Köln Katedrali: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Saitcank (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
k iç bağlantı AWB ile
13. satır:
|Koordinatlar =
}}
'''Köln Katedrali''' ([[Almanca]]: ''Kölner Dom''), [[Almanya]]'nın [[Köln]] kentinde bulunan tarihi katedral. Hristiyanlığın Katolik mezhebi için açılmış bir ibadethanedir. 1248 yılında yapımına başlanan katedralin yapımı 632 yıl sürmüş ve 1880 yılında hizmete açılmıştır. Gotik tarzdaki katedral 7000 m² alanda, 157 m'yi bulan yüksekliği ile [[UNESCO|Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü]] [[Dünya Mirası Alanları]] dizelgesinde yer alır.<ref>http://whc.unesco.org/en/list/292</ref>
 
== Tarihi ==
 
=== Antik ve geç antik dönem mimarisi ===
[[Dosya:Übergabe Rohbau Baptisterium Kölner Dom-9593.jpg|sol|küçükresim|Katedralin doğusunda bulunan [[vaftizhane]]<nowiki/>nin piscinası|alt=]]Katedralin altında kazılar sonucu 1. yüzyıldan 4. yüzyıla kadar uzanan Roma İmparatorluğu döneminde kalma evler bulunmuştur. 4. ve 5. yüzyıllarda bugün katedral içinde koronun konumlandığı bölgenin altında 30 ila 40 metre uzunluğunda apsidiyal bir yapı bulundu. Bu yapının bölgede inşa edilen ilk kilise olması muhtemeldir. Bu yapı 5. yüzyılın sonları ya da 6. yüzyılın başlarına doğru bir başka yapı eklemesi ile değişti. Bu yapıya keza 530'lu yıllarda zengin [[Franklar|frank]] kraliyet ailesinden üyeler gömüldü. Bu yapının üzerinde ise 6. yüzyılın ikinci yarısına doğru, konuşma yüksekliğini oluşturan Ambo ile dikkat çeken bir başka yapı bulunuyordu. Bu kilise tahminen 800 yılına kadar kullanımda kaldı ve batı yönünde geliştirildi. <ref>Georg Hauser, Schichten und Geschichte unter dem Dom: Die Kölner Domgrabung, 2010, s.30.</ref>
 
Tüm bu buluntuların dışından kilisenin dışında batı yönünde 6. yüzyıla tarihlenen bir [[vaftizhane]] bulunmuştur. Eski dönemlerde Hristiyanlığa yeni girenlerin [[vaftiz]] edilmeden kiliseye alınmadıkları bilindiği için, bu [[vaftizhane]]<nowiki/>nin neden kilise dışında ve yakınında ancak ayrı bir yapı olarak konumlandırıldığı anlaşılabilir. Bu [[vaftizhane]]<nowiki/>nin 8 köşeli [[piscina]]<nowiki/>sı bulunmaktadır. İlk aşamalarda dikdörtgen bir planı bulunan [[vaftizhane]], sonraları haç planına sahip olacak şekilde geliştirilse de son kullanım hali yine dikdörtgen planlı bir yapı ortaya koymaktadır. Bu [[vaftizhane]] muhtemelen 9. yüzyılda eski Köln Katedrali'nin inşasından itibaren bir daha kullanılmadı.<ref>Georg Hauser, Schichten und Geschichte unter dem Dom: Die Kölner Domgrabung, 2010, s.42-50.</ref>
=== Eski Katedral "Hildebold Katedrali" ===
[[Dosya:Hasak - Der Dom zu Köln - 006 Alter Dom.jpg|sol|küçükresim|350x350pik|[[Hillinus El Yazması]]'nda resmedildiği şekli ile eski Köln Katedrali]]
Hildebold Katedrali olarak da bilinen eski Katedral bugünkü Katedral öncesi kullanımda olan yapıydı. 27 Eylül 873 de açılan yapının adı yapıya maddi katkılarda bulunduğu düşünülen başpiskopos Hildebold'dan gelmektedir. Yapının inşasına tam olarak ne zaman başlandığı bilinmemektedir. Tarihsel sınırlama olarak başpiskopos Hildebold'un ölüm tarihi olan 818 ile 857 yılındaki tarihsel bir aktarım kabul edilmektedir. Fulda ve Bertin yıllıklarının aktardığı bilgilere göre 857 yılında kiliseye yıldırım düşmüş, bu yıldırım sonucunda kilisede görevli bir rahip dahil olmak üzere 3 kişi ölmüştür.<ref>Stefanie Lieb (Hrsg.): Stil und Form (Festschrift Binding): ''Architekturdarstellungen in der ottonischen Buchmalerei: Der Alte Kölner Dom im Hillinus-Codex'', Darmstadt 2001, S. 32–45.</ref> [[Orta Çağ]]'da bu tip olaylar dini açıklamalar ile yorumlandığından ötürü, yapının muhtemelen tanrı tarafından lanetlendiği düşüncesi hakim olmuştu. [[Otto Doppelfeld]] 1948 yılında yaptığı kazı çalışmalarında buluntular ışığında bu yapıyı 800 yılına tarihlemiştir. Aynı yapı 810 yılında bir yangında hasar görmüş ve sonrasında Hildebold tarafından yıktırılmıştır.<ref>Otto Doppelfeld: ''Die Ausgrabung des karolingischen Doms'' (1948), abgedruckt in: Otto Doppelfeld/Willy Weyres (Hrsg.): ''Die Ausgrabungen im Dom zu Köln'' (Römisch-Germanisches Museum, Kölner Forschungen 1), Mainz 1980.</ref> Bu konu hakkındaki en eski kaynak Heinrich von Beeck tarafından 1469 ila 1472 yılları arasında yazılan "Agrippina“ adlı eserde bulunur. Bu eserde Hildebold eski Katedrali inşa eden kişi olarak verilmektedir.<ref>Günther Binding: ''Die Datierung des karolingischen Kölner Doms;'' in: ''Jahrbuch des Kölnischen Geschichtsvereins e. V.'', Jg. 52, Köln 1981, S. 191–210, Zitat S. 192.</ref> Bu kaynağa karşı çıkan ilk iddia ise 1958 yılında ifade edilmiştir. Buna göre eski katedral [[I. Otto (Kutsal Roma İmparatoru)|Otto]] zamanında başpiskopos Bruno döneminde inşa edilmiştir.<ref>Irmingard Achter: ''Zur Datierung der Periode VII. (1958)'' und Albert Verbeek: ''Zum äußeren Mauersockel am Alten Dom'', 1958; beide abgedruckt in Otto Doppelfeld/Willy Weyres (Hrsg.): ''Die Ausgrabungen im Dom zu Köln'' (Römisch-Germanisches Museum, Kölner Forschungen 1), Mainz 1980, S. 248–251.</ref> Yine de kaynakların zayıf olması sebebiyle yapının ne zaman inşa edilmeye başlandığı bilgileri zayıftır.
 
== Katedral ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Köln_Katedrali" sayfasından alınmıştır