Albert Camus: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Aybeg (mesaj | katkılar)
Aybeg (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
6. satır:
|resim_adı = Albert Camus, gagnant de prix Nobel, portrait en buste, posé au bureau, faisant face à gauche, cigarette de tabagisme.jpg
|resim_başlığı = ''New York World-Telegram and Sun Gazetesi'' fotoğraf koleksiyonundan bir Albert Camus portresi
|doğum_tarihi = 7 Kasım 1913
|doğum_yeri = [[Mondovi]], [[Cezayir]]
|ölüm_tarihi = {{ölüm tarihi ve yaşı|1960|1|4|1913|11|7}}
|ölüm_yeri = [[Villeblevin]], [[Fransa]]
|okul/gelenek = [[Varoluşçuluk]], [[Absürdizm]]
|ilgilendikleri =
|etkilendikleri = [[Søren Kierkegaard]], [[Fyodor Mihayloviç Dostoyevski|Dostoyevski]], [[Franz Kafka]], [[Herman Melville]], [[Jean-Paul Sartre]]
22. satır:
== Hayatı ==
=== Çocukluğu ve gençliği ===
20. yüzyılın en güçlü Fransız yazarlarından biri olan Albert Camus, 1913'te [[Cezayir]]'in Mondovi kasabasında doğdu. Yoksul bir aileden gelen Camus'nün babası Alsaslı, annesi ise İspanyol'du. [[I. Dünya Savaşı]] sırasında, 1914'te babasını kaybetti. Annesi evlerde hizmetçilik yaparak oğlunu okutmaya çalıştı. Ancak Camus, daha bağımsız bir hayat sürebilmek için evinden ayrıldı. 1923'te liseye, ardından da [[Cezayir Üniversitesi]]'ne kabul edildi. Üniversite eğitimi sırasında sağlığı bozuldu ve 1930'da [[verem]]e yakalandı. Hastalığı yüzünden üniversite takımının kaleciliğini bırakmak zorunda kaldı. Bundan sonra çeşitli işlerde çalışmaya başlayan Camus, felsefe eğitimini ancak 1936'da tamamlayabildi.
 
1934'te [[Fransız Komünist Partisi]]'ne katıldı. Bu hareketinin kaynağı, [[Marksizm-Leninizm|Marksist-Leninist]] öğretisine (doktrinine) desteğinden ziyade, [[İspanya]]'da daha sonra [[İspanya İç Savaşı|iç savaşla]] sonuçlanacak politik duruma duyduğu kaygıydı. Ancak üç yıl sonra, [[Troçkizm|Troçkist]] suçlamasıyla partiden atıldı. Camus 1934'te Simone Hie'yle evlendi. Simone bir [[morfin]] bağımlısıydı ve Camus'yle evlilikleri, Simone'nun sadakatsizliğine bağlı olarak son buldu. 1935'te "İşçinin Tiyatrosu"nu (Théâtre du Travail) kurdu fakat bu tiyatro 1939'da kapandı. Aynı yıl, verem hastası olduğundan Fransa ordusuna kabul edilmedi.
 
1940'ta piyanist ve matematikçi Francine Faure ile evlendi ve 5 Eylül 1945'te Catherine ve Jean adlarında ikiz çocukları oldu. Aynı yıl [[Paris-Soir]] dergisi için çalışmaya başladı. [[II. Dünya Savaşı]]'nın henüz "[[Tuhaf Savaş]]" olarak adlandırılan ilk zamanlarında bir [[Pasifizm|pasifist]] olarak kaldı. Ancak bu tutumu [[Paris]]'in Alman ordusu tarafından işgali ve 1941'de, komünist gazeteci [[Gabriel Péri]]'nin gözleri önünde idam edilmesiyle değişti ve onun da başkaldırmasına neden oldu. Paris-Soir ekibiyle [[Bordeaux]]'ya gitti ve aynı yıl ilk kitapları olan "[[Yabancı (kitap)|Yabancı]]" ve "[[Sisifos Söylencesi (kitap)|Sisifos SöylencesiSöyleni]]"ni tamamladı. Camus, Bordeaux'yu 1942'de terk edip [[Cezayir]]'in [[Oran, Cezayir|Oran]] şehrine gitti ve ardından [[Paris]]'e döndü.
 
