I. Murad: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
düzeltme |
By erdo can (mesaj | katkılar) k Düzenleme AWB ile |
||
65. satır:
Balkanlarda genişleme stratejisi uygulamak ve bunun daha kolay başarılmasını sağlamak için Edirne'yi devletin ikinci başkenti olarak seçti. Edirne, [[İstanbul]] ile Tuna yalıları arasındaki yolda en güçlü kaleydi; Bizans başkenti ve Balkan Dağlarından giden yolun önemli menzili olarak bu yolu kontrol etmekteydi ve Bizans'ın Balkanlardaki ordu ve idari merkezi idi. Edirne yeni kurulan [[Rumeli Beylerbeyliği]]'nin de merkezi oldu.
Bu stratejik avantajını kullanan I. Murad 1363'te [[Filibe]] (Philippolis/Plovdiv)'i ve [[Gümülcine]]'yi de eline geçirip İstanbul'a hem çok önemli vergi geliri, hem de [[hububat]], [[pirinç]] gibi yiyecek maddeleri sağlayan ana yolların geçtiği [[Meriç Irmağı]] vadisini idaresine aldı. Bu aynı zamanda Bulgar Çarı [[John Aleksander]]'a Bizans aleyhinde Osmanlılara destek sağlaması için bir baskı yolu oldu.<ref name="Kinross">Lord Kinross,(1977), ''The Ottoman Centuries'', Morrow Quill:New York, say.52-53{{
Artık hedef Bizans değil Balkanlar olmuştu. Bu yeni stratejik durum Bulgar, [[Bosna]], [[Sırplar|Sırp]], [[Macarlar|Macar]] ve [[Eflak]] devletlerini etkiledi ve [[Papa V. Urbanus]]'ın teşvikiyle yeni bir bağdaşıklık kuruldu.[[Hıristiyan]] devletlerin birliklerinden oluşan ve [[Macaristan]] Kralı [[I. Layos]] komutanlığında bir Haçlı ordusu toplandı ve 1364 yazında bu ordu Balkanlar üzerinden Meriç vadisine inip [[Meriç Irmağı]] kenarından ilerlemeye başladı. Bu sırada I. Murad Anadolu'da Bursa'da devlet reformları ile uğraşmakta idi.
Lala Şahin Paşa Edirne'yi korumak niyetiyle orada kalıp Hacı İl-Beyi komutasında bir süvari birliğini keşfe gönderdi. Haçlılar zaferlerinden emin olup Meriç kıyısında rahatlık içinde kampta bulunmaktaydılar. 26 Eylül 1364'te Hacı İl-bey'in birliği gün ağarırken aniden bir baskın hücumuna geçip bu Haçlı kuvvetini paniğe kaptırdı ve binlerce Bulgar, Sırp, Boşnak, Macar ve Eflaklı Haçlı asker öldürüldü veya Meriç'te boğuldu. Osmanlı tarihçileri bu müthiş baskını [[Sırp Sındığı]] olarak anmaktadırlar.<ref name="Shaw">Shaw, Stanford J. (1976)"History of the Ottoman Empire and Modern Turkey. Vol.1: Empire of Gazis", Cambridge:Cambridge University Press say.18. {{
1366'da [[Savoy]] Kontu olan Amedeus, yakın akrabası olan Bizans İmparatoru [[V. İoannis]]'a destek sağlamak için denizden küçük bir Haçlı seferine girişti. [[Venedik]]'ten 15 [[kadırga]] ile ayrılıp [[Konstantinopolis]]'e gitmekte iken [[Çanakkale Boğazı]] ağzında bulunan ve 12 yıl önce Osmanlılar tarafından Trakya'da ele geçirilip yerleşke kurulan ilk kent olan [[Gelibolu]]'ya hücum edip I. Murad kale garnizonuna zamanında yardım sağlayamadığı için bu şehri eline geçirdi. Bu stratejik kale böylece 10 yıl Latin-Bizans idaresinde kalıp ancak 1377 sonunda yine Osmanlılar tarafından geri alındı.<ref name="Norwich">Norwich, John Julius (1991), ''Byzantium: the Decline and Fall'', Londra: Penguin, Say.330-31{{
I. Murad Bursa'dan ''Katalan Paralı Askerler Birliği'' kalıntıları elinde bulunan [[Karabiga]]'yı kuşatıp aldıktan sonra Rumeli'ye geçerek bir müddet [[Dimetoka]] ve Edirne'de oturdu ve bu kentlerin imarı ile uğraşıp buralarda birer saray ve camii yaptırdı. 1366-1368'de Bulgarların elinde olan [[Kızılagaç]], [[Yanbolu]], [[İhtiman]], [[Samakov]], [[Aydos Kalesi|Aydos]] ve [[Süzebolu]] kentleri ve Bizans idaresinde olan [[Hayrabolu]], [[Pınarhisar]], [[Vize]] ve [[Kırklareli]] Osmanlılar eline geçti. Bulgar Kıralı [[İvan Şişman]] ülkesinin önemli bir kısmını kaybetmiş oluyordu. 1368'de kız kardeşi Prenses Mara'yı I. Murad'la evlendirdi ve Bulgaristan'in Osmanlıların yüksek egemenliği altında bulunan bir vasal ülke olma statüsünü kabul etti.
