Esad Toptanî Paşa: Revizyonlar arasındaki fark

Esad Paşa 1863'de [[Tiran, Arnavutluk|Tiran]]'ın ileri gelen toprak sahibi ailelerinden olan Toptani'ler ailesi üyesi olarak doğdu. Eğitimini Osmanlı ordusu subaylığı için İstanbul Harp Okulu'nda yaptı. [[II. Abdülhamit]] tarafından Yanya Jandarma Komutanlığına atandı. [[Türk-Yunan Savaşı]]`'nda (1897) gösterdiği yararlılıktan ötürü paşalığa yükseltildi. Fakat bu dönemde Arnavutluk'da isim yapmış olan ağabeyi "Gani Bey Toptani"'nin politik nedenlerle öldürülmesi dolayısıyla 1908'de Meşrutiyet hareketine katıldı.

[[İkinci Meşrutiyet]]`'ten sonra [[Dıraç]]`'tan mebus seçildi. [[31 Mart İsyanı]]'ndan sonra 27 Nisan'da II. Abdülhamit`'e tahttan indirildiğini bildiren kurulda yer aldı. [[Arnavutluk]]'a tanınan ayrıcalıkların şiddetli savunucusu oldu.

[[Balkan Savaşı]] sırasında [[İşkodra Savunması]]'na katıldı. Kale komutanı [[Hasan Rıza Paşa (1871-1913)|Hasan Rıza Paşa]]`'yı öldürterek, [[İşkodra]]`'nın [[Karadağ]] ordusunun eline geçmesinde önemli rol oynadı. Esad Paşa komutası altında bulunan tüm silahlı birlikleriyle İşkodra'dan ayrılmasına izin verildi.

Sırbistan Arnavutluk'un kuzey bölgelerine gözünü dikmişti ve kuzey Arnavutluk bir tarafsız lımanınlimanın Sırbistan'a verilmesini istemekteydi. Ayrıca Sırbistan'ın eline geçirdiği Kosova bölgesinde çoğunluğu olan Arnavutlar HıristiyanHristiyan Sırpların idaresinden çok hoşnutsuzdular. Avusturya-Macaristan yardımıyla Arnavutluk geçici hükümeti yeni milisler kurmaya başladılar ve bu milisler Bulgaristan "komitacı"'larından destek de aldı. Hatta Eylül 1913'de bu milisler Kosova içlerine girdiler ama Prizen'de iki Sırp tümeni tarafından yenilerek geri püskürtüldüler.<ref name="balkania"/>

Wied'li Wilhelm 7 Mart'ta Arnavutluk geçici başkenti olan Dıraç'a geldi ve bir hükümet kurmaya başladı. İlk başbakan olarak [[Turhan Paşa]] atandı ve Turhan Paşa hükümeti soylu ve Turhan Paşa gibi Osmanlı devletinde görev görmüş Arnavutlardan oluşmaktaydı. Bu hükümette Esad Paşa Toptani Savunma Bakanlığı ve Dışişleri Bakanlığı yaptı. Bu sırada Yunanistan güney Arnavutluk'u "Kuzey Epir" sayarak 28 Şubat 1914'de "Kuzey Epir Otonom Devleti" isimli bir kukla devlet kurarak işgal etmeye başladı. Bu Kral ve hükümeti kurulması ile büyük Avrupa devletlerinin müdahale ve talepleri ile HiristiyanHristiyan bir kral idaresinden hoşlanmayan özellikle müslümanMüslüman merkezî Arnavutluk'ta büyük karışıklıklar çıktı. Çok geçmeden Prens Weid'li Wilhem ile Esad Paşa'nın arası açıldı. Esad Paşa Toptani'nin bu isyanlariisyanları desteklediği ve hatta bir komplo bile hazırladığı gerçeği ortaya çıktı. Mayıs 1914'de Esad Paşa bir Hollandalı subay altında bir milliyetçi Arnavut birliği tarafından komplo hazırlama suçu ile tutuklandı; yargılanipyargılanıp idama mahkûm edildi. Fakat İtalyan Hükümeti'nin müdahalesi ve ısrarı üzerine idam edilmeyip ülkesinden atıldı.

=== Sürgün yılarıyılları ===

Sürgün edilerek [[Roma]]'da yaşamaya başladı. Bir Hristiyan Kralınkralın kendilerini idare etmesinden hiç hoşlanmayan muslumanMüslüman Arnavutlar arasindaarasında Arnavut Kralı Wied'li Wilhelm aleyhinde ortaya çıkan karışıklık Esad Paşa'nın sürgününden sonra da devam etti. Ülkenin bir Hristiyan kral tarafından idare edilemeyeceği iyice anlaşıldı. Diğer taraftan [[I. Dünya Savaşı]] çıktıktan sonra, o zamana kadar Wied'li Wilhelm'e mali yardımda bulunan Avusturya-Macaristan Arnavutluk'un savaşa İtilaf Devletleri taraflısı girmesini talep edip eğer girmezse hemen mali yardımları keseceklerini bildirdi. Bu baskılarla ülkeyi idare edemeyeceğini anlayan Wied'li Wilhelm savaşın başlamasından dört hafta sonra Arnavutluk Kralı görevinden ayrıldı. Prens Wilhelm İtalyan hükümeti'nin sağladığı bir İtalyan Donanması yatıyla Venedik'e kaçtı ve çok geçmeden ona bağlı olan hükümet üyeleri de Arnavutluk'tan ayrıldılar.

Esad Paşa ise İtalya'da sürgünde iken savaş başlayınca Paris'e geçip orada Sırbistan ile görüşmelere başladı ve Sırbistan'ın kuzey Arnavutluk'taki toprak taleplerini kabul etmeye karar verdiğini açıklayıp onlarla anlaştı. HıristiyanHristiyan Kral'dan hoşlanmayan merkezi Arnavutluk şehirleri da Esad Paşa Toptani'yi geri dönüp idareyi ele almaya çağırdılar. Ekim 1914'de Esad Paşa Toptani Sırbistan yoluyla Dıraç'a, Arnavutluk'a döndü.

I. Dünya Savaşı bittikten sonra 1919`'daki Paris'te toplanan barış konferansında Arnavutluk heyetine başkanlık etti. Bu konferans'da itilaf devletleri Arnavutluk meselesini küçük görüp fazla önem vermediler. AyricaAyrıca 1915 Gizli Londra Pakti ile Arnavutluk'u İtalya mandasına vermeyi kabul ettikleri halde bu konferansta bu ülkeye göz diken İtalya'nın istekleri ele alınmadı.