=== Edebiyat kariyeri ===
Camus [[II. Dünya Savaşı]] sırasında [[Nazi|Naziler'e Almanyası]]'na karşı oluşmuş [[Fransız Direnişi]]'ne katıldı ve bu direnişin bir parçası olarak "Combat" adında bir gazete yayımlamaya başladı. 1943'te gazetenin editörü oldu; fakat 1947'de "Combat" ticari bir gazete olunca buradan ayrıldı. [[Jean-Paul Sartre]] ile tanışması burada gerçekleşmiştir.
 
Savaştan sonra, Sartre ve [[Simone de Beauvoir|Beauvoir]] gibi kişilerin buluştuğu [[Boulevard Saint-Germain]]'deki [[Café de Flore]]'u ziyaret etmeye başladı. Bu yıllarda, aynı zamanda [[Amerika Birleşik Devletleri|Amerika]]'yı turlayarak [[Varoluşçuluk|Fransız varoluşçuluğu]] hakkında dersler verdi. Politik olarak sol görüşlere yatkın olmasına rağmen [[komünizm]]e karşı çıkması, ona komünist partilerde arkadaş kazandırmadığı gibi Sartre'dan da uzaklaştırdı.
35. satır:
Camus, 1949'da vereminin tekrarlaması yüzünden iki yıl inzivaya çekildi ve "[[Başkaldıran İnsan (roman)|Başkaldıran İnsan]]"ı yayımladı. Bu kitap, [[Fransa]]'daki birçok sol görüşe sahip arkadaşı ve özellikle de Sartre tarafından hoş karşılanmadı ve Sartre'la bütünüyle yollarını ayırdı. Kitabının tatsız yorumlarla karşılanması Camus'yü kitap yazmaktan tiyatro oyunları çevirmeye itti.
 
Camus, 1950'lerde kendini [[insan hakları]]na adadı. 1952'de [[Birleşmiş Milletler]], [[Francisco Franco]] diktatörlüğündeki [[İspanya]]'yı üye olarak kabul edince [[UNESCO]]'daki çalışmalarını durdurdu ve kurumdan ayrıldı. Ayaklanmalarda insandışıinsan dışı bir sertlik kullanan [[Sovyetler Birliği|Sovyet]] metotlarını eleştirdi. Pasifistliğini koruyan Camus, [[İdamidam cezası]]na karşı savaşını sürdürdü.
 
[[Cezayir Bağımsızlık Savaşı]] 1954'te başladığında, Camus kendini ahlakî bir ikilem içinde buldu. Bunun nedeni, Cezayir doğumlu Fransızları tasvir ederken kullandığı sıfat olan "siyah ayak"tı. Ancak, sonunda, savaşta Fransa hükümetini savunuyordu. [[Kuzey Afrika]]'da başlayan isyanın, aslında [[Mısır]] önderliğindeki yeni-Arap emperyalizminin ve batıya saldıran [[Sovyetler Birliği]]'nin işleri olduğunu düşünüyordu. Cezayir'in [[özerk]], hatta bir federasyon olmasını savunuyor; fakat bütünüyle bağımsızlığını desteklemiyordu. Öte yandan, Araplar'la "siyah ayak"ların beraber yaşayabileceğini düşünüyordu. Bu kriz sırasında ölüm cezasına çarptırılan Cezayirlilerin kurtulması için gizlice çalıştı.
53. satır:
Camus'nün felsefeye en büyük katkısı, insanların ne berraklık ne de anlam sunan dünyada bunları aramalarının sonucu olarak oluşan "absürt" fikridir. Filozof bu felsefesini "[[Sisifos Söyleni (kitap)|Sisifos Soyleni]]"de açıklayıp "[[Yabancı (roman)|Yabancı]]" ve "[[Veba (roman)|Veba]]" gibi romanlarında da işlemiştir.
 
Genelde [[varoluşçuluk]]la birlikte ele alınan "[[Absürdizm]]" (Saçma, uyumsuzluk felsefesi) ile birçok yazar ilgilenmiş ve bu felsefi düşünce akımını kendine göre yorumlamıştır, Camus "saçma"`nın kurucusu değildir fakat bu düşünce akımında önemli bir yer tutar.
 
