İsrail: Revizyonlar arasındaki fark

Bundan sonraki yıllarda Siyonistler dünyanın çeşitli yerlerine dağılmış bulunan Yahudi topluluklarını -devlet kurabilmek için etkili bir nüfus oluşturmak gayesiyle- Filistin’e göçmeleri için ikna etme çabalarına girişti. [[Nazi Almanyası]]’nın 1930’lardan 1940’ların ortalarına kadar Yahudilere soykırım uygulamaya başlamasıyla Filistin’e büyük bir Yahudi göçü başladı. Filistin’deki [[Araplar (halk)|Araplar]] bu göçe karşı koyduklarından İngiltere, Yahudi göçlerinin durdurulmasına karar verdi. Bunun üzerine Sion’a bağlı Askeri Yahudi Teşkilatı [[Hagana]], Filistin’e göç konusunda İngiltere’nin aldığı bu kısıtlayıcı kararı protesto amacıyla silahlı terör eylemlerine girişti. Filistin yönetimi Nazi liderliği ile işbirliğine girişti. Bu amaçla Kudüs müftüsü Almanya’ya birçok ziyarette bulundu.

 

[[Dosya:İsrail'in genişlemesi 1946-2000.jpg|200pik|thumb|Filistin’in kaybettiği topraklar (1946-2000)]]

Filistin’e de gizli Yahudi göçleri düzenlenmeye başlandı. II. Dünya Savaşı’nın Müttefikler’in galibiyetiyle bitmesinden sonra, Filistin meselesi son safhasına ulaştı. İngiltere daha sonra [[Amerika]]’nın yardımını sağladıktan sonra, Filistin meselesini [[Birleşmiş Milletler]]’e götürüp, meselenin çözülmesini istedi. BM, Kasım [[1947]]’de Filistin’in biri Yahudi öteki Arap olmak üzere iki devlet arasında paylaşılmasına karar verdi. Yahudiler bu kararı kabul ederken Araplar reddetti. Kudüs şehrine ise BM denetiminde milletlerarası bir bölge statüsü tanındı. Bu çözüm Arapları tatmin etmedi. İsrail-Filistin Savaşı başladı.

 

== Coğrafya ==

{{Ana madde|İsrail coğrafyası}}

 

İsrail, Orta Doğu’da Doğu Akdeniz kıyısındadır. Batısında Akdeniz, kuzeyinde Lübnan ve Suriye, doğusunda Ürdün, güneybatısında [[Sina Yarımadası]] ve [[Gazze]] vardır. Ülkenin güney bölgesi, [[Necef Çölü]]'nden meydana gelir. Kuzeydoğu kesimi ise Şeria Hendeğine açılır. Güneydoğuda dik yükseltiler vardır. [[Lut Gölü]] bu bölgededir. Akdeniz kıyı bölgesinin kuzey bölümü Yafa’dan Karmel Dağına kadar uzanarak, Şaran Ovası adını alır.

 

=== Askeri ===

İsrail, sadece [[Umman]] ve [[Suudi Arabistan]]ın gerisinde olmak üzere [[GSYİH]]'sine oranla en yüksek savunma bütçesine sahip ülkedir<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.sipri.org/research/armaments/milex/milex_database | title = SIPRI Military Expenditure Database | last1 = Fleurant | first1 = Dr Aude-Emmanuelle | last2 = Perlo-Freeman | first2 = Samuel | last3 = Kelly | first3 = Noel | date =27 Haziran 2014| website = Stockholm International Peace Research Institute | publisher = Stockholm International Peace Research Institute | accessdate =14 Ağustos 2014| arşivurl = http://web.archive.org/web/20160513023650/http://www.sipri.org/research/armaments/milex/milex_database | arşivtarihi = 13 Mayıs 2016}}</ref>. İsrail Savunma Kuvvetleri, İsrail özel kuvvetlerinin tek askeri kanadıdır ve Genelkurmay Başkanı kabinenin alt-yönetimi ile "Ramatkai"nin başıdır. İSK, kara, hava ve deniz kuvvetlerinden oluşur. [[1948 Arap-İsrail Savaşı]]nda ülkenin kurulmasından önce -Haganah önderliğinde- paramiliter grupların birleştirilmesi ile kuruldu<ref>{{cite journal|url=http://dover.idf.il/IDF/English/about/History/40s/1948/default.htm |publisher=Israel Defense Forces |accessdate=31 Temmuz 2007|title=History: 1948 |year=2007}}</ref> . İSK ayrıca Mossad ve Shabak ile çalışan Askeri Haberalma Yönetiminin (Aman) kaynaklarından yararlanır<ref>{{Harvard citation no brackets |Henderson |2003 |p=97}}</ref>. Kısa tarihinde, birçok büyük savaş ve sınır çatışmaları olan İsrail Savunma Kuvvetleri dünyanın en deneyimli ordusu olmuştur.<ref>{{cite journal |url=http://www.mfa.gov.il/MFA/Facts+About+Israel/State/THE+STATE-+Israel+Defense+Forces+-IDF-.htm |publisher=Israel Ministry of Foreign Affairs |title=The State: Israel Defense Forces (IDF) |accessdate=9 Ağustos 2007|date=13 Mart 2009}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://www.globalsecurity.org/military/world/israel/idf.htm | publisher = GlobalSecurity.org | title = Israel Defense Forces | accessdate =16 Eylül 2007| arşivurl = http://web.archive.org/web/20160415141906/http://www.globalsecurity.org/military/world/israel/idf.htm | arşivtarihi = 15 Nisan 2016}}</ref>

