Gut: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
düzeltme AWB ile
BotHorizon (mesaj | katkılar)
k Geçersiz tarih formatı düzeltiliyor.
62. satır:
 
===NSAİİ'ler===
NSAİİ'ler gutun olağan birinci basamak tedavisidir ve hiçbiri diğerinden anlamlı derecede daha az veya daha çok etkili değildir.<ref name=Review08/> Bu ilaçlarla dört saat içinde iyileşme görülebilir ve bir iki haftalık tedavi önerilir.<ref name=Review08/><ref name=Lancet2010/> Ancak, bu ilaçların [[gastrointestinal kanama]], [[böbrek yetmezliği]] veya [[kalp yetmezliği]].gibi sağlık sorunları olan kişilerde kullanılmaları önerilmez.<ref name=JFP09/> Geçmişte [[indometazin]] en sık kullanılan NSAİİ olsa da, daha üstün bir etkinin olmadığı durumlarda daha iyi yan etki profilinden dolayı [[ibuprofen]] gibi bir alternatif tercih edilebilir.<ref name=CFP09>{{Dergi kaynağı|author=Laubscher T, Dumont Z, Regier L, Jensen B |title=Taking the stress out of managing gout |journal=Can Fam Physician |volume=55 |issue=12 |pages=1209–12 |year=2009 |month=December |pmid=20008601 |doi= |url=|pmc=2793228}}</ref> NSAİİ'lere bağlı gastrik yan etki riski taşıyan kişilere ilave bir [[proton pompası inhibitorü]] verilebilir.<ref name="CKS-NLH">{{Web kaynağı | author = Clinical Knowledge Summaries | başlık = Gout - Management -- What treatment is recommended in acute gout? | url = http://cks.library.nhs.uk/gout/management/detailed_answers/managing_acute_gout/treatment | yayıncı = [[National Library for Health]] | erişimtarihi = 2008-10-26 Ekim 2008| arşivurl = http://web.archive.org/web/20081216120025/http://cks.library.nhs.uk:80/gout/management/detailed_answers/managing_acute_gout/treatment | arşivtarihi = 16 Aralık 2008}}</ref>
 
===Kolşisin===
74. satır:
 
===Profilaksi===
İleri gut vakalarının önlenmesinde [[ksantin oksidaz inhibitörleri]]([[allopurinol]] ve [[febuksostat]]dahil) ve [[ürikozürik]]lerin ([[probenesid]] ve [[sülfinpirazon]] dahil) dahil olduğu birkaç ilaç faydalıdır. Atağı kötüleştirdiklerine dair teorik bazdaki endişelere bağlı olarak<ref name=Review08/> genellikle akut atağın iyileşmesinden sonraki bir iki haftadan önce kullanılmaya başlanmazlar ve ilk üç ila altı ay boyunca çoğunlukla NSAİİ veya kolşisin ile birlikte kullanılırlar.<ref name=Lancet2010/> Yıkıcı eklem değişiklikleri, kireçlenme veya [[akut ürik asit nefropatisi|ürat nefropatisi]] görülmedikçe<ref name=German09>{{Dergi kaynağı |author=Tausche AK, Jansen TL, Schröder HE, Bornstein SR, Aringer M, Müller-Ladner U |title=Gout--current diagnosis and treatment |journal=Dtsch Arztebl Int |volume=106 |issue=34–35|pages=549–55 |year=2009 |month=August |pmid=19795010 |pmc=2754667 |doi=10.3238/arztebl.2009.0549 }}</ref>, kişi iki gut atağı geçirene dek tavsiye edilmezler çünkü bu ana dek maliyetlerinin uygun olduğu düşünülmez.<ref name=Review08/> Serum ürik asit düzeyleri 300–360&nbsp;µmol/l'nin (5,0-6,0&nbsp;mg/dl) altına düşene dek üratı azaltıcı önlemler artırılmalı ve süresiz olarak devam edilmelidir.<ref name=Review08/><ref name=Lancet2010/> Bu ilaçlar bir atak anında kronik olarak kullanılıyorlarsa ilaçların kesilmesi tavsiye edilir.<ref name=PM2010/> Düzeyler 6,0&nbsp;mg/dl'nin altına getirilemiyorsa ve tekrar eden ataklar mevcutsa, bu durum tedavi başarısızlığı veya inatçı gut olarak kabul edilir.<ref>{{Dergi kaynağı|last=Ali|first=S|coauthors=Lally, EV|title=Treatment failure gout.|journal=Medicine and health, Rhode Island|date=2009 Nov|volume=92|issue=11|pages=369-71|pmid=19999896}}</ref> Genel olarak, probenesidin allopurinolden daha az etkili olduğu görülür.<ref name=Review08/> [[Ürikozürik]] ilaçlar genellikle, ürik asit salgılanması normalden az olduğunda tercih edilir (ürik asit salgılanmasının normalden az olması, idrar numunelerinin 24 saat boyunca toplanması sonucunda 800&nbsp;mg'dan daha az miktarda ürik asit elde edilmesi şeklinde belirtilir).<ref name=agabegi2nd251>{{cite book|author=Elizabeth D Agabegi; Agabegi, Steven S. |title=Step-Up to Medicine (Step-Up Series) |publisher=Lippincott Williams & Wilkins |location=Hagerstwon, MD |year=2008 |pages=251 |isbn=0-7817-7153-6 |oclc= |url=http://books.google.ca/books?id=y13wgJyQwkEC&pg=PA251}}</ref> Ancak, kişide [[böbrek taşı]] öyküsü varsa tavsiye edilmezler.<ref name=agabegi2nd251/> 24 saatlik idrarda 800&nbsp;mg'dan daha fazla miktarda ürik asit görülmesi yani aşırı üretim durumunda, [[ksantin oksidaz inhibitorü]] tercih edilir.<ref name=agabegi2nd251/> Ksantin oksidaz inhibitörleri (allopurinol ve [[febuksostat]] dahil) ürik asit üretimini engellerler. Bu ilaçlarla uzun süreli tedavi güvenlidir ve iyi tolere edilirler ve allopurinol az sayıda insanda aşırı duyarlılığa neden olsa da böbrek yetmezliği veya ürat taşı olan kişilerde kullanılabilirler.<ref name=Review08/> Bu gibi durumlarda, alternatif ilaç olan febuksostat tavsiye edilmiştir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://guidance.nice.org.uk/TA164/Guidance/Considerations_1 | başlık = Febuxostat for the management of hyperuricaemia in people with gout (TA164) Chapter 4. Consideration of the evidence | yayıncı = Guidance.nice.org.uk | tarih = | erişimtarihi = 2011-08-20 Ağustos 2011| arşivurl = http://web.archive.org/web/20130514110844/http://guidance.nice.org.uk/TA164/Guidance/Considerations_1 | arşivtarihi = 14 Mayıs 2013}}</ref>
 