Camus, makalelerinde okuyanı [[dualizm]]le tanıştırır. ''Mutluluk ve keder'', ''yaşam ve ölüm'', ''karanlık ve aydınlık''.. Hayatın çeşitli biçimlerde geçtiğini ve insanın ölümlü olduğu gerçeği de budur. [[Sisifos Söyleni]]`'de bu dualizm bir çelişki halini alır: Bir yanda yaşayarak hayatlarımıza değer vermekte öte yandan eninde sonunda yok olacağımız gerçeğini de bilmekteyiz. Bu [[çelişki]]yle yaşamak "Absürt"`ün ta kendisidir. Eğer hayatımızın anlamsız ve boşuna olduğunu biliyorsak, kendimizi öldürmeli miyiz? Bu trajik kısır döngü nasıl aşılabilir? Camus saçma kavramını burada kurar: ''yaşamın beyhudeliğinin bilincinde olan insan.'' Fakat Camus [[intihar]]dan yana değildir<ref>http://www.dmy.info/hayat-sacma-mi/</ref>, yaşamın anlamsızlığının yok edilemeyeceğinin bilincindedir fakat bununla savaşmaktan kaçınmaz.
 
== Varoluşçuluk ve absürdizm hakkındaki görüşleri ==
Bazı eleştirmenler Camus`'yü kategorize etmeye çalışarak onun bir [[varoluşçu]] ya da [[absürdist]] olduğunu söyler. Eleştirmenlerin mi ya da Camus`'nün kendi ifadesinin mi doğru olup olmadığı tartışılmakla birlikte, Camus etiketlenmeyi sevmediğini belirterek varoluşçu olduğu tanımına karşı çıkar:
"''Hayır, ben bir varoluşçu değilim. [[Jean-Paul Sartre|Sartre]] ile isimlerimizin yan yana anılmasına hep şaştık. Sartre ve ben kitaplarımızı birbirimizle gerçekten tanışmadan önce yayımladık. Birbirimizi tanıdığımızda ise ne kadar farklı olduğumuzu anladık. Sartre bir varoluşçudur, benim yayımladığım tek fikir kitabı ''[[Sisifos SöylencesiSöyleni]]`''{{'}}dir ve sözde varoluşçu filozoflara karşı doğrultulmuştur''.<ref>" From An interview with Jeanine Delpech, in Les Nouvelles Littéraires, (1945). Cited in Albert Camus: Lyrical and Critical Essays, Vintage (1970)</ref> Camus felsefesini en iyi anlatan sözlerinden biri de; 'hayat hiçbir şey değildir, itina ile yaşayınız.'dir. Hayatın bir anlam aramaya çalışmayacak kadar kısa olduğunu, nihayetinde bir anlamı olmadığı, anlamı olsa bile olmasının hiçbir şey değiştirmeyeceğidir. Bu yüzden insanın yapabileceği en iyi şey hayatını yaşamak olacaktır. Camus hayatın anlamsız olduğunu söylemiştir, fakat anlamsız bir şeyi anlamlı yaşamanın da bir sakıncası yoktur. Bu yüzden Camus'un felsefesi pesimist veya aşırı melankolik değildir.
 
Bir absürdist olup olmadığı hakkında da şunları söyler:
:"''Absürt kelimesinin kötü bir geçmişi var ve bunun beni rahatsız ettiğini itiraf ediyorum. Absürt`'ü ''[[Sisifos SöylencesiSöyleni]]`de''{{'}}nde ele alırken, bir metot arıyordum doktrin değil. Sistemli bir şüphe pratiği yapıyordum. Daha sonra bir şeyler inşa edebileceği düşüncesiyle "[[tabula rasa (felsefe)|tabula rasa]]" yöntemini kullanmaya çalışıyordum. Eğer hiçbir şeyin bir anlamı olmadığı varsayarsak, dünyanın absürt olduğu sonucuna ulaşmalıyız. Fakat gerçekten hiçbir şeyin hiçbir anlamı yok muydu? Bu noktada kalabileceğimize hiçbir zaman inanmadım."'' <ref>From An interview with Gabriel d’Aubarède, in Les Nouvelles Littéraires, (1951). Cited in Albert Camus: Lyrical and Critical Essays, Vintage (1970)</ref>
 
