DNA onarımı: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
düzeltme AWB ile |
BotHorizon (mesaj | katkılar) k Geçersiz tarih formatı düzeltiliyor. |
||
2. satır:
'''DNA onarımı''', [[DNA]] moleküllerindeki hataları onarım mekanizmalarını tanımlamak için kullanılan bir terimdir.
Bir canlıya ait tüm genetik bilgiyi taşıyan [[DNA]] molekülü doğal olarak veya çevresel faktörlerin etkisiyle sürekli hasara maruz kalmaktadır. İnsan hücrelerinde metabolik aktiviteler ve çevresel faktörler (UV ışığı gibi) sonucu günde 1 milyon hücrenin zarar görmesi olasıdır. Bu etkenler, DNA'nın yapısını ve dahası diğer nesillere aktarılan genetik bilgiyi değiştirebilirler. Bu değişimler yararlı olabileceği gibi, ölümcül sonuçlara neden olabilecek kadar da zararlı olabilir. Bu yüzden, bütün canlı hücreleri, evrim süreçleri boyunca nesillere değişmeden aktarılması gereken DNA molekülünü koruma mekanizmaları geliştirmişlerdir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/5055816 | başlık = 5055816 | yazar = The isolation and partial characterization of age-correlated oligo-deoxyribo-ribonucleotides with covalently linked aspartyl-glutamyl polypeptides" | tarih = Acharya, PV (1971). | eser = Johns Hopkins medical journal. Supplement | yayıncı = | erişimtarihi =
Küçük hasarlar çoğunlukla DNA onarım sistemleri tarafından onarılır. Yüksek düzeydeki hasarlar [[apoptozis]]i uyararak "hücre ölümüne" yol açar. Böylelikle organizma kendini korumuş olur. Orta derecedeki hasarların birikimi ise [[mutasyon]]lara neden olur.
[[Dosya:DNA Repair.jpg|thumb|300px|DNA tamir mekanizmalarından, [[DNA ligaz]] enzimi renkli olarak gösterilmiş.]]
Hücre tüm bu DNA hasarlarına farklı metabolik yollar ile cevap verir. Ağır DNA hasarları hücrenin apoptozis yolunu aktive ederek hücreyi ölüme götürür. Hücre, DNA hasarlarını "DNA tamir mekanizmaları" ile tamir edebilir. DNA hasarı [[DNA ikileşmesi|ikileşme]] sırasında tamir edilemezse mutasyona ve sonuç olarak [[genom]]ik kararsızlığa, [[kanser]] ve [[yaşlanma]]ya neden olur.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.nytimes.com/2015/10/08/science/tomas-lindahl-paul-modrich-aziz-sancarn-nobel-chemistry.html | başlık = "Nobel Prize in Chemistry Awarded to Tomas Lindahl, Paul Modrich and Aziz Sancar for DNA Studies" | yazar = | tarih = | eser = | yayıncı = | erişimtarihi =
DNA tamir sisteminde 100’den fazla [[gen]] rol oynar ve bu genlerin kodladığı [[protein]]ler tamir mekanizmalarında görev alırlar. Her bir insan hücresinin DNA'sında günde yaklaşık olarak 104 adet kodlanmayan veya yanlış kodlamaya neden olan hasar meydana gelmektedir. [[Mitokondri]]al DNA'da [[nokta mutasyon]]larının birikiminin yaşa bağlı olarak arttığı, bu nedenle özellikle mitokondrideki oksidalif DNA hasarının yaşlanma ile ilişkili olduğu düşünülmektedir. DNA tamir mekanizmaları genomik kararlılığın devamını sağlayan sistemlerdir.
2015 [[Nobel Kimya Ödülü]] DNA onarımı proseslerinin moleküler mekanikleri üzerine çalışmaları nedeniyle [[Tomas Lindahl]], [[Paul Modrich]] ve [[Aziz Sancar]]'a verilmiştir.<ref name="NYT-20151007-wjb">{{cite news |last=Broad |first=William J. |title=Nobel Prize in Chemistry Awarded to Tomas Lindahl, Paul Modrich and Aziz Sancar for DNA Studies |url=http://www.nytimes.com/2015/10/08/science/tomas-lindahl-paul-modrich-aziz-sancarn-nobel-chemistry.html |date=7
== Direkt tamir mekanizmaları ==
|