Adana: Revizyonlar arasındaki fark

 

== Tarihçe ==

 

[[Hattuşaş]] (Boğazkale)'de bulunan [[Hitit dili|Hitit]] [[Kava]] yazıtlarına göre [[Kizzuwatna]], MÖ 1335 dolaylarında Hititlilerin koruması altında Adana'yı yöneten ilk krallıktı. Aynı zamanda şehir ''Uru Adaniya'' ve sakinleri ise [[Denyen|Danuna]] olarak anılırdı. MÖ 1191-1189'a rastlayan yıllarda [[Hititler|Hitit İmparatorluğu]]'nun çöküşüyle başlayan batı kaynaklı akınlar ovanın denetiminin çok sayıda küçük çaplı krallıklara geçmesine neden olmuştur, akabininde de [[Asurlular]], MÖ 9. yüzyıl; [[Persler]], MÖ 6. yüzyılda MÖ 333'te [[Büyük İskender]]; [[Selevkos İmparatorluğu|Selevkoslar]]; Kilikya korsanları; [[Roma Cumhuriyeti|Romalı]] devletadamı [[Gnaeus Pompeius Magnus|Pompey]]; ve [[Kilikya Ermeni Krallığı]] (Kilikya Krallığı) bölgenin denetiminde söz sahibi olmuşlardır.

 

== Ekonomi ==

Adana, ilk sanayileşen şehirlerden biri olmuştur. [[Seyhan Barajı]]'nın inşasıyla ve tarım tekniklerindeki gelişimlerle beraber 1950'li yıllarda tarımsal verimde büyük gelişmeler yaşanmıştır.

 

[[Dosya:Alper Akınoğlu Congress Center.JPG|thumb|250px|<center>Çukurova Üniversitesi Kongre Merkezi</center>]]

Güney Türkiye'deki önde gelen ticari merkezlerden biri olan şehir birçok şirketin ve kamu kuruluşunun bölgesel müdürlüklerine ev sahipliği yapmaktadır. TÜYAP Sergisi ve Kongre Merkezi fuarlar ve iş konferanslarına ev sahipliği yapmakla birlikte şu anda Çukurova'daki iş meseleleri konusunda ana buluşma noktasıdır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.tuyap.com.tr/en/index.php?main=m_adana_hakkinda&fbid=4&left=l_adana | başlık = Adana Sergi ve Kongre Merkezi | yazar = | yayımcı = TÜYAP | erişimtarihi = | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150402114305/http://www.tuyap.com.tr/en/index.php?main=m_adana_hakkinda&fbid=4&left=l_adana | arşivtarihi = 2 Nisan 2015}}</ref> Akademiye yönelik 2000 koltuklu Alper Akınoğlu Kongre Merkezi 2012 yılında Çukurova Üniversitesi kampüsüne açılması beklenmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=689770 | başlık = ÇÜ'de, 2 bin kişilik kültür ve kongre merkezi temeli atıldı | yazar = | yayımcı = Zaman Gazetesi | erişimtarihi =29 Haziran 2012| arşivurl = http://web.archive.org/web/20120217065224/http://www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=689770 | arşivtarihi = 17 Şubat 2012}}</ref>

[[Dosya:Adana Hilton.PNG|thumb|250px|<center>Hilton Otel</center>]]

