Birlikte evrim: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
YBot (mesaj | katkılar)
k laboratuar → laboratuvar
BotHorizon (mesaj | katkılar)
k Geçersiz tarih formatı düzeltiliyor.
16. satır:
 
Birlikte evrimin, sınırlı kaynaklara sahip bir çevrededeki eşeysiz üreyen popülasyonun dinamiklerini oluşturan dallanan stratejileri, [[Lotka–Volterra denklemleri]]nin genelleştirilerek kullanılması ile biçimlendirilmiştir.<ref>{{Dergi kaynağı
| quote = The intuition behind the occurrence of evolutionary branching of ecological strategies in resource competition was confirmed, at least for asexual populations, by a mathematical formulation based on Lotka–Volterra type population dynamics. (Metz et al., 1996). | author = G. S. van Doorn, F. J. Weissing | year = 2002 | month = April | title = Ecological versus Sexual Selection Models of Sympatric Speciation: A Synthesis | journal = Selection | volume = 2 | issue = 1-2 | pages = 17–40 | publisher = Akadémiai Kiadó | location = Budapest, Hungary | issn = 1585-1931 | id = 1588-287X | doi = 10.1556/Select.2.2001.1-2.3 | url = | accessdate = 2009-09-15 Eylül 2009}}</ref>
 
== Doğadaki örnekleri ==
60. satır:
|[[Dosya:Thamnophis elegans terrestris (1).jpg|220px]]<br />''[[Thamnophis sirtalis]]''
|}
[[Avcı|Av ve avcı]] türlerin birlikte evrimi, her ikisi de [[Kuzey Amerika]]'ya özgü canlılar olan kırmızı bir karına ve sert bir deri yapısına sahip olan ''[[Taricha granulosa]]'' isimli [[semender]] ile onu avlayan adi bahçe yılanı (''[[Thamnophis sirtalis]]'') arasındaki ilişki örneğinde gösterilmiştir.<ref>{{Dergi kaynağı| url = http://www.caudata.org/cc/species/Taricha/T_granulosa.shtml | title = ''Taricha granulosa'': Rough-skinned Newt | work = Caudata Culture | accessdate = 2006-07-26 Temmuz 2006}}</ref> Semender, derisinin altında biriktirdiği ve [[tetrodotoksin]] adı verilen güçlü bir [[Toksin|nörotoksin]] üretir. Bahçe yılanı ise, bir dizi [[mutasyon]] sonucu bu toksine karşı direnç geliştirmiştir ve ancak bu sayede zehir içeren semenderi avlayabilir. Bu av-avcı çiftinde, [[evrimsel silahlanma yarışı]], semenderde çok yüksek düzeyde bir zehir seviyesi ve yılanda da buna bağlı olarak çok yüksek düzeyde bir anti toksin direncine yol açmıştır. Her iki canlı hayatta kalma şanslarını daha iyi yönde artırabilmek için değiştiğinden bu, birlikte evrime bir örnek teşkil eder.<ref>Geffeney, Shana L., et al. “Evolutionary diversification of TTX-resistant sodium channels in a predatorÂ-prey interaction”. Nature 434 (2005): 759–763.</ref>
 
Tetrodotoksin oluşturma yoluyla avcılara karşı korunma [[hayvan]]lar aleminde yaygın olarak görülür. Bu korunma mekanizması, örneğin balon balığınında (''[[Tetraodontidae]]'') ve [[mavi halkalı ahtapot]]ta (''Hapalochlaena'') görülür. Bu zehri üreten Taricha cinsi semenderler en zehirli [[kuyruklu kurbağalar]] arasında sayılır. Tetrodotoksin, Tarichatoksin olarak da bilinir ve Taricho semenderleri bu zehre ismini vermiştir. Taricha granulosa ise Tarucha cinsi semenderler içinde en zehirlisi olarak gösterilir. Bayağı bahçe yılanı ''Thamnophis sirtalis'', evrimsel bir [[Adaptasyon|uyumla]] bu zehire karşı direnç geliştirmiş olan olası tek avcıdır. Bahçe yılanı semenderi avladıktan sonra, [[bağışıklık sistemi]]nin etkili olarak çalışabilmesi için saatlerce dinlenmek zorunda kalır. Zehire karşı direnç geliştirmiş olan bahçe yılanının yaşadığı bölgelerdeki semenderler ise buna karşı daha yüksek düzeyde zehir geliştirmişlerdir.<ref>Conant, Roger. 1975. A Field Guide to Reptiles and Amphibians of Eastern and Central North America. Houghton Mifflin. Boston.</ref>
79. satır:
 
[[Dosya:Yucca whipplei flower.JPG|thumb|right|''Hesperoyucca whipplei'']]
Bu [[Mutualizm|mutual]] [[simbiyoz]] ilişkide, avize ağacı olarak da bilinen ve genellikle Kuzey Amerika'nın güneyinde [[Meksika]]'nın [[Aşağı Kaliforniya]] ve [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'nin [[Kaliforniya]] eyaletlerinde yaşayan [[yukka]] bitkisi (''Hesperoyucca whipplei''), istisnasız olarak sadece [[Prodoxidae|yukka güvesinin]] bir türü olan ''Tegeticula maculata'' tarafından tozlanır ve bu güvenin hayatta kalması da yukka bitkisinin varlığını sürdürmesine bağlıdır.<ref>{{Dergi kaynağı| title = Pollination Partnerships Fact Sheet | journal = Flora of North America | year = 2004 | first = Claire | last = Hemingway | pages = 1–2 | url = http://www.fna.org/files/imported/Outreach/FNAfs_yucca.pdf | format = PDF | accessdate = 2011-02-18 Şubat 2011| quote = Yucca and Yucca Moth}}</ref> Yukka güveleri, avize ağaçları arasında mevcut olan sadece bir türün çiçeklerini ziyaret ederler.
 
Bu türün çiçekleri üzerine konan dişi yukka güvesi, bitkinin tohumlarını yiyerek beslenirken aynı zamanda ağzındaki özel kısımlarda [[polen]]leri toplayarak büyük bir topak oluştururlar. Sadece dişi yukka güvesinin yaptığı bu tozlaşma olayında polen toplama işi de sadece geceleri ve akşam saatlerinde gerçekleşir. Bu polenler çok yapışkan olup güve bir sonraki çiçeği ziyaret ettiğinde bu polenleri de ağzında beraberinde götürür. Yukka bitkisi de çiçeklerinin derin ve gizli kısımlarında [[larva]]ların olası düşmanlarına karşı korunması için güveye yumurtalarını bırakabileceği güvenli bir yer sağlar.<ref>{{Dergi kaynağı| doi = 10.1073/pnas.96.16.9178 | title = Forty million years of mutualism: Evidence for Eocene origin of the yucca-yucca moth association | journal = Proc. Natl. Acad. Sci. USA | date =1 Ağustos 1999-08 | first = Olle | last = Pellmyr | pmid = 10430916 | coauthors = James Leebens-Mack | volume = 96 | issue = 16 | pmc = 17753 | pages = 9178–9183 | url = http://www.pnas.org/content/96/16/9178.full.pdf+html | format = PDF | accessdate =18 Şubat 2011-02-18}}</ref> Her iki türün sergilediği adaptasyonlar, bu iki canlının birbirlerine bağımlı bir hale gelecek şekilde evrildiklerinden birlikte evrim için örnek teşkil eder.
 
=== Ökaryot hücreler ve mitokondri ===
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Birlikte_evrim" sayfasından alınmıştır