Jön Türkler: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
By erdo can (mesaj | katkılar)
k →‎Dış bağlantılar: düzenleme AWB ile
düzeltme AWB ile
5. satır:
İlk defa 1828 yılında [[Charles Mc Farlane]] tarafından dönemin [[Genç Osmanlı]] nesline atıfta bulunarak kullanılmıştır<ref name="ref742">M. Şükrü Hanioğlu, “Jön Türkler” C. 23, (Diyanet Vakfı Yayınları, Birinci Baskı), İstanbul 2001, s.584.</ref>. Daha sonra 1855’te Ubiceni [[II. Mahmut]] dönemindeki reform hareketine katılan devlet adamlarını hem de [[Abdülmecit]] döneminin batılılaşma yanlısı [[Tanzimat]]çılarını tanımlamak için “jevene turqvie de Mahmut” ve “jevene Turqvie d’Abdul Medjid” ifadelerini kullanmıştır. Bu terimleri kavram olarak ilk kullanan kişi [[Hippolyte Castille]] olmuştur<ref name="ref742" />.
 
[[Genç Türkler]] kavramı yeni bir kavram değildir. Bu kavramların kullanımı daha çok [[Avrupa]]'da oluşan yönetime muhalif kesimlerin oluşturdukları partilerin bir benzeri gibi görünmek olduğu için kullanılmıştır.{{factKaynak belirt}} [[Almanya]]’daki genç Almanya akımı (ayrıca bu akım siyasi bir muhalif akımı olduğu kadar bir edebi akımdır){{factKaynak belirt}}, [[İtalya]]’da ortaya çıkan genç İtalya akımı, [[Polonya]]’daki genç Polonya akımıdır. Bu akımlar siyasi muhalif bir akım olduğu kadar edebiyat akımlarıdır da. Daha sonra Jön Türkler akımında ismi geçenlerden bahsederken ayrıntılı olarak edebiyatçılarına değinilecektir. Edebi düşünceleri siyasetle iç içe geçmiş kişilerdir.{{factKaynak belirt}}
Avrupalı yazarlar yeni Osmanlılara bu sıfat ve terimleri kullanmıştır. [[Yeni Osmanlılar]] ise “jevne Turqvie”yi eski Türk grubunun muhalifi olarak göstermişlerdir. Bu söylemi [[Yeni Osmanlılar]] cemiyetinin kuruluş belgesinde göstermiştir.
 
== Tarihi ==
Bahsedilen Osmanlı dönemindeki bu Jön Türk grubu gibi olan muhalif kesimlere her dönemde buna benzer isimler verilmiştir. Her yenilikçi kesime “Genç Türkler, [[Genç Osmanlılar]], Jön Türkler” gibi isimler verilmiştir.{{factKaynak belirt}} Özellikle 1800’lü yıllardan sonra bu akımlar güçlendiği için bu terimlere sıkça rastlanmıştır. Örneğin, 1890 yılında Georges Badis adlı bir şahıs sarayı Genç Türkiye adında [[Kanun-i Esasi]] yanlılarını çatısı altında toplayabilecek bir gazete kurmakla tehdit etmiştir.
 
Jön Türklerin ideolojisine bakıldığında ise bunların bakış açıları [[Fransa]]’daki [[burjuvazi]] kesiminin bakış açısıyla örtüştürülebilir.{{factKaynak belirt}} Nasıl [[Fransa]]’da burjuvazi gücünü arttırdıktan sonra yönetime sesini duyurmaya çalışmak için siyasi bir çekişmenin içine girdiyse, aynı şekilde Jön Türkler olarak adlanan kişiler de [[Avrupa]]’daki yeniliklerden etkilenip aydın kesiminin desteğiyle yönetimdeki kişilere karşı benzer bir mücadeleye girmiştir. Bu mücadele kanlı bir iç savaştan çok edebi yazılarla belli bir kesimi aydınlatıp biçimlendirme şeklinde olmuştur.
[[Dosya:Young Turksfirstcongress.jpg|thumb|200px|Osmanlı muhalefeti ilk kongresi, Paris, 1902]]
Jön Türkler adı altında bulunan kişilerin tek ortak siyasi görüşü, padişahlık yönetiminin altında bir de meclisin bulunarak yönetime katılmasıdır. Hiçbir zaman padişahlık rejimini yıkıp yerine [[cumhuriyet]] rejimini getirmeyi düşünmemişlerdir.{{factKaynak belirt}} Karşı oldukları durum Abdülhamid yönetiminin [[istibdat]] düzenidir. Baskı ve şiddet düzeninin yönetime ortak bir meclis kurulursa bu durumun düzeleceğini iddia etmişlerdir. Fakat hiçbir zaman padişah yönetimini reddetmemişlerdir.{{factKaynak belirt}} Sadece yönetimine denk bir meclis yönetimi istemişlerdir; ama Jön Türk cemiyeti altındaki kişilere tektek bakıldığında siyasi görüşlerinin birbirinden çok farklı olduğunu görülebilir.
 
