Galileo Galilei: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
→‎Ölümü: düzeltme AWB ile
CosmosAway (mesaj | katkılar)
k Yazım kuralı gereği değiştirildi: teleskopik → teleskobik AWB ile
26. satır:
| ek_bilgi =
}}
'''Galileo Galilei''' (15 Şubat 1564 - 8 Ocak 1642), İtalyan [[astronom]], [[fizikçi]], [[mühendis]], [[filozof]] ve [[matematikçi]] dir. Rönesans'ın bilimsel devrimine büyük katkıda bulunan bilim insanına “gözlemsel astronominin babası”, “modern fiziğin babası” ve “bilimin babası” gibi isimler takılmıştır. Gözlemsel astronomiye katkılarının arasında [[Venüs]]'ün evrelerinin teleskopikteleskobik kanıtı, [[Jüpiter]]'in en büyük dört uydusunun keşfi (Galileo'nun uyduları adı verilmiştir), güneş lekelerinin gözlemi analizi bulunmaktadır. Galileo ayrıca uygulamalı bilim ve teknoloji alanında da çalışmış ve geliştirilmiş bir askeri pusula gibi başka aletler icat etmiştir.
 
Galileo'nun güneş merkezciliği ve [[Kopernik]]çiliği yaşadığı dönemde daha çok dünya merkezcilik ve Tycho sistemi yaygın olduğu için tartışma konusu olmuştur. Astronomlar ona sık sık karşı çıkmış ve güneş merkezli bir sistemin yıldızsal paralaks gözlemlenmediği için mümkün olmadığını savunmuşlardır. Bu konu 1615 yılında [[Roma]] [[engizisyon]]u tarafından soruşturulmuştur ve bunun yalnızca bir olasılık olduğu sonucuna varılmıştır. Galileo daha sonrasında "İki Ana Dünya Sistemi Üzerine Diyalog" kitabında bu görüşünü savunmuştur. Kitabın Papa 8. Urban'a ve Cizvitler'e bir saldırı niteliğinde olduğu düşünülmüş ve Galileo itibar kaybetmiştir. Engizisyon tarafından yargılanan Galileo'nun [[dalalet]] suçu işlediğinden şüphelenilmiş ve Galileo hem yazdıklarından caymaya zorlanmış hem de hayatının geri kalanını ev hapsinde geçirmeye mahkum edilmiştir. Ev hapsindeyken en başarılı çalışmalarından olan ''İki Yeni Bilim''<nowiki/>'i yazmış ve bu kitapta kırk yıl öncesinde yaptığı kinematik ve maddelerin kuvveti ile ilgili çalışmalarına yer vermiştir.
117. satır:
 
== Astronomi ==
Hans Lippershey'in 1608'de Hollanda'da patentlemeye çalıştığı teleskopun silik bir anlatımından yola çıkarak Galileo bir sonraki yıl 3x büyütmeli bir teleskop yapmıştır. Daha sonra bunu geliştirerek 30x büyütmeli versiyonlar bulmuştur. Galileo teleskopu ile, dünya üzerinde büyütülmüş, düz görüntüler izlemek mümkündür. Ayrıca gökyüzünü incelemek için de kullanılabilir. Galileo bir süreliğine bu amaçla kullanılacak teleskopu üretebilen tek kişi olmuştur. 25 Ağustos 1609'de erken teleskoplarından birini (8x veya 9x büyütme) Venedikli hukukçulara göstermiştir. Bu teleskopları tüccarlara satarak da para kazanan Galileo, Mart 1610'da teleskopikteleskobik astronomik gözlemlerini Sidereus Nuncius adlı yazısında yayınlamıştır.
 
=== Kepler'in süpernovası ===
188. satır:
Dinamik, hareket bilimi ve mekanik hakkındaki erken çalışmaları 1590'da Pisa'da basılan 'Hareket Üzerine' ve 1600 çevresinde Padua'da basılan 'Mekanik' idi. Hareket üzerine yaptığı çalışmalar Aristoteles-Arşimet sıvı dinamiğini kapsıyordu ve sıvının içindeki yerçekimsel düşüş hızının o objenin sıvıdan ne kadar ağır olduğuyla orantılı olduğunu açıkladı. Bir vakumda ise objeler ağırlıkları ile orantılı hızda düşmektelerdi. Ayrıca Philopon'un enerji dinamiğini de benimsiyordu (enerji kendini dağıtmakta ve bir vakumda serbest düşüşün baştaki hızlanmadan sonra ağırlıkla bağlantılı bir esas hızı vardır).
 
