Madagaskar: Revizyonlar arasındaki fark

 

== Coğrafya ==

Ada olması nedeniyle kara komşusu bulunmayan ülkenin civarında bulunan diğer ada ülkeler ile birlikte Afrika anakarasında bulunan Mozambik ile deniz sınırı bulunmaktadır. Madagaskar coğrafi olarak Afrika kıtasının bir parçası konumundadır. Madagaskar sahip olduğu 587.295 km² yüzölçümü ile dünyanın en büyük dördüncü adası konumundadır ve toplamda 4.828 km'lik bir kıyı şeridine sahiptir.

 

 

=== Bitki örtüsü ve yaban hayat ===

Keşfedilmesinden önce neredeyse tamamen sık ormanlarla kaplı olan Madagaskar, insan yaşamının başlaması ile birlikte ormanların kapladığı alan yıllar geçtikçe azalmış ve günümüzde de sadece doğu kıyı sahillerinde bulunan ve adanın %4'ünü kaplayan ormanlar kalmıştır. Ülkenin en yoğun ve sık bir şekilde yağmur ormanlarını görüldüğü bölgesi Masoala yarımadasıdır. Doğudan batı yönüne doğru ilerlendiğinde yağmur ormanları yerini önce nemli [[savan]] örtüsüne sonra da tek tek ağaçların bulunduğu, dikenli kurak çalılıkların yer aldığı çayırlara bırakmaktadır.

 

 

Madagaskar'da yaşayan birçok etnik grup konuşulan ortak dil ile ortak bir kimlik ortaya çıkarmıştır. Buna rağmen sosyal alanlarda ''foko'' olarak adlandırılan farklı alt grupların gelenek ve görenekleri önemli ölçüde yaşam biçimini belirleyebilmektedir. Madagaskar devleti resmi olarak 18 farklı etnik grubu ''ana etnik grup'' olarak kabul etmektedir.<ref>[http://www.commission-refugies.fr/IMG/pdf/Madagascar_bilan_de_la_situation_politique_recente24-05-2007.pdf République Française, Commission des Recours des Réfugiés (Hrsg.): Note d’actualité Madagascar. Bilan de la situation politique récente. Sayfa 1]</ref> Ülke genelinde en büyük etnik grubu Merinalar oluşturmaktadır. 19.yy sonlarına kadar adanın neredeyse genelinde kendi devletlerini yöneten Merinalar bu süreçte farklı ''foko''ları baskı altına almışlardır. 1970 yılı verilerinde bu etnik gruba mensup 1,6 milyon kişi sayılmıştır. Merina Krallığı döneminde Merinaların baskı altına aldığı diğer etnik unsurlar arasında Betsileo, Sihanaka ve Bezanozano yer almıştır. Bunun haricinde ada genelinde mevcudiyeti bulunan ve Madagaskar devleti tarafından ana etnik unsur olarak kabul edilen diğer unsurlar ise şu şekildedir:

* Tsimihety

* Tankarana

 

== Sosyal durum ==

=== Sağlık ===

Ülkede temiz su kaynaklarına ulaşabilen nüfusun oranı düşük düzeyde olup, 2012 tahmini verilerine göre nüfusun yarısından azı olan %49,6'sı temiz kaynaklardan su temin edebilmektedir. Tam teçhizatlı sağlık hizmetlerinden yararlanma oranının düşük olduğu ülkede, nüfusun %13,9'u bu yönde bir hizmet alabilirken, %86,1'i ilkel şartlarda sağlık hizmeti alabilmektedir. Ülke içerisinde [[ishal]], [[hepatit]], [[tifo]], [[sıtma]], [[humma]] ve [[kuduz]]<ref name=CIA/> çok sık görülen hastalıklar arasındadır. [[AIDS]], Afrika anakarasının aksine düşük oranda görülmekte olup, bu oran 2013 tahmini verilerine göre %0,4 düzeyindedir.<ref name=CIA/>

