Vikipedi

Ahmed Rıza: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
→‎Kaynakça: düzeltme AWB ile
Aybeg (mesaj | katkılar)
Devriyeler
47.243 değişiklik
Aynı fotoğrafın daha iyisi. + Düzenlendi.
1. satır:
{{Kişi bilgi kutusu
| isim = Ahmed Rıza Bey
| resim = AhmetAhmed Riza Bey.jpg|150px
| başlık =
| doğum_tarihi = [[1858]]
37. satır:
İstanbul’da kurulmuş olan İttihâd-ı Osmâniye Cemiyeti üyeleriyle yazışmaktaydı. Cemiyetin ilk nizamname taslağının kendisine gönderildiği ve bazı önerilerde bulunduğu anlaşılmaktadır.<ref name=tdvia/> Cemiyetin ileri gelenleri 1892’de tutuklanıp kısa süre sonra serbest bırakıldıklarında bir çoğu Paris’e kaçtı. 1894’te Paris’te oluşan bu muhalif Türk grubu ona cemiyete katılmasını önerince kabul etti ancak cemiyetin adının değiştirilmesin önerdi. Önerisi, cemiyetin “Nizam ve Terakkî” adını alması idi; cemiyet isim değişikliğini kabul etti ve Ahmed Rıza’nın önerdiği adı biraz değiştirerek “''İttihat ve Terakkî''” adını benimsedi.<ref name=tdvia/>
 
Ahmed Rıza, cemiyete katıldıktan sonra yazılarına [[Ali Şefkati]]’nin Londra’da çıkarmakta olduğu ''[[İstikbal (gazete)|İstikbal gazetesi]]nde'' gazetesinde devam etti. Paris sefiri Yusuf Ziya Paşa, padişahın görevlendirmesi üzerine kendisine İstanbul’a dönmesini teklif etmiş; dönerse önemli görevlere getirileceğini bildirmiş ise de bu teklifi ve padişahın gönderdiği 2500altın2500 altın lira ihsanı reddetti. Paris Jön Türk grubunu başına geçen Ahmed Rıza, İstanbul’daki cemiyetin yayın organı olan Türkçe ''[[Meşveret (gazete)|Meşveret]]'' gazetesini ve bu gazetenin Fransızca ekini çıkarmaya başladı.
 
=== Meşveret ===
58. satır:
1902 Şubatında Paris’te toplanan kongrenin ardından Ahmed Rıza grubu kendilerini “''icraatçılar''” şeklinde tanımlayan radikal Jön Türkler bir ittifak oluşturarak Kahire’de [[Şura-yı Ümmet]] adı verilen dergiyi çıkarmaya karar verdi. 1 Temmuz 1907 tarihine kadar Osmanlı idaresinin bütün protestolarına rağmen Paris’te hazırlanıp Kahire’de basılan Şûrâ-yı Ümmet’in editörlüğüne Ahmed Sâib, editör yardımcılığına Mustafa Hamdi getirildi. Önemli makaleleri [[Samipaşazade Sezai]] ve Ahmed Rızâ beyler kaleme aldı.
=== II. Jön Türk Kongresi ===
Ahmed Rıza Bey'in kurduğu Terakkî ve İttihat Cemiyeti, 1906'da1906’da Selanik'teSelanik’te subay ve devlet memurlarından bir grubun kurmuş olduğu [[Osmanlı Hürriyet Cemiyeti]] ile birleşerek kuvvetlendi. Jön Türk hareketinin ikinci kongresi 29 Aralık 1907'de1907’de Paris' teParis’te toplandı. Şiddet taraftarları Comte’un hümanist, evrensel kaderci felsefesini benimseyen Ahmed Rıza’nın fikrini değiştirmeyi başardılar. Kongrede bütün komiteler, ihtilal yapılması için terör dâhil her türlü eylemin yapılması kararını aldılar.
=== II. Meşrutiyet ===
Ahmed Rıza, [[II. Meşrutiyet]] ilan edilmesi üzerine 25 Eylül 1908’de İstanbul’a döndü ve ''hürriyetçilerin babası'' sıfatı ile törenle karşılandı. 16 Ekim 1908’da Abdülhamit tarafından huzura kabul edildi.<ref name=malkoc/>
 
İttihat ve Terakkî’nin merkez komitesi üyeliğine alınan Ahmed Rıza, 8 Aralık 1908 seçimi sonucu İstanbul üyesi olarak girdiği [[Meclis-i Mebusan]]’da oy birliği ile başkanlığa seçildi. Görüşleri ve kişiliği nedeniyle tutucu kesim tarafından çok sert bir şekilde eleştirildi. [[31 Mart Vakası]] sırasında ortadan kaldırılmaya çalışıldı; isyanın ilk gününde Adliye Nazırı Nazım Paşa, kendisini Ahmed Rıza zanneden isyancılar tarafından öldürüldü. İsyan ortamı içinde sadrazamın isteği üzerine istifa eden Ahmed Rıza Bey, diğediğer mebuslar gibi kaçarak saklandı. Harekat Ordusu Ayestefanos’a geldiğinde isyan günlerinde meclis başkanı seçilen Mustafa Efendi istifa etti ve yerine Ahmet Rıza Bey yeniden Meclis başkanı oldu. 1910 sonlarında yeniden başkan seçildi. Hasan Fehmi ve Ahmet Samim beylerin öldürülmesi gibi şiddet hareketlerine karşı çıktığından İttihatçılarla arası açılahaçılan Ahmed Rıza, 1910’da merkez komitesinden ayrıldı; 1911’de Meclis Başkanlığından vazgeçti.<ref name=malkoc/>
 
18 Ocak 1912’de ilk meclisin feshinden sonraki seçimlere katılmadı ve padişah tarafından 18 Nisan 1912’de Âyan Meclisi üyeliğine getirildi. Bu dönemde İttihatçılar’ı sert biçimde eleştirdi. [[Bâb-ı Âli Baskını]]’ndan (23 Ocak 1913) sonra İttihatçılar’la arası tamamen açıldı.
=== Mütareke dönemi ===
Mütareke döneminde Sultan Vahdeddin tarafından Âyan Meclisi reisliğine getirildi. Mütareke devrinin hemen başında saltanatın çevresinde toplanıp onu güçlendirmek gerektiği tezini ileri sürdü. Ayan Meclisi reisi iken vatanın kurtuluşu için ünlü Osmanlı bürokratlarını içeren Vahdet-i Millî Cemiyeti’ni kurdu. Heyet, altı aylık kısa ömrü boyunca İstanbul’da bulunan yabancı devletlerin sorumlulularınasorumlularına bir muhtıra verdi ve manda konusunda görüşünü soran Amerikan heyetine mandaya taraftar olmadığını bildirdi.<ref name=malkoc/> Bu girişimleri Ahmet Rıza’yı [[Damat Ferit Paşa]]’nın hedefi haline getirdi. 1919 Nisan’ında Ayan Reisliğinden alındı.
 
=== Millî Mücadele ===
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Ahmed_Rıza" sayfasından alınmıştır