 

Ulusal ordu, ağırlıklı olarak ülke içinde dizayn edilip üretildiği kadar ithal de edilen yüksek teknolojili silahlara dayanır. 1967'den beri özellikle Birleşik Devletler kayda değer miktarda askeri yardım yapmıştır; 2013-2018 yılları arasında yıllık 3,15 milyar Dolarlık yardım yapması beklenmektedir<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/US-Israel/foreign_aid.html | title = U.S. Aid To Israel | publisher = Jewishvirtuallibrary.org | accessdate =29 Eylül 2010| arşivurl = http://web.archive.org/web/20160627100659/http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/US-Israel/foreign_aid.html | arşivtarihi = 27 Haziran 2016}}</ref><ref name="nyt">{{Haber kaynağı |url=http://www.nytimes.com/2007/08/17/world/middleeast/17israel.html |work=The New York Times |title=Israel to Get $30&nbsp;Billion in Military Aid From U.S |date=17 Ağustos 2007|accessdate=23 Eylül 2007|last=Erlanger |first=Steven }}</ref>. Arrow (Ok) füzeleri dünyanın az sayıdaki operasyonel anti-balistik füze sistemlerinden biridir<ref>{{Haber kaynağı |url=http://www.jpost.com/Israel/Article.aspx?id=56544 |newspaper=The Jerusalem Post |title='Arrow can fully protect against Iran' |last=Katz |first=Yaakov |date=30 Mart 2007|accessdate=20 Mart 2012}}</ref>. İsrail'in Iron Dome (Demir Çatı) anti-füze hava savunma sistemi, Gazze Şeridindeki Filistinli militerlerin ateşlediği binlerce Kassam, 122&nbsp;mm Grad ve Fajr-5 ile ağır roket saldırıları karşısında dünya çapında takdir topladı.<ref name=Johnson>{{Haber kaynağı|title=How Israel Developed Such A Shockingly Effective Rocket Defense System|author=Robert Johnson|url=http://www.businessinsider.com/how-israel-developed-the-iron-dome-2012-11?op=1#ixzz2Cme6aQn5|work=Business Insider|date=19 Kasım 2012|accessdate=20 Kasım 2012}}</ref><ref name=Tory>{{Haber kaynağı|title=A Missile-Defense System That Actually Works?|author=Sarah Tory|url=http://www.slate.com/articles/news_and_politics/explainer/2012/11/israel_iron_dome_defense_how_has_missile_defense_changed_battle_in_gaza.html|work=Slate|date=19 Kasım 2012|accessdate=20 Kasım 2012}}</ref>

 

[[Yom Kippur Savaşı]]ndan itibaren İsrail, [[Casus uydu]] iletişim ağı geliştirdi<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.cia.gov/library/center-for-the-study-of-intelligence/kent-csi/vol44no5/html/v44i5a04p.htm | publisher = Central Intelligence Agency | title = Israel's Quest for Satellite Intelligence | last = Zorn | first = E. L. | date =8 Mayıs 2007| accessdate =19 Mart 2012| arşivurl = http://web.archive.org/web/20160416012211/https://www.cia.gov/library/center-for-the-study-of-intelligence/kent-csi/vol44no5/html/v44i5a04p.htm | arşivtarihi = 16 Nisan 2016}}</ref>. Ofeq programının sonucunda İsrail bu tür uyduları yerleştirebilen dünyanın yedi ülkesinden biri oldu.<ref>{{Haber kaynağı |url=http://www.jpost.com/Israel/Article.aspx?id=64499 |newspaper=The Jerusalem Post |title=Analysis: Eyes in the sky |last=Katz |first=Yaakov |date=11 Haziran 2007|accessdate=20 Mart 2012}}</ref> Kuruluşundan beri İsrail GSYİH'nin önemli miktarını savunmaya harcadı.<ref>{{cite journal |url=http://www.thejerusalemfund.org/www.thejerusalemfund.org/carryover/pubs/20010130ib.html |publisher=The Jerusalem Fund |title=Israel's Defense Budget: The Business Side of War |last=Seitz |first=Charmaine |accessdate=16 Eylül 2007|date=30 Ocak 2001}} (first appeared in Information Brief No. 64)</ref> Örnek olarak 1984'de bu miktar [[GSYİH]]'nin %24'ydü. 2006'da ise %7,3'e düştü.<ref name="cia"/>