Adana Ticaret Odası (ATO) 1894 yılında pamuk ticaretine rehberlik etmek ve düzenlemek için kurulmuş olup Türkiye'deki ilk ticaret odalarından biridir. Günümüzde bu ticaret odası 25,000'den fazla şirket üyesi, ve buna ek olarak iş hisseleri ve onlar adına destekçilere sahiptir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.adana-to.org.tr/TR/Odamiz/Tarihce.htm | başlık = ATO Tarihçe | yazar = | yayımcı = Adana Ticaret Odası | erişimtarihi =29 Haziran 2012| arşivurl = http://web.archive.org/web/20120615233113/http://www.adana-to.org.tr:80/TR/Odamiz/Tarihce.htm | arşivtarihi = 15 Haziran 2012}}</ref> Adana Ticaret Borsası, 1913'te kurulmuş olup tarım ürünlerinin çiftlik hayvanlarının ticaretini güvenli ve açık bir biçimde düzenlemekle sorumludur. Borsanın şu anda 1350 üyesi vardır ve Büyükşehir Belediyesi Tiyatro Salonu'nun karşısında bulunmaktadır. 24 Nisan 2014 tarihinde CumhurBaşkanı [[Abdullah Gül]]'ün, Adana-Ceyhan istikameti, D 400 karayolu üzeri 11. km'de, temelini attıkları 72.000 M2'lik alanda yaptıkları yeni yerlerine 18 ay sonra taşınacaklardır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.adanatb.org.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=59&Itemid=78 | başlık = Adana Ticaret Borsası Tarihçe | yazar = | yayımcı = Adana Ticaret Borsası | erişimtarihi =29 Haziran 2012| arşivurl = http://web.archive.org/web/20121029105812/http://www.adanatb.org.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=59&Itemid=78 | arşivtarihi = 29 Ekim 2012}}</ref>

Adana mimarisinin altın çağı 15. yüzyılın sonları ve [[Ramazanoğulları]]'nın Adana'yı başkenti olarak seçtiği 16. yüzyıldır. Şehir o dönemde birçok yeni mahallelerin kurulmasıyla beraber süratle büyür. Adana'nın tarihi açıdan dönüm noktası sayılabilecek birçok yapısı bu dönemde inşa edildiği için Memlüklü ve Selçuklu mimarisi Adana'nın mimarlık tarihinde önemli bir yer tutar. Roma-Bizans Devri'nde kalan tek eser [[Taşköprü]] olup birkaç kamu binası Osmanlı hükümdarlığı sırasında şehre inşa edilmiştir.

 

[[Tepebağ]]'ın tarihi mahallesindeki ilk imar çalışmaları [[neolitik çağ]]a uzanır. Seyhan Nehri'nin karşısındaki tepede bulunan Tepebağ'ın surlarla çevrilmesinin ardından [[Taşköprü]]'nün uzağında kalmıştır. Varlıklı bir Ermeni mahallesi Osmanlı döneminde ortaya çıkmıştır ve Tepebağ şehrin [[Ermeni mimarisi]]ni tarihi evleri ve taşokullarıyla yansıtır. Günümüzde [[Tepebağ]] bir arkeolojik parka çevrilmekte olup, arkeolojik kazıların yanında 18. yüzyıldan kalma evler ve kamu binaları restore edilip butik otellere, kafelere ve restoranlara dönüştürülmektedir.

 

 

2018-19 Sezonunda [[Adana Demirspor]] ve [[Adanaspor]]. [[Süper Lig|Lig]] [[1. Lig]]'de mücadele etmektadir.[[1. Lig|r]] Her iki takım da maçlarını 1938 yılında hizmete açılan 16.095 seyirci kapasiteli [[5 Ocak Fatih Terim Stadyumu]]'nda oynamaktadır. Ayrıca 2017 yılında 36.117 kişilik [[Koza Stadyumu]] (KozArena) yapılmıştır. [[3. Lig]] de [[Kozan Belediyespor]] , [[Bölgesel Amatör Lig|BAL]] 'da [[Ceyhanspor]], Kiremithanespor ve Vefa 01 Spor yer almaktadır. [[Adana İdman Yurdu]] da [[Kadınlar 2. Ligi|Kadınlar 2.Ligi]] nde mücadele etmektedir .

 

[[BOTAŞ SK|BOTAŞ]],ve Mersin Basketbol'un haklarını satın alan Adana Basketbol, [[Kadınlar Basketbol Süper Ligi]]'de mücadele etmektedir. BOTAŞ, Türkiye Ligi Şampiyonu, Cumhurbaşkanlığı Kupası Şampiyonu ve Türkiye Kupası Şampiyonu olmuştur. Birçok defa Avrupa'da Türkiye'yi temsil etme başarısı gösteren [[BOTAŞ SK|BOTAŞ]] Avrupa Kupası finalisti olarak Avrupa da final oynayan ilk Türk takımı olmuştur. Ayrıca bir diğer basketbol kulübü olan [[ASKİ]], 2017-18 sezonunda 1.lige düşmüş ve liglerden çekilmiştir.