==Prognoz==
86. satır:
 
==Epidemiyoloji==
Gut, hayatlarının bir döneminde Batı nüfusunun yaklaşık %1-2'sini etkiler ve gün geçtikçe daha da yaygın hale gelmektedir.<ref name=Review08>{{Dergi kaynağı |author=Chen LX, Schumacher HR |title=Gout: an evidence-based review |journal=J Clin Rheumatol |volume=14 |issue=5 Suppl |pages=S55–62 |year=2008 |month=October |pmid=18830092|doi=10.1097/RHU.0b013e3181896921 |url=}}</ref><ref name=Lancet2010>{{Dergi kaynağı |author=Richette P, Bardin T|title=Gout |journal=Lancet |volume=375 |issue=9711 |pages=318–28 |year=2010 |month=January |pmid=19692116|doi=10.1016/S0140-6736(09)60883-7 |url=}}</ref> Gut oranları 1990-2010 yılları arasında neredeyse iki katına çıkmıştır.<ref name=Nature2009>{{Dergi kaynağı |author=Terkeltaub R |title=Update on gout: new therapeutic strategies and options|journal=Nat Rev Rheumatol |volume=6 |issue=1 |pages=30–8 |year=2010 |month=January |pmid=20046204|doi=10.1038/nrrheum.2009.236 |url=}}</ref> Bu artışın artan yaşam süresi beklentisi, yeme alışkanlıklarındaki değişiklik ve gut ile ilişkili metabolik sendrom ve [[yüksek tansiyon]] gibi hastalıklardaki artıştan dolayı olduğu düşünülmektedir.<ref name=Epi2008>{{Dergi kaynağı |author=Weaver AL |title=Epidemiology of gout |journal=Cleve Clin J Med |volume=75 Suppl 5|issue= |pages=S9–12 |year=2008 |month=July |pmid=18819329 |doi= |url=}}</ref> Gut oranlarını yaş, ırk ve mevsim dahil birkaç faktörün etkilediği bulunmuştur. 30 yaş üzeri erkeklerde ve 50 yaş üstü kadınlarda görülme sıklığı %2'dir.<ref name=JFP09>{{Dergi kaynağı |author=Winzenberg T, Buchbinder R |title=Cochrane Musculoskeletal Group review: acute gout. Steroids or NSAIDs? Let this overview from the Cochrane Group help you decide what's best for your patient |journal=J Fam Pract |volume=58 |issue=7 |pages=E1–4 |year=2009 |month=July |pmid=19607767|doi= |url=}}</ref> Amerika Birleşik Devletlerinde gutun Afrika kökenli Amerikalı erkeklerde görülmesi Avrupa kökenli Amerikalılara göre iki kat daha olasıdır.<ref>{{Web kaynağı | author = Rheumatology Therapeutics Medical Center | başlık = What Are the Risk Factors for Gout? | url = http://www.arthritisconsult.com/gout.html#risk | erişimtarihi = 2007-01-26 Ocak 2007| arşivurl = http://web.archive.org/web/20120101120451/http://www.arthritisconsult.com:80/gout.html | arşivtarihi = 1 Ocak 2012}}</ref> Bu oranlar Pasifik Adalarında yaşayan kişiler ve Yeni Zelanda'daki [[Māori insanları|Māori]] arasında yüksektir ancak Avustralya yerlileri arasında nadiren görülür. Halbuki Avustralya yerlileri daha yüksek bir ortalama serum ürik asit konsantrasyonuna sahiptir.<ref name="pmid10225809">{{Dergi kaynağı|author=Roberts-Thomson RA, Roberts-Thomson PJ |title=Rheumatic disease and the Australian aborigine |journal=Ann. Rheum. Dis. |volume=58 |issue=5 |pages=266–70 |year=1999 |month=May |pmid=10225809 |pmc=1752880 |url=http://ard.bmjjournals.com/cgi/content/full/58/5/266 |doi=10.1136/ard.58.5.266}}</ref> Çin, Polinezya ve kırsal alt-Sahara Afrika bölgesinde yaygın hale gelmiştir.<ref name=Lancet2010/> Bazı çalışmalarda gutu ataklarının ilkbahar döneminde daha sık meydana geldiği bulunmuştur. Bu durum yeme alışkanlıkları, alkol tüketimi, fiziksel aktivite ve sıcaklıktaki mevsimsel değişikliklere bağlanmıştır.<ref>{{Dergi kaynağı |author=Fam AG |title=What is new about crystals other than monosodium urate? |journal=Curr Opin Rheumatol |volume=12 |issue=3 |pages=228–34 |year=2000 |month=May |pmid=10803754 |doi= 10.1097/00002281-200005000-00013|url=}}</ref>
 