=== Merina Krallığı ===

{{Ayrıca bakınız|Merina Krallığı}}

Ada üzerinde 1787 yılından itibaren [[Andrianampoinimerina]] önderliğinde birleşen Merina etnik grubu adada kurulan ilk modern devlet yapısının temelini atmıştır.<ref>Charles Cadoux: La république malagache. Berger-Levrault, Paris 1969, Sayfa 12</ref> 1810 yılındaki ölümüne kadar krallığı yöneten Andrianampoinimerinas, 1794 yılına kadar küçük bir krallık olan [[Ambohimanga]]'nın hükumdarlığını yapmış, 1794 yılında yine küçük bir krallık olan [[Antananarivo Krallığı]]'nı fethederek krallık merkezini günümüzde de ülkenin başkenti olan Antananarivo'ya taşımıştır. İlerleyen yıllarda da adanın neredeyse tamamını elde eden Andrianampoinimerina, karşılaştığı direnç nedeniyle adanın güneyini elde edememiş ve kurduğu devleti tam anlamıyla sağlamlaştıramamıştır.<ref>Charles Cadoux: La république malagache. Berger-Levrault, Paris 1969, S. 12</ref> Andrianampoinimerina'nın otokratik iktidarı boyunca devlet modernleştirilmiş, yeni bir ceza yasası yayımlanmıştır. İktidarı döneminde çalışanlarını [[kast sistemi]]ne benzer bir sistem ile gruplara ayırmış ve böylece keskin ve eşit olmayan bir tabakalaşma oluşturmuştur.<ref>Virginia Thompson, Richard Adloff: The Malagasy Republic. Madagascar Today. Stanford University Press, Stanford 1965, Sayfa 4</ref>

 

Andrianampoinimerina'nın ölümünden sonra tahta geçen oğlu [[I. Radama]] adayı yurt dışına açmış ve özellikle [[Fransa]] ile birlikte Hint Okyanusu üzerinde hakimiyeti genişletme çabalarında olan [[Büyük Britanya]] ile ikili ilişkilerini geliştirme gayreti içerisinde olmuştur.<ref>Charles Cadoux: La république malagache. Berger-Levrault, Paris 1969, Sayfa 13</ref> Krallık birliklerini Britanya askeri modeline göre yeniden düzenleyen I.Radama iktidarında ilk İngilizler de endüstriyel faaliyetlerde bulunmak adına ülkenin doğu kıyılarına yerleşmişlerdir. İngiliz misyonerler bu dönemde [[incil]]i Malgaşça'ya çevirmiş, latin alfabesinin kullanımı ve yaygınlaşması adına faaliyetlerde bulunmuşlardır. I.Radama 1824 yılında İngilizlerin de askeri desteği ile tüm ada üzerinde de kontrolü ele geçirmiştir.

I.Radama'nın 1828 yılında hayatını kaybetmesi ile tahta geçen eşi, [[I. Ranavalona]] unvanı ile ülkeyi 1861 yılına kadar yönetmiştir. Ada ülkesi kendi yönetiminde [[aydınlanma çağı]]ndan [[izolasyonizm]]e keskin bir dönüş gerçekleştirmiş, ilerleyen dönemlerde kendisine rakip olmaması adına eşinin tüm aile üyelerini öldürtmüş, hristiyan dinini yasaklamış ve 1835-1836 döneminde tüm yabancıları ülke dışına çıkartmış ve dış ülkeler ile ikili ilişkileri en aza indirmiştir.<ref>Gwyn Campbell: The Adoption of Autarky in Imperial Madagascar, 1820–1835. In: The Journal of African History. 28, Nr. 3, 1987, Sayfa 395</ref>

 

 

=== Fransız sömürge dönemi ===

Madagaskar'ın 1885 yılında gerçekleştirilen [[Berlin Konferansı]]'nda Fransa'nın ''ilgi alanı'' olarak belirlenmesinden sonra 1896 yılında Madagaskar toplumunun karşı çabalarına rağmen adaya sömürge devleti olarak sahip olmuştur. Yaşanan bu süreçte Merina Krallığı 1883 yılında [[Alman İmparatorluğu]] ile gerçekleşen ilk diplomatik ilişkiler sonucunda varılan barış antlaşmasını Fransa'ya karşı devreye almaya çalışmış ancak bunda başarılı olamamıştır. Ada üzerinde sömürge döneminin başlaması ile birlikte Fransız firmaları [[mika]] ve [[grafit]] yeraltı madenlerini bitirme noktasına getirmiş, ada genelinde kahve ve pirinç plantasyonları oluşturulmuştur. Yerel halk [[apartheid]] benzeri bir sistem olan [[Code de l’indigénat]] ile bastırılmıştır. 1915 ile 1929 yılında gerçekleştirilen ulusal isyanlar Fransa tarafından şiddetli bir şekilde bertaraf edilmiştir.<ref>Douglas Little: Cold War and Colonialism in Africa: The United States, France, and the Madagascar Revolt of 1947. In: The Pacific Historical Review. 59, Nr. 4, 1990, Sayfa 530</ref>

 

