Adnan Menderes: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
MAY (mesaj | katkılar)
düzeltme AWB ile
54. satır:
 
=== Demokrat Parti dönemi ===
{{Üçlü resim|rightsağ|Adnanmenderesmakamaracı1.jpg|210|Adnanmenderesmakamaracı2.jpg|210|Adnanmenderesmakamaracı3.jpg|118|Adnan Menderes'in 1958 model Buick Roadmaster 75 serisi makam aracı.}}
7 Aralık 1945'te, CHP'den birlikte ihraç edildikleri arkadaşları [[Celâl Bayar]], [[Mehmet Fuad Köprülü|Fuad Köprülü]] ve [[Refik Koraltan]] ile Demokrat Parti'yi kurdu. 1947'de yapılması gereken seçimler CHP tarafından bir yıl öne alındı. Bu seçimleri CHP %85 oy oranı ile kazandığını ilan etti ancak seçimlerde "açık oy - gizli tasnif" usulü uygulandığı için seçimlerin şaibeli olduğu iddia edildi. 1946 seçimlerinden sonra muhalefet ve iktidarın arasında şiddetli kavgalar görülmeye başladı. DP ve CHP'nin arası günden güne açılıyordu. Ancak Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, 12 Temmuz 1947'de yayımladığı [[12 Temmuz Beyannamesi]] ile CHP içindeki sertlik yanlılarını durdurdu. Muhalefete karşı sert bir tutum takınan başbakan [[Recep Peker]] istifa etti. Demokrat Parti genel başkanı [[Celal Bayar]] da, dönemin "Milli Şef"i [[İsmet İnönü]]'nün demokratik seçimlere izin vermesini sağlamak için "Devr-i Sabık yaratmayacağız" dedi (yani iktidara geldikten sonra yapılan yanlışların ve yolsuzlukların hesabını sormayacağız). Bunun üzerine bazı DP'liler partilerinden istifa ederek, 19 Temmuz 1948'de Mareşal [[Fevzi Çakmak]] önderliğinde, [[Osman Bölükbaşı]] ile birlikte [[Millet Partisi (1948)|Millet Partisi]]'ni kurdular.
 
98. satır:
 
==== Ekonomi politikaları ====
Menderes iktidarlarının önceki döneminde alınan borçların geri ödenememesi ve dış ticaret açığının çok artması yüzünden 1958 yılından itibaren [[Türkiye ekonomisi]] zorluklar yaşamaya başladı. Cumhuriyet tarihinin en yüksek oranlı devaülasyonu yapıldı, dolar 2 liradan 9 liraya çıkarıldı. Türkiye 600 milyon dolar dış borcunu ödeyemeyeceğini açıklayarak moratoryum (borçların ödenemeyeceği ve yeni bir ödeme planına bağlanması ilanı) ilan etti ve [[IMF]] ilk stand-by anlaşması imzalandı.<ref>http://onpunto.com/ShowBlog2.aspxWeb=buzten&CId=80125</ref><ref>http://nealsak.kitapyurdu.com/kitap/120059/kurtarilanbirulkenasilbatirilir.htm</ref>. Menderes, [[ekonomik liberalizm|liberal]] ve dışa açık bir iktisat görüşüne sahipti, özel girişime geçmiş iktidarlara göre daha fazla serbesti tanıdı. Ekonomik girişimleri önceleri toplumun yoksul kesimini mutlu etti, ancak uzun vadede ekonominin dengesi bozuldu, aşırı dış alıma sebep oldu. Sanayileşme ve ekonomik gelişmeyle birlikte kırsal kesimden İstanbul gibi büyük şehirlere göç hızlandı. Bu yüzden büyük şehirlerde ilk gecekondu mahalleleri oluşmaya başladı. Menderes, en çok eleştiriyi, dışa bağımlılık politikaları yüzünden almıştır. Tek parti döneminde kurulan bazı traktör ve basma fabrikaları Menderes döneminde özelleştirildi veya ekonomik olmadıkları için kapatıldı. [[Nuri Demirağ]] tarafından kurulduktan sonra İsmet İnönü tarafından devletleştirme kapsamına alınan uçak ve uçak motoru fabrikaları, [[Eskişehir]] tank fabrikası ve [[Kırıkkale]] silah fabrikası Menderes döneminde [[NATO]] standartlarına uymadıkları gerekçisiyle kapatıldılar.{{factKaynak belirt}} Nuri Demirağ, THK aleyhine açtığı davasını kaybettikten sonra, Türkiye'de [[adalet]] kavramının gelişmesi için tek-parti diktatörlüğünün devrilerek çok-partili [[demokratik]] düzenin getirilmesi gerektiğine inanmıştı. Bu düşünceyle siyasete atıldı. 1945 yılında Türkiye’nin ilk muhalafet partisi olan [[Millî Kalkınma Partisi]]’ni kurdu. Parti, 1946 ve 1950 seçimlerinde meclise giremedi. 1954 seçimlerinde Demokrat Parti'den adaylığını koydu, [[Sivas]] milletvekili oldu.
 