== Camus ve futbol ==
Camus`'yle birlikte anılan ve sık sık gönderme yapılan konulardan biri de kaleciliğidir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.telegraph.co.uk/culture/books/6941924/Albert-Camus-thinker-goalkeeper.html | başlık = Albert Camus: thinker, goalkeeper | yayıncı = [[The Telegraph]] | arşivurl = http://web.archive.org/web/20151110044851/http://www.telegraph.co.uk:80/culture/books/6941924/Albert-Camus-thinker-goalkeeper.html | arşivtarihi = 10 Kasım 2015}}</ref> Bir süre [[Cezayir Üniversitesi]] genç takım kaleciliği yapmıştır ve maç raporlarına göre tutkuyla oynayan cesur bir kalecidir. Bir seferinde arkadaşı [[Charles Poncet]] "tiyatroyu mu yoksa futbolu mu" tercih edeceğini sorduğunda, "Tereddütsüz futbol" cevabını vermiştir.<ref name=Football>{{Web kaynağı | url = http://www.camus-society.com/camus-football.html | başlık = Albert Camus and Football | yayıncı = camus-society.com | arşivurl = http://web.archive.org/web/20151221224304/http://www.camus-society.com:80/camus-football.html | arşivtarihi = 21 Aralık 2015}}</ref> . Tüberküloza yakalanınca futbolu bırakmak zorunda kalmıştır. 1950'li yıllarda bir spor dergisine futbol hakkında bir yazı yazması rica edilince şöyle demiştir:
{{quote|Ahlak ve insanın yükümlülükleri hakkında güvenebileceğim ne biliyorsam onu futbola borçluyum.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.theguardian.com/books/2008/jun/10/albertcamus | başlık = Albert Camus | yayıncı = [[The Guardian]] | alıntı = "All I know most surely about morality and obligations, I owe to football" | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160321045125/http://www.theguardian.com/books/2008/jun/10/albertcamus | arşivtarihi = 21 Mart 2016}}</ref>}}
Camus, dini ve politik insanların aklımızı karışık ahlaki sistemlerle karıştırmaya çalıştığını böylece aslında basit olan şeylerin olduğundan daha komplike göründüğünü söyler.<ref name=Football/> İnsanlar, politikacılar ve filozofların alanı yerine futbolun basit ahlakına bakmakla daha iyi edebilir.
71. satır:
== Uyarlamalar ==
=== Filmler ===
* [[İtalyanlar|İtalyan]] yönetmen [[Luchino Visconti]] Yabancı'yı 1967'de sinemaya uyarladı, başrolünde [[Marcello Mastroianni]] oynuyordu.
* [[Luis Puenzo]] ve [[Felix Monti]] ''Veba''{{'}}yı 1991'de piyasaya çıkardı. Filmin başrolünde [[William Hurt]] oynuyordu.
* [[Zeki Demirkubuz]] 2001'de Yabancı'yı ''[[Yazgı (2001)|Yazgı]]'' ismiyle sinemaya uyarladı. Kitapla çeşitli farklılıklar olsa da Musa karakteri Meursault`'u çağrıştırmaktadır.
 
=== Şarkılar ===
* [[The Cure]] grubu 1978'de Yabancı`'ya dayanan [[Killing an Arab]] isimli bir parça çıkardı. Meursault`'un sahilde bir arabıArap'ı öldürmesini konu alan bu şarkıyı son yıllarda grup "Kissing an Arab" ve "Killing Another" biçiminde seslendirmektedir.
* [[Streetlight Manifesto]] ve [[Bandits Of The Acoustic]] gruplarının parçası ''Here`'s to lifeLife''`da{{'}}ta Camus`'den bahsedilmektedir.
* Post Punk grubu [[The Fall]] ismini "Düşüş"`ten almaktadır.
 
== Ünlü eserleri ==
93. satır:
=== Oyunlar ===
* Asturya'da İsyan (1935 yılında yazıldı)<ref>Asturya'da İsyan, Can Yayınları, 2015.</ref>
* [[Caligula (oyun)|Caligula]] (1938`'de yazıldı, 1945`de'te oynandı<ref>http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/26/1010/12254.pdf
</ref><ref>Caligula, Can Yayınları, 2015.</ref>]
* Yanlışlık (1943'de yazıldı)<ref>Yanlışlık, Can Yayınları, 2015.</ref>
118. satır:
* [http://www.toplumdusmani.net/modules/wfsection/viewarticles.php?category=66 Albert Camus Hayatı ve Eserleri (Türkçe)]
* [http://www.dmy.info/hayat-sacma-mi/ Saçma ve İntihar denemesi üzerine]
* Aşağıdaki bütün dış bağlantılar [[İngilizce]]`dir.
* [http://www.incipitblog.com/index.php/2006/06/17/albert-camus-la-chute-1956/ Düşüş`'ü Fransızca dinleyin. (mp3) :]
* [http://nobelprize.org/literature/laureates/1957/ Nobel Edebiyat Ödülü (1957) Bağlantı]
* [http://www.tameri.com/csw/exist/camus.shtml Varoluşçuluk ve Camus (İngilizce)]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Albert_Camus" sayfasından alınmıştır