Ferdinand Marcos: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
→‎top: silinen şablon çıkarıldı AWB ile
Yzkoc (mesaj | katkılar)
düzeltme
3. satır:
'''Ferdinand Emmanuel Edralín Marcos''' (d. [[11 Eylül]] [[1917]] - ö. [[28 Eylül]] [[1989]]), [[1965]]-[[1986]] arasında [[Filipinler]] devlet başkanı. Kurduğu otoriter rejim, yolsuzluklar ve baskı uygulamaları nedeniyle büyük tepki uyandırmıştır.
 
Ortaöğrenimini [[Manila]]'da tamamladı; 1930'ların sonlarında da Filipinler Üniversitesi'nde hukuk eğitimi gördü. Siyasetle uğraşan babasının bir rakibini ölDürdüğüöldürdüğü ([[1933]]) iddiasıyla hakkında açılan davadan [[Kasım]] [[1939]]'da mahkûm oldu. Ama kararın bozulması için Filipinler Yüksek Mahkemesi'ne başvurması sonucunda ertesi yıl aklandı. [[Manila]]'da avukatlık yapmaya başladı. [[II. Dünya Savaşı]] sırasında Filipinler ordusunda subaydı. [[Japonya|Japonlara]] tutsak düştü, ama [[Bataan]]'dan [[Luzon]]'a kadar süren ''ölüm yürüyüşü'' sırasında sağ kalmayı ardından da kaçmayı başardı. Sonradan Filipin direniş hareketinin önderlerinden biri olduğunu iddia ederek siyasi konumunu pekiştirmeye çalıştıysa da, resmi [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]] arşivleri [[1942]]-[[1945]] arasında Japonlara karşı yürütülen mücadelede hemen hiçbir rolünün bulunmadığını ortaya koymuştur.
 
Marcos, [[1946]]-[[1947]] yıllarında, bağımsız Filipinler Cumhuriyeti'nin ilk devlet başkanı olan [[Manuel Roxas]]'ın teknik danışmanlığını üstlendi.[[1949]]-[[1959]] arasında Temsilciler Meclisi ve [[1959]]-[[1965]] arasında Senato üyeliği, [[1963]]-[[1965]] döneminde de Senato başkanlığı yaptı.[[1965]]'te başkan adayı seçilmemesi üzerine Roxas'ın kurduğu Liberal Parti'den ayrılarak Milliyetçi Parti'ye geçti. Bu partinin adayı olarak devlet başkanı ve Liberal Parti adayı olan [[Diosdado Macapagal]]'a karşı pahalı ve sert bir kampanya yürüttü. Seçimleri kazanarak [[30 Aralık]] [[1965]]'te başkanlık görevini üstlendi. [[1969]]'da yeniden seçilerek Filipinler'de bu görevi iki dönem üst üste sürdüren ilk başkan oldu. [[1965]]-[[1969]] arasıonda tarım, sanayi ve eğitim alanlarında belirli ölçüde gelişme sağladı. Ama zamanla güçlü öğrenci gösterileri ve kent gerillasının yükselen mücadelesiyle karşılaştı. [[21 Eylül]] [[1972]]'de ''komünist ve yıkıcı güçler'' {{'}}i gerekçe göstererek sıkıyönetim ilan etti. Hızla hareket ederek muhalif politikacıları tutukladı ve silahlı kuvvetleri rejimin bir baskı aracı haline getirdi.
 
Marcos sıkıyönetim döneminde ''[[habeas corpus]]'' güvencesini ortadan kaldırmak da içinde olmak üzere birçok olağanüstü yetkiyi elinde topladı. [[1973]]'te ilan ettiği yeni anayasayla yetkilerinin artırdı ve parlamenter bir sistem oluşturarak başbakanlığı da üstlendi. [[17 Ocak]] [[1981]]'de sıkıyönetimi kaldırdıysa da otoriter yönetimini sürdürdü. [[16 Haziran]] [[1981]]'de yapılan seçimlerde yalnızca görünüşte kalan bir muhalefete karşı seçimleri kazandı ve [[30 Haziran]]'da altı yıllık bir dönem için yeniden devlet başkanı oldu. [[1954]]'te evlendiği eski güzellik kraliçelerinden [[İmelda Marcos|İmelda Romuáldez Marcos]], [[1972]]'de başlayan sıkıyönetim döneminde yönetimin güçlü kişilerinden bir durmunadurumuna geldi; Manila valiliği ([[1975]]-[[1986]]) ile konut ve çevre bakanlığı ([[1979]]-[[1986]]) görevlerini üstlendiği dönemde kamu yönetimindeki ve sanayi işletmelerindeki yüksek gelirli mavkilere akrabalarını getirmesi yüzünden yoğun biçimde eleştirildi.
 
[[1983]]'e gelindiğinde Marcos'un sağlığı bozulmaya başlamış, muhalefet hareketi de oldukça büyümüştü. Hem Marcos'a, hem de gittikçe güçlenen Yeni Halk Ordusu'na siyasi bir alternatif oluşturmak umuduyla [[21 Ağustos]] [[1983]]'te Manila'ya dönen [[Benigno Aquino Jr.]] uçaktan inerken vurularak öldürüldü. Başkanlığı sürdürmek iteyenisteyen Marcos [[1986]]'da seçimlerin yapılacağını ilan etti. Ama Aquino'nun dul karısı [[Corazon Aquino]] kısa sürede güçlendi ve muhalefetin başkan adayı oldu. Marcos [[7 Şubat]] [[1986]]'da yapılan seçimleri kazandığını ilan ettiyse de, seçimlere hile karıştırdığı ortadaydı. Bu arada Filipin ordusu Marcos yandaşlarıyla başkanlığın Aquino'nu yasal hakkı olduğunu savunanlar arasında bölündü. Artan gerginlik, ancak [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'nin desteğini çekmesinden sonra Marcos [[25 Şubat]] [[1986]]'da ülkesinden ayrılarak [[Hawaii]]'ye gitmesi üzerine sona erdi.
 
Daha sonra elde edilen kanıtlar, Marcos ve ailesi ile yakın çevrelerinin iktidarları döneminde çeşitli yolsuzluklarla Filipinler ekonomisine milyarlarca dolarlık zarara soktuklarını ortaya koydu.