Jön Türkler cemiyetinde 2000'e kadar üye bulunduğu bilinmektedir.{{factKaynak belirt}} Bu isimler siyasi ortamdan dolayı [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]]'da fazla barınamamış ve yaşamlarının çoğunu [[Avrupa]]'da, ya da [[Mısır]]'da sürgün hayatı şeklinde yaşamıştır. Bu cemiyette öne çıkan, dikkat çekmekte olan isimler şunlardır: [[Abdullah Cevdet]], Abdurrahman Bedirhan, [[Ahmet Rıza]], Ahmet Fazlı, Ahmet Ferig, Ahmet Kemal, Ahmet Lütfullah, Ahmet Niyazi, Ahmet Saib, Ali Fahri, Ali Fehmi, Ali Haydar, [[Ali Şefkati]], [[Bahaeddin Şakir]], Derviş Hüma, Edhem Ruhi, Emie Şekib Arslan, Halil Canem, Hüseyin Tosun, [[Hüsrev Sami Kızıldoğan|Hüsrev Sami]], Hüseyinzade Ali, [[İbrahim Temo]], [[İshak Sükûti]], [[İsmail Canbulat]], [[Enver Paşa|İsmail Enver Bey]], İsmail Kemal, Mahmüel Celaleddin Paşa, Mahir Said, Mehmet Ali Halim Paşa, Hacı İbrahim Paşazade Hamdi, Tarsusizade Münih, [[Tunalı Hilmi]], [[Yusuf Akçura]].
 
== Dönemin Şartları ==
31. satır:
*[[II. Abdülhamid]]’in [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]]'yı eski ihtişamlı dönemine geri döndürme çalışmaları sebebiyle yaptığı faaliyetler
 
Bu siyasi karışıklıklar içerisinde Osmanlı devletinin çok kötü bir yere gittiği görülmektedir. Fakat bu kötü gidişe rağmen Osmanlı toplumunda yaşayan halk bu gidişi pek umursamamaktadır.{{factKaynak belirt}} Çünkü Osmanlı halkı denen ortak bir anlayış yoktu. Bu topraklarda yaşayan halk; din, dil, ırk farkı çok çeşitli olduğundan bu siyasi durumu çok fazla önemsemiyorlardı. [[Hıristiyan]] halk, kendi dinlerini yaşayabileceği bir devletin himayesine girmek için çalışmalarda bulunuyordu. Ayrıca her ırk kendi millî devleti için bir takım çalışmalarda bulunuyordu.{{factKaynak belirt}}
 
== Osmanlı’da Basın Hareketleri ==
Osmanlı aydınını ortaya çıkaran Batılılaşma olgusu [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı Devleti]]’nin [[Tanzimat Fermanı]]’ndan beri izlemeye çalıştığı bir siyasetti.{{factKaynak belirt}} Osmanlı aydınları Batı’yı pek fazla bilmedikleri gibi padişahı da pek fazla eleştirmezlerdi. Yine de [[II. Abdülhamid]] döneminde etkili olan aydınlar eskisine göre daha bilinçliydi. Bu dönemde yurtdışında bulunan aydınlar [[Avrupa]]’yı yakından tanıma fırsatı bulmuşlar ve edindikleri fikri yayma fırsatı bulmuşlardır. [[II. Abdülhamid]] rejimine karşı örgütlenmiştir. Amaçları [[Kanun-i Esasi]]’yi yeniden yürürlüğe koyup [[meşrutiyet]]i getirmektir.
 
Avrupa’ya kaçan Jön Türkler bu dönemde birçok gazete ve dergi çıkartarak istibdat rejimi ile sıkı bir mücadeleye giriştiler. Yayınladıkları dergi ve gazeteler yabancı postalar aracılığıyla yurda giriyordu. Bu yayınlar 1900’lerden sonra daha da artmıştır. Bu nedenle hükümet Jön Türkler ile yayınlarını durdurmak için pazarlığa bile oturmuş ve bu durum sıkıntı çeken Jön Türklerin işine gelmiştir. Değerinin kat kat fazlasına satılan yayınlar kapatılmış; ancak Jön Türkler bu faaliyetlerine başka bir isim altında devam etmişlerdir.{{factKaynak belirt}}
 
Jön Türkler 1889-1908 yılları arasında çıkardıkları gazeteler ve dergiler ile fikir hayatına yeni bir yön vermeyi başarmışlardır. Bu yayınlar ise [[Birleşik Krallık]], [[Fransa]], [[Avusturya]], [[Bulgaristan]], [[İtalya]], [[Yunanistan]], [[Romanya]], [[İsviçre]], [[Brezilya]], [[Belçika]], [[Amerika Birleşik Devletleri]] ve [[Kıbrıs]] olmak üzere 13 ülke ve bölgede [[Türkçe]]-yabancı dillerde olmak üzere 152’nin üzerinde gazete veya dergi yayınlamışlardır.{{factKaynak belirt}}
 
== Jön Türk Yayınları ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Jön_Türkler" sayfasından alınmıştır