Toussaint L'Ouverture: Revizyonlar arasındaki fark

'''François-Dominique Toussaint L'Ouverture''' (20 Mayıs 1743 – 7 Nisan 1803) [[Haiti Devrimi]]nde yer almış [[Haiti]]li devrimci önder ve yönetici. [[Fransızlar|Fransız]] sömürgesi olan [[Saint-Domingue]]'de köle olarak doğar. Adadaki Fransız sömürgecilere karşı siyahi kölelerin ayaklanmasına önderlik ederek başarı kazanır. Ülkede köleliği kaldırır, Fransız yönetimini adadan kovar ve Haiti’nin bağımsızlığını ilan eder. [[Hispanyola]] adasının diğer kısmındaki [[İngiltere]] hakimiyetindeki [[Santo Domingo]]’yu da ele geçirerek buradaki köleleri de özgürlüklerine kavuşturur. Haiti tarihindeki ilk anayasayı yazar.<ref>[http://thelouvertureproject.org/index.php?title=Constitution_of_1801_%28English%29#Full_text_of_.27Toussaint.27s_Constitution.27 Anayasa metni], The Louverture Project, 13 Mart 2010 tarihinde erişilmiştir</ref><ref>[http://www.marxists.org/history/haiti/1801/constitution.htm Anayasa metni], marxist.org, 13 Mart 2010 tarihinde erişilmiştir</ref>

 

 

== Bağımsızlığa doğru ==

21 Ocak 1793 günü Fransa kralı [[XVI. Louis]]'nin idam edilmesinden sonra [[İngiltere]] ve [[İspanya]], [[Fransa]]'ya savaş ilan eder. Bu sırada adada hakimiyetini kurmak isteyen Toussaint Fransızlara karşı İspanyol ordusuyla işbirliği yapar. Ancak Eylül 1793'de adaya çıkartma yapan İngiliz Ordusu tüm dengeleri altüst eder. Bu dönemde Toussaint, soyadı olarak L'Ouverture adını kullanmaya başlar.<ref>Adının Fransızcadan çevirisi ''yeniden dirilen tüm azizler'' anlamındadır.</ref> Artık hatırı sayılır bir askeri güce komuta eden L'Ouverture 1794 yılında adadaki Fransız komutan General Laveaux ile görüşerek saf değiştirir ve Şubat 1794'de köleliği kaldıran Fransa Ulusal Meclisi saflarına geçtiğini belirtir. Adadaki İspanyollara saldırarak hakimiyetlerindeki kentleri ele geçirir, ilerleyen İngilizlere de saldırır. 1795 yılında başarılı komutanları [[Jean-Jacques Dessalines]] ve [[Henri Christophe]] ile adanın çoğunda hakimiyeti Fransa adına ele geçirir. Haziran 1795'e gelindiğinde İngilizler iç bölgelerden atılarak sahile sürülmüş, İspanyollar ise yenilgiyi kabul ederek adayı terk etmiştir. Adanın denetimini elinde tutan L'Ouverture Mayıs 1797'de adadaki Fransız Cumhuriyeti Ordusunun komutanı ilan edilir. General Thomas Maitland komutasındaki İngiliz Ordusu, L'Ouverture egemenliğini kırmak için son bir saldırı düzenlese de başarısız olacak ve adaya ait limanların uluslararası ticarete açık kalacağının garanti edilmesi üzerine adayı Ekim 1798'de terk edecektir. Bu dönemden sonra L'Ouverture adada kendi otoritesini benimsemeyen diğer siyahi kuvvetleri denetimi altına almakla uğraşır. 1801 yılına gelindiğinde Toussaint L'Ouverture adanın tartışmasız hakimidir. Kölelik kaldırılmış ve yeni anayasa ilan edilmiştir.