117. satır:
* Dimitri Kantemir ise tarihinde <ref name="Kantemir">Dimitri Kantemir (çev. Özdemir Çobanoğlu), (1979) ''Osmanlı İmparatorluğunun Yükseliş ve Çöküş Tarihi, C.1'' Ankara</ref> I. Murad'ın Kosova savaş meydanını gezerken yerdeki ölülerin çoğunun tüysüz delikanlılar olmasının nedenini sorduğunu; vezirin kendisine ''Padişahım zaten zafer bundan dolayı bizim olmuştur'' dediğini; I. Murad'ın ise bu harp meydanında öldürüldüğü hakkında önceki gece gördüğü bir rüyayı anlatmaya başladığını; bu sırada civarda yaralı bulunan bir Hristiyan askerin bu konuşan kişilerin padişah ve veziri olduğunu anlayıp onlara hücum edip I. Murad'ın karnına hançerini sapladığını nakleder.
* Yabancı kaynaklardan özellikle Sırp anlatımlarına göre, ise bir Sırp asılzadesi olan Milos'un görüşme talep ettiği; bunun kabul edilip serbestçe maiyeti ile birlikte I. Murad'ın otağında huzuruna çıktığı ve onun üzerine atılıp onu hançerleyip öldürdüğü yazılır.<ref name="Kantemir">Dimitri Kantemir Osmanlı Padişahı huzuruna getirilen elçilerin ve yabancıların padişah huzurunda kollarının Saray mensupları tarafından sıkı sıkıya tutulma geleneğinin bu türlü suikast girişimlerini önlemek nedeniyle ortaya çıktığını bildirmektedir.</ref>
* Bu olayla ilgili elde bulunan zamanına ait tek bir yazılı belge ise, Bosna Kralı I. Tvrtko'nun [[Floransa]] Senatosu'na gönderdiği 20 Ekim 1389 tarihli bir mektuptur. Bu mektuba göre muhaberenin başlarında Sırp ağır süvarilerinin bir hücumunda 12 kişilik bir grup Osmanlı ordusunu yarmayı başarmış ve bu 12 soylu süvariden biri I. Murad'ı öldürmüştür.<ref>Vuchinich, W.S. ve T.A. Emmert, (1991) ''Kosovo: Legacy of a Medieval Battle,'' University of Minnesota.{{
Bu kaynak karışıklığı dolayısıyla hala gizemini koruyan bu suikast olayı nasıl olursa olsun, Şehzade Beyazid'in muharebe sahasından çağrılıp otağda Sultan ilan edilip kendisine biat edilmesi; yakalanıp esir düşen Sırp Despotu Lazar'ın ve yakınlarının '"mukabeleyi-misil" olarak öldürülmesi I. Murad'ın muharebe tam olarak bitmeden bir suikasta uğradığını açıkça göstermektedir.
133. satır:
Yabancı kaynaklar ondan "kibar şövalye" olarak bahsederler. ''Müneccimbaşı Tarihi'' ise adaletinden, iyilikseverliğinden ve merhametinden söz eder.<ref>Müneccimbaşı Ahmed Dede, (h. 1285) ''Sahaifü'l Ahbar I-III'', (Camiü'l Düvel çevirisi), İstanbul</ref>
Öldükten sonra sanki kutsallığa yükseltilmiştir ancak zamanında pek dindar olmadığı hakkında bazı ipuçları bulunmaktadır. ''Dimitri Kantemir tarihi'' Bursa kadısının bir özel davada I. Murad'ın şahitliğini cemaatle birlikte namaz kılmaması nedeniyle kabul etmediğini hikâye eder.<ref name="Kantemir">Bu hikâyeyi 18. yüzyıl ünlü İngiliz tarihçisi E.Gibbons klasik kitabına koymuştur. (E.Gibbons(1788) ''The History of the Decline and Fall of the Roman Empire (Roma İmparatorluğunun Düşmesi ve Çöküşü Tarihi)'' Cilt 6, Bölüm 64 {{
Hayırları ile ilişkili olan 1385 tarihli Vakfiye belgesi Arapça olarak elimizde bulunmaktadır. Bursa'nın Çekirge semtinde Hüdavendigar Camii ve imaret, medrese, misafirhane, türbe ve kaplıcayı kapsayan külliyesi vardır. Ayrıca Bursa Hisarı'nda Hisar Camii, Bilecik ve Yenişehir'de camiiler ve zaviye ve annesi adına [[İznik]]'te bir imaret yaptırmıştır.
169. satır:
* {{Kitap kaynağı|son=Uzunçarşılı | ilk = İsmail Hakkı|yazarlink=İsmail Hakkı Uzunçarşılı | yıl =2003| başlık =Büyük Osmanlı Tarihi Cilt I. Anadolu Selçukluları ve Anadolu Beylikleri Hakkında Bir Mukaddime İle Osmanlı Devleti'nin Kuruluşundan İstanbul'un Fethine Kadar| yer=Ankara |yayımcı= Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları| id =ISBN 975-16-0011-1}}
* {{Kitap kaynağı| son=Kinross|ilk=Lord|yazarlink=Patrick Kinross|yıl =1977 | başlık =The Ottoman Centuries | yayımcı=Sander Kitabevi | yer=İstanbul | id =ISBN 0-224-01379-8}}
* {{Kitap kaynağı|son=Shaw | ilk =Stanford J.|yazarlink=Stanford Shaw | yıl =1976| başlık =History of the Ottoman Empire and Modern Turkey: Vo. 1 Empire of Gazis| yer=Cambridge |yayımcı=Cambridge University Press| id =ISBN 0-521-29163-1}} {{
{{S-start}}
| |||