Manş Denizini birçok ülke sporcuları yüzerek geçmiştir. Ancak rekor Adana Demirsporlu Erdal Acet'indir. Manş'ı ilk kez hem de bütün zamanların en iyi derecesi ile geçen Erdal Acet ayrıca 5 kez milletlerarası İstanbul Maratonunu kazanmıştır.

 

 

== Yönetim ==

 

=== Büyükşehir Belediyesi ===

Adana Belediyesi, [[1871]] yılında kurulmasına rağmen şehir [[Muhtesip]] sistemi ile [[1877]]'ye kadar Gözlüklü Süleyman Efendi tarafından yönetilmeye devam edilmiştir. İlk modern belediye yönetimi, ikinci kaymakam Kirkor Bezdikyan ve ardılı Sinyor Artin ile başlamıştır. Yollar genişletilmiş ve yollara park taşı döşenmiştir, kanalizasyon ve siper sistemi devreye sokulmuştur, daha da önemlisi ilk belediye düzenlemeleri yürürlüğe girmiştir. Cumhuriyetin kuruluşunun ardından büyük alt yapı projeleri tamamlanmış ve şehrin kuzeyine planlanmış ilk mahalleler inşa edilmiştir. Turhan Cemal Beriker bu dönemde 12 yıl boyunca kaymakam ve vali olarak hizmet vermiştir. [[1956]]'da [[Seyhan Barajı]]'nın tamamlanmasıyla şehirde büyük gelişmeler meydana gelmiş hatta şehir, logar sistemlerini kurmak ve yerleşim alanlarını yol ve kamu alanlarına dönüştürmek gibi büyük ölçekli alt yapı projelerini başlatan dönemin başbakanı [[Adnan Menderes]]'in ilgisini çekmiştir. 1984'ten günümüze şehir manzarasında, büyük park ve bulvarların yapımı ve Seyhan Nehri'nin ıslahıyla önemli değişikler olmuştur.<ref>{{Web kaynağı | url = http://web.archive.org/web/20100731085938/http://www.adana.bel.tr/adana-buyuksehir-belediyesi-tarihcesi-sayfa.html | başlık = Adana Büyükşehir Belediyesi Tarihçesi | yazar = | yayımcı = Adana Büyükşehir Belediyesi | erişimtarihi = 22 Haziran 2012 | arşivengelli = evet}}</ref>

 

Adana'da toplam 15 ilçe bulunmaktadır.

 

Seyhan Nehri'nin batı kanadında yer alan [[Seyhan|Seyhan ilçesi]] şehrin kültür ve iş merkezidir. [[D-400]] devlet yolu (şehir sınırları içerisinde Turhan Cemal Beriker Bulvarı olarak da kabul edilir) şehri kuzey ve güney olmak üzere ikiye bölen ekonomk bir sınır gibidir. Seyhan'nın D-400 karayolunun kuzeyinde kalan kısmı, şehrin ekonomik olarak gelişmiş yeridir. D-400 boyunca, oteller, kültür merkezleri, ticaret ve iş binaları sıralanmaktadır. D-400'ün güneykısmında kalan şehrin eski merkezi geleneksel ve modern mağazaların şehir sakinlerine sunulduğu pazar alanıdır. Buranın güneyi ise düşük gelirle sakinlerin tercih ettiği bir yerleşim alanıdır.

 

Günümüzde Adana'da 514 okul öncesi eğitim kurumunda 19.644 öğrenci ve 720 ilköğretim okulunda 324.288 öğrenci eğitim görmektedir.<ref name="ref228">[http://www.tuik.gov.tr/IcerikGetir.do?istab_id=173]</ref> Şehirde ayrıca 121 genel ve 100 meslek lisesi bulunmakta olup, bu liselerde toplam 119.000 öğrenci eğitim hayatını sürdürmektedir.

 

 

Şehirde bulunan 17 halk kitaplığından her sene 400.000 ila 500.000 kişi faydalanmaktadır.<ref name="ref228" />