==Tarihçe==
[[Dosya:Jan Verkolje - Antonie van Leeuwenhoek.jpg|thumb|alt=Uzun, kıvırcık bir peruk takan ve uzun bir sabahlık giyen bir adam oturmakta ve dışarıyı seyretmektedir. Sol kolunu küçük bir masaya dayamıştır ve sol eliyle bir kutu tutmaktadır. Arkasında bir küre bulunmaktadır.|[[Antonie van Leeuwenhoek]] ürik asit kristallerinin mikroskopik görünümünü 1679 yılında tanımlamıştır.<ref name="Pillinger"/>]] "Gut" kelimesi ilk olarak Bocking'li Randolphus tarafından milattan sonra yaklaşık 1200'lü yıllarda kullanılmıştır. Sıvı "damlası" anlamına gelen [[Latin]] kelime ''gutta''dan türemiştir.<ref name="Pillinger"/> Oxford İngilizce Sözlüğüne göre [[suyukçuluk]] ve "eklemin içindeki ve etrafındaki kandan hastalıklı maddenin 'damlaması' kavramından" türemiştir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.oed.com/view/Entry/80290 | başlık = gout, n.1. | çalışma = Oxford English Dictionary, Second edition, 1989 | erişimtarihi = 18 SeptemberEylül 2011 | arşivengelli = evet}}</ref> Gut antik çağlardan beri bilinmektedir. Geçmişte "hastalıkların kralı ve kralların hastalığı"<ref name=Lancet2010/><ref>Kubitz possibly has gout.{{Web kaynağı | url = http://www.forbes.com/2003/04/01/cx_cd_0401feat.html | başlık = The Disease Of Kings - Forbes.com | çalışma = Forbes | erişimtarihi = | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150523075745/http://www.forbes.com:80/2003/04/01/cx_cd_0401feat.html | arşivtarihi = 23 Mayıs 2015}}</ref> veya "zengin hastalığı" olarak anılmıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://medical-dictionary.thefreedictionary.com/Rich+Man%27s+Disease | başlık = Rich Man's Disease - definition of Rich Man's Disease in the Medical dictionary - by the Free Online Medical Dictionary, Thesaurus and Encyclopedia | çalışma = | erişimtarihi = | arşivengelli = evet}}</ref> Hastalık ilk defa MÖ 2600 yılında Mısır'da ayak başparmağındaki artritin tanımlanması esnasında belgelendirilmiştir. [[Antik Yunan|Yunan]] hekimi [[Hipokrat]], MÖ 400'lü yıllarda ''[[Aforizmalar]]'' adlı eserinde bu hastalıkla ilgili düşüncesini açıklamış ve [[hadım edilmiş erkekler]] ve [[menopoz öncesi]] kadınlarda görülmediğine dikkat çekmiştir.<ref name="Pillinger">{{Dergi kaynağı |last=Pillinger | first=MH | coauthors=Rosenthal P, Abeles AM | title=Hyperuricemia and gout: new insights into pathogenesis and treatment | journal=Bulletin of the NYU Hospital for Joint Diseases | volume=65 | issue=3 |pages=215–221 | year=2007 | url=http://www.nyuhjdbulletin.org/Permalink.aspx?permalinkId=0c3ec9d1-8cc8-49d5-850d-4c5a55cb0669 | pmid=17922673 }}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://classics.mit.edu/Hippocrates/aphorisms.6.vi.html | başlık = The Internet Classics Archive Aphorisms by Hippocrates | çalışma = | erişimtarihi =27 July 27,Temmuz 2010 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20141024122558/http://classics.mit.edu:80/Hippocrates/aphorisms.6.vi.html | arşivtarihi = 24 Ekim 2014}}</ref> [[Aulus Cornelius