1930'ların sonlarında başlatılan Banknot Matbaası kurma işi İkinci Dünya Savaşı nedeniyle aksadı; ancak 1951 yılında kuruluş süreci yeniden başlatıldı ve 1958 yılında Ankara'da Banknot Matbaası kurularak, ilk banknotların [[Birleşik Krallık]]'ta basılmaya başlanmasından 120 sene sonra Türkiye Cumhuriyeti banknotlarının artık Türkiye'de basılması sağlandı.<ref>http://www.tcmb.gov.tr/yeni/egm/b001000.html</ref>
112. satır:
{{Ana madde|27 Mayıs Darbesi}}
[[Dosya:Adnan Menderes Feb. 3 1958.jpg|küçükresim|Adnan Menderes (3 Şubat 1958 tarihli 'Time' dergisi kapağı)]]
1955 Yılından itibaren ekonomideki sıkıntıların ve 6-7 Eylül olayları gibi sebeplerle ülkede siyaset sertleşmeye başladı. 1954 seçimleride [[Osman Bölükbaşı]]'yı tekrar milletvekili seçtiği için [[Kırşehir]] ilçe yapıldı (Adnan Menderes konuyla ilgili mecliste "Türkiye'nin hiçbir vilayetinde yüzde 3'ten fazla oy almayan bir partiye mensup milletvekilini iki seçimde de seçen Kırşehir'in, bir içtimai ve siyasi bünye itibarıyla anormallik göstermekte olduğunu inkâr etmek mümkün değildir, evet biz açık konuşuruz" şeklinde konuşmuş ve [[Osman Bölükbaşı]] da cevaben; "Vilayeti kaldırdınız, bizi de kaldırın da zulmünüz tamam olsun"<ref>http://tr.wikiquote.org/wiki/Osman_B%C3%B6l%C3%BCkba%C5%9F%C4%B1</ref> demiştir.) Ayrıca [[İsmet İnönü]]'nün seçim bölgesi [[Malatya]] ikiye bölünüp [[Adıyaman]] vilayeti kuruldu. İktidara karşı yazılar yazan 83 yaşındaki Hüseyin Cahit Yalçın dâhil, gazeteciler birer birer hapise atılmaya başlandı. Adalet Bakanı Esat Budakoğlu TBMM'de muhalefetin soru önergesi üzerine 1954-1958 yılları arasında 238 gazeteci'nin iktidara karşı yazılar yazmak suçundan mahkûm olduğunu açıkladı.{{factKaynak belirt}} [[Cumhuriyet Halk Partisi|CHP]] ve [[Hürriyet Partisi]]'nin birleşme çabası karşısında [[Demokrat Parti (1946)|DP]]'liler 1957 seçimlerinden önce seçim yasasını değiştirerek partilerin ittifak yapmasının önleyen maddeler eklendi ve [[Demokrat Parti (1946)|DP]]'den istifa eden [[Mehmet Fuad Köprülü|Fuad Köprülü]]'nün başka bir partiden milletvekili seçilmesini engellemek için partisinden istifa eden bir kişinin 6 ay geçmeden bir başka partiden milletvekili olamayacağı şeklinde bir hüküm kondu.
 
1959 yılında [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'ye bir gezi yaparak ilave maddi kaynaklar isteyen Menderes'e, artık [[Marshall]] Yardımı fonlarının bitmek üzere olduğu hatırlatıldı ve istekleri reddedildi. 1961 seçimleri öncesinde [[İskenderun]] Demir-Çelik, [[Seydişehir]] Alüminyum, [[Keban Barajı]] ve İstanbul [[Boğaziçi Köprüsü]] gibi tesislerin temellerini atmak isteyen Menderes, yakın arkadaşı ve bakanı Dr. [[Lütfi Kırdar]]'ı nabız yoklamak için [[Sovyetler Birliği]]'ne gönderdi. Sovyetler Birliği'nin konuya olumlu yaklaşması üzerine, [[Menderes]] de Temmuz 1960'da [[Moskova]]'ya giderek, orada kredi anlaşmalarını imzalamaya karar verdi<ref>http://www.stargazete.com/gazete/yazar/mehmet-altan/kim-kimi-neden-asti-265254.htm</ref>.
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Adnan_Menderes" sayfasından alınmıştır