Galileo 1610'da yazdığı Sidereus Nuncius, ilk teleskopikteleskobik gözlem kitabıdır. Bu kitapta aşağıdaki buluşlara yer verilmiştir:
 
-Galileo uyduları
198. satır:
-Gezegenlerle yıldızların görünüşündeki farklar (gezegenler disk gibi görünürken yıldızlar büyütülmemiş ışık noktaları olarak gözüküyordu)
 
Galileo 1613<nowiki>'te güneş lekeleriyle ilgili bir yazı yazdı ve burada güneşin ve gökyüzünün bozulabileceğini savundu. Bu yazı ayrıca 1610'da yaptığı Venüs'ün evrelerinin teleskopikteleskobik gözlemini ve Satürn'ün kafa karıştırıcı eklentilerini ve bunların yok oluşunu içeriyordu. 1615'te Galileo 'Grandüşes Christina'ya Mektup' adlı bir el yazması hazırladı (1636'ya kadar basılmamıştır). Bu mektup Castelli'ye yolladığının gözden geçirilmiş bir versiyonu olup Engizisyon tarafından Kopernikçiliği fiziksel ve dinsel bir gerçek olarak tanımladığı için kınanmıştır. 1616'da Engizisyon'un Kopernik'i savunmama emri üzerine Galileo Kopernik'in dünya teorisi hakkındaki 'Gelgit Teorisi Üzerine''yi basmış ve bunu Kardinal Orsini'ye göndermiştir. 1619'da Galileo'nun öğrencisi Mario Guiducci Galileo'</nowiki>nun derslerinden birini yayınlayarak (Meteorlar Üzerine Söylem) Cizvitlerin meteor teorilerine saldırıda bulunmuştur.
 
1623<nowiki>'te Galileo Il Saggiatore'yi yayınlayarak Aristotelesçi teorilere saldırmış ve matematiksel formül ve deneyleri bilimsel fikirlerin oluşmasında kullanmayı desteklemiştir. Bu kitap çok başarılı olmuştur ve kilisenin yüksek basamaklarında bile saygı görmüştür. Bu başarıdan sonra Galileo 'İki Ana Dünya Sistemi Üzerine Diyalog''u yayınlamış ve 1616'daki yasakları çiğnememeye dikkat etse de bu kitaptaki Kopernikçi ve güneşmerkezci teoriler Galileo'nun yargılanmasına ve kitabının yasaklanmasına neden olmuştur. Bu yasağa rağmen Galileo 1638'de Engizisyon'un yetki sınırları dışında olan Hollanda'da 'İki Yeni Bilime Dair Söylem ve Matematiksel İspatlar'</nowiki> kitabını yayınlamıştır.
236. satır:
15 Şubat 1990 yılında Cardinal Ratzinger’in(sonrasında Pope Benedict XVI olmuştur) Roma Spienza Üniversitesinde yaptığı bir konuşmada Galileo meselesi hakkında bazı güncel görüşleri ile şu sözleri söylemiştir; “ bulgu niteliğinde bir durumdur ki bizi modern çağda bilimin ve teknolojinin bugün nereye geldiğini görerek derin düşüncelere sürüklemiştir”. Bazı görüşleri  Felsefeci Paul Feyerabend’den alıntı yaprak şu sözleri eklemiştir; ““Galileo zamanındaki kilise Galileo’dan çok daha fazla sebebe yakın durdu, ve o Galileo’nun öğretilerinin de sosyal ve etik sonuçlarını dikkate aldı. Galileo’ya karşı aldığı karar mantıklı, adil ve bu kararın revizyonu sadece politik fırsatların ne olduğu gerekçesi üzerine haklı çıkarılabilir.” Kardinal Feyerabend’in iddiasıyla aynı fikirde olduğunu veya olmadığını açıkça belirtmedi. Fakat yine de “Bu tür düşüncelerin temeline düşüncesiz özür inşa etmek aptallık olur.” dedi.
 
31 Ekim 1992’de Pope John Paul II Galileo meselesinin ele alınış şeklinden pişmanlık duyduğunu açıkladı, ve Galileo Galilei’nin Pontifical Council for Culture tarafından yönetilen bir çalışma sonucu bilimsel pozisyonunu yargılayan Katolik Kilisesi mahkemesinin işlediği hataların kabulünü belirten bir beyanname çıkardı. Mart 2008’de  Pontifical Acadeny of Sciences’ın (PAS) başı, Nicole Cabibbo,  Galileo’nun Vatican duvarları içerisinde bir heykelini dikerek Galileo’yu onurlandırmayı amaçlayan bir tasarı açıkladı. Aynı yılın aralık ayında, Galileo’nun en eski teleskopikteleskobik gözlemlerinin 400. Yıl dönümü aktivitelerinde, Papa Benedict XVI Galileo’nun astronomiye katkılarını övdü. Bir ay sonra, bir şekilde, Pontifical Council for Culture’ın başı, Gianfranco Ravasi, Vatikan içine dikilecek olan Galileo heykeli planının askıya alındığını meydana çıkardı.
 
'''Modern Bilime etkisi'''
320. satır:
 
== Kaynakça ==
{{kaynakçaKaynakça}}
 
== Dış bağlantılar ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Galileo_Galilei" sayfasından alınmıştır