Celsus]] (30 AD) alkolle olan bağlantıyı, kadınlarda daha geç başlamasını ve ilişkili böbrek problemlerini anlatmıştır: <blockquote>Yine çökeltisinin beyaz olduğu koyu idrar, eklem ve iç organlar bölgesinde ağrı ve hastalıktan endişe edileceğine işaret etmektedir... El ve ayaklardaki eklemlerde görülen rahatsızlıklar aynı damla hastalığı ve ellerde ağrı gibi çok sık ve inatçıdır. Bu hastalıklara nadiren bir kadınla cinsel ilişkiye görmeden önce oğlanlar ve hadım edilmiş erkekler veya adet kanamaları baskılanmış olanların dışındaki kadınlar tutulur... bazıları şarap, bal likörü ve [[cinsel birleşme|aşırı cinsel ilişki]]den uzak durarak hayat boyu güvenli bir şekilde yaşamışlardır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Celsus/4*.html | başlık = LacusCurtius • Celsus — On Medicine — Book IV | çalışma = | erişimtarihi = | arşivengelli = evet}}</ref></blockquote> 1683 yılında, İngiliz bir fizikçi olan [[Thomas Sydenham]] bu hastalığın sabah erken saatlerde ortaya çıktığını ve yaşlı erkekleri tercih ettiğini açıklamıştır: <blockquote>Gut hastaları genellikle ya yaşlı erkeklerdir ya da gençliklerinde çok çalışıp didinmiş ve erkenden yaşlanmış erkeklerdir- bu hovarda alışkanlıklardan hiçbiri erken ve aşırı cinsel ilişkiden ve yorucu tutkulardan yaygın değildir. Kurban yatağına yatar ve sağlıklı bir şekilde uykuya dalar. Sabaha karşı 2 gibi ayak başparmağında şiddetli olan, topuk, ayak bileği veya ayağın üst kısmında daha seyrek görülen bir ağrı ile uyanır. Ağrı tıpkı çıkık ağrısı gibidir ve ağrı olan bölgelerde sanki üzerlerine soğuk su dökülüyormuş gibi hissedilir. Daha sonra titreme ve ürperti ve biraz da ateş görülür... Gece ızdırap içinde, uykusuz bir şekilde, etkilenen bölgeleri döndürmeye çalışarak ve vücudun duruşunu sürekli değiştirerek geçer; vücudun savrulması ızdırap çeken eklemdeki ağrı kadar aralıksız ve hastalık nöbetine rastlandığı kadar kötüdür.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.bbc.co.uk/dna/h2g2/A11102491 | başlık = BBC - h2g2 - Gout - The Affliction of Kings | çalışma = BBC | erişimtarihi =27 July 27,Temmuz 2010 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20110518000252/http://www.bbc.co.uk:80/dna/h2g2/A11102491 | arşivtarihi = 18 Mayıs 2011}}</ref></blockquote> Ürat kristallerinin mikroskop altındaki görüntüsünü ilk defa Danimarkalı bilim adamı [[Antonie van Leeuwenhoek]] 1679 yılında tanımlamıştır.<ref name="Pillinger"/> 1848 yılında ise İngiliz fizikçi [[Alfred Baring Garrod]] kandaki bu aşırı ürik asit miktarının gut hastalığının nedeni olduğunu fark etmiştir.<ref name="pmid11600751">{{Dergi kaynağı | author=Storey GD |title=Alfred Baring Garrod (1819-1907) |journal=Rheumatology (Oxford, England) |volume=40 |issue=10 |pages=1189–90 |year=2001 |month=October|pmid=11600751 | url=http://rheumatology.oxfordjournals.org/cgi/content/full/40/10/1189 |doi=10.1093/rheumatology/40.10.1189 }}</ref>
 
==Diğer hayvanlarda==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Gut" sayfasından alınmıştır