailesinde bulunan [[Zaghawa dili|Zaghawa]], [[Gbaya dili|Baya]], [[Kanuri dili|Kanuri]] ve [[Thao dili|Sao]] dilleri baskındır.

Kuzey Afrika'daki topluluklar üç farkı ana gruptan oluşmaktadır: Berberiler kuzeybatı, Mısır ve Libyalılar kuzeydoğu, ve Nilo-Sahra dili konuşan topluluklar da doğuda bulunmaktadır. Bu bölgeye 7. yüzyılda gelmeye başlayan Araplar ile birlikte İslam bölgeye girmiş ve demokrafik yapıyı dönüştürmüştür. [[Kartaca]]) and [[Hiksos]] bulunan Semitik Fenikeliler, Indo-İranlar, Indo-Avrupalılar ve Roma ve Vandallar da bu bölgede tarihte önemli halklar olmuşlardır. Bugün Berberiler hala Fas ve Cezayir'de önemli ölçüde varlıklarını sürdürmektedirler. Bununla birlikte daha az sayıda da olsa Libya ve Tunus'da da Berberice konuşan topluluklar yaşmaktadır.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/3509799.stm Q&A: The Berbers]. BBC News. March 12, 2004.</ref> Berberice konuşan Tuarekler ve diğer normadik topluluklar da Sahra çölünde yaşayan sakinleridir. Bölge büyük oranda Arap ve Müslüman etkisinde olsa dahi Moritanya bölgesinde halen daha Nijer Kongo dili konuşan topluluklar da halen yaşamaktadır. Sudan'da Arapça ve Arap kültürü hakim olsa da yüzyıllar boyunca Arap yarımadasından gelen değişik göçmenler Nubians, Nuba, Fur ve Zaghava halkları ile karışmış olan ve orijinal olarak Nil-Sahra konuşan gruplar yaşamaktadır.