==== Birinci Cumhuriyet dönemi ====

{{Ayrıca bakınız|Malgaşça Cumhuriyeti}}

Fransa'nın 1956 yılında denizaşırı bölgelerini kapsayan ve [[loi-cadre Defferre]] adını verdikleri yeni bir yasa oluşturmuş, bu yasa kapsamında da Madagaskar'a şiddetin oluşmadığı bir ortamda bağımsızlığa gitme yolu açılmıştır. Madagaskar ilk olarak 14 Ekim 1958 yılında [[Fransız Topluluğu]] içerisinde [[Malgaşça Cumhuriyeti]] adı ile özerk bir statüye sahip bir bölge olarak yer almış, 1959 yılında ülke anayasını kabul edilmesi ile ülke 26 Haziran 1960 yılında [[Philibert Tsiranana]] başkanlığında bağımsızlığını elde etmiştir. [[Afrika Yılı]] olarak kabul edilen 1960 yılında bağımsızlığını elde eden üçüncü ülke olan Madagaskar, Tsiranana yönetiminde birçok diğer [[Fransızlar|Fransız]] eski sömürge bölgelerin aksine [[komünizm]] karşıtı bir siyaset izlemiştir.<ref>[http://www.lonelyplanet.com/madagascar/history lonely Planet: Madagascar history]</ref> 1960 yılında gerçekleştirilen ilk seçimlerde [[Madagaskar ve Komorlar Sosyal Demokrat Partisi|Sosyal Demokrat Parti]] oyların %88,2'sini elde ederek mümkün olan 107 sandalyeden 104 tanesinin sahibi olmuştur.<ref>Charles Cadoux: La république malagache. Berger-Levrault, Paris 1969, Sayfa 54</ref>

 

==== Sosyalist Cumhuriyet dönemi ====

{{Ayrıca bakınız|Demokratik Madagaskar Cumhuriyeti}}

Ülke genelinde yaygınlaşan gösteriler neticesinde 1975 yılında sosyalist bir düşünce yapısına sahip olan [[Didier Ratsiraka]] iktidara gelmiş, 30 Aralık 1975 tarihinde ülkenin yeni isminin [[Demokratik Madagaskar Cumhuriyeti]] olduğunu ilan etmiş,<ref>[https://books.google.de/books?id=sRONZK-0aPIC&pg=PA1182&hl=tr#v=onepage&q&f=false Franz Nuscheler, Klaus Ziemer: Die Wahl der Parlamente und anderer Staatsorgane, Band 2 Afrika, Sayfa 1182]</ref> benimsenen siyasi düşünce doğrultusunda adada finans pazarını elinde bulunduran yabancı banka ve sigorta kuruluşlarını kamulaştırmış, mevcut sistemdeki bankaları ''Banque Nationale de l’Industrie'', ''Agricultural Bank'' ve ''Trade Bank'' isimli üç bankada birleştirmiş, sigorta firmalarını da kurulan ''ARO'' ve ''NY Havana'' firmalarında bir araya getirmiştir.<ref>Eliphas G. Mukonoweshuro: State „Resilience“ and Chronic Political Instability in Madagascar. In: Canadian Journal of African Studies/Revue Canadienne des Études Africaines. 24, Nr. 3, 1990, Sayfa 377</ref> Banka ve sigorta kuruluşlarının haricinde ülkede bulunan çok uluslu endüstriyel holdingler de kamulaştırılarak devlet denetimine alınmış ve Fransa ile olan tüm ilişkiler askıya alınmıştır.<ref>[http://www.bbc.com/news/world-africa-13864364 www.bbc.com Madagaskar tarihi]</ref> Tarım sektörü de tek bir noktada toplanmış, tüm mahsulün elde edilmesi, satılması gibi konularda da devlet tek yetkili kılınmıştır. Özellikle tarım alanında alınan bu kararlar Madagaskar ekonomisini olumsuz yönde etkilemiş, büyüme oranları bu yıllarda eksi %2 ile %1 arasında gerçekleşmiş, pirinç gibi üretimi çok olan mahsuller de 1980'li yılların başında yeterli düzeyde elde edilemediği için bölgesel olarak kıtlık yaşanmasına neden olmuştur.<ref>Eliphas G. Mukonoweshuro: State „Resilience“ and Chronic Political Instability in Madagascar. In: Canadian Journal of African Studies/Revue Canadienne des Études Africaines. 24, Nr. 3, 1990, Sayfa 379</ref> Bu süreçte ülkede [[kara piyasa]] oluşmuş ve işsizlik oranları artmıştır. Tüm bu siyasi ve ticari yaşananlara rağmen Ratsiraka iktidarına karşı herhangi bir direniş gösterilmemiştir. Ratsiraka iktidarı süresince kendisi ve kendisine bağlı kişilerin refah içerisinde yaşaması sağlanmış, ordu zayıf düşürülmüş ve muhalefet partileri de sindirilmiştir.<ref>Eliphas G. Mukonoweshuro: State „Resilience“ and Chronic Political Instability in Madagascar. In: Canadian Journal of African Studies/Revue Canadienne des Études Africaines. 24, Nr. 3, 1990, Sayfa 386–390</ref>

 

 

Aralık 2002'de gerçekleştirilen meclis seçimlerinde Ravalomanana'nın partisi ''I Love Madagaskar'' büyük bir başarı elde etmiş, meclis çoğunluğunun da elde edilmesi ile Ravalomanana [[Uluslararası Para Fonu]] ve [[Dünya Bankası]]'nın desteği ile ticari reformlar gerçekleştirmeye çalışmış ve rüşvet ile mücadele etmiştir. Bu dönemde Ratsiraka'ya karşı açılan dava sonuçlanmış ve kendisi gıyabında on yıl zorunlu çalışma cezasına çarptırılmıştır.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/3129993.stm Ratsiraka'nın cezası açıklandı]</ref>

18 Kasım 2006 tarihinde general [[Fidy Andrianafidisoa]] önderliğinde bir grup asker darbe girişiminde bulunmuş ancak başarılı olunamamıştır. 3 Aralık 2006 tarihinde gerçekleştirilen devlet başkanlığı seçimlerinde görevde olan Ravalomanana oyların %54,8'ini alarak ikinci kez bu göreve seçilmiştir.

 

 

== Siyaset ==

Madagaskar Cumhuriyeti anayasa ile yönetilen bir cumhuriyettir. Ülke çok partili bir siyasi sisteme sahiptir ve merkezi bir yöntem ile başkanlık sistemi ile yönetilmektedir. Madagaskar devlet başkanı beş yıllık süreç için seçilmektedir.

 

 

== İdari yapılanma ==

Madagaskar kendi içerisinde ''faritra'' olarak adlandırılan 22 bölgeye ayrılmıştır. Söz konusu 22 bölge de yine kendi içerisinde ''fivondronana'' olarak adlandırılan 119 ilçeye ayrılmıştır. İdari yapılanmada en alt idari birimi belediyeler oluştururken, ''fokontany'' olarak adlandırılan köyler de kendi kendine yönetebilme yetkisine sahiptir. 4 Nisan 2007 tarihinde gerçekleştirilen referandum sonucu kabul edilen teklife istinaden daha önce altı ile ayrılmış bir idari yapılanmaya sahip olan Madagaskar'da, bu yasa neticesinde 22 bölge oluşturulmuş ve yeni idari yapılanma düzenine Ekim 2009 tarihinden itibaren geçilmiştir.

 

== Ulaşım ==

=== Demiryolu ===

Madagaskar da demiryolu hatları uzun bir süre devlet kurumu olan [[Réseau national des chemins de fer malagasy]] tarafından yönetilmiş, kamu kurumlarının özelleştirilmesi kapsamında hatlar 2003 yılında 25 yıllık bir süre için [[Madarail]]'e devredilmiştir. Ülkede iki adet demiryolu hattı bulunmaktadır. Toplam uzunluğu 1.030&nbsp;km olan demiryolu hatlarında bir tanesi 1901 ile 1903 yılları arasında yapılan ''Tananarive-Côte-Est-Linie'' hattı olup, adanın merkezinde yer alan [[Antsirabe]]'yi başkent Antananarivo üzerinden [[Moramanga]]'ya buradan da iki kola ayrılarak bir koldan doğu kıyısında yer alan [[Tamatave]]'ye bir diğer koldan da [[Ambatrasoratra]]'ya bağlamaktadır. ''Fianarantsoa-Côte-Est-Linie'' olarak ifade edilen ve 1926 ile 1936 yılları arasında yapılan hat ise merkezi yaylalardan sahil şehri [[Manakara]]'ya kadar uzanmaktadır.<ref>[Republique de Madagascar (Hrsg.): Transfert de technologies et estimation des besoins prioritaires dans le cadre des changements climatiques. Technology Transfer Clearing House, Bonn 2007, Sayfa 89 Madagaskar'da demiryolu]</ref><ref>[William A. Hance: Transportation in Madagascar. In: Geographical Review. 48, Nr. 1, 1958, Sayfa 53 Madagaskar'da ulaşım]</ref>

 

 

=== Karayolu ===

Ada ülkesi genelinde 2010 verilerine göre toplam 34.476&nbsp;km karayolu bulunmaktadır. Bu karayolunun 5.613&nbsp;km'si asfaltlanmış olup, geriye kalan 28.863&nbsp;km ise stabilize yol konumundadır